پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,533 |
| تعداد مقالات | 70,504 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,124,742 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,233,322 |
بررسی و تحلیل قالیچه‌های طرح محرابی بلوچ از منظر انسان‌شناسی هنر | ||
| پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران | ||
| مقاله 12، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 21، شهریور 1400، صفحه 229-335 اصل مقاله (1.67 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/ijar.2022.334007.459715 | ||
| نویسنده | ||
| محمد افروغ* | ||
| استادیار گروه فرش، دانشکده هنر، دانشگاه اراک، اراک، ایران | ||
| چکیده | ||
| قالیچه‌ها، یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های هویتی و فرهنگی قوم بلوچ و از برجسته‌ترین ساحت‌های مستعد مطالعه و واجد بررسی و تحلیل در منظومه انسان‌شناسی و رویکرد انسان‌شناسی هنر می‌باشد. در این میان، معرفی قالیچه‌های محرابی(جانمازی، سجاده‌ای) ایشان به‌عنوان هویت هنری و مصداق‌های تصویری از نظام بافندگی و هم‌چنین شناخت و رسیدن به فهم و درک معنای فرهنگی طرح‌ها و نقش‌های قالیچه‌ها از منظر و دیدگاه آفریننده این نقوش و ارتباط آن‌ها با مؤلفه‌هایی چون فرهنگ، اساطیر، عقاید و باورها، آداب و رسوم که مقصد و منظور انسان‌شناسی هنر است، هدف این پژوهش است. چه این‌که محتوای قالیچه‌های بلوچ در سایه و با تکیه بر درک، اندیشه و باور بافندگان آن‌ها معنا و مفهوم می‌یابد. بر این مبنا پرسش اصلی این است که قالیچه‌های محرابی بلوچ از دیدگاه انسان‌شناسی هنر، دارای چه ویژگی‌ها و شاخص‌هایی هستند و چگونه می‌توان از گذار این دیدگاه و زمینه-های فرهنگی به فهم معنایی و زیبایی نقوش این قالیچه‌ها پی‌برد؟ برخی از یافته‌های پژوهش چنین است. این قالیچه‌ها در ساحت کارکردشناختی دارای ظرفیت کاربردی، نمادین و تزئینی است. در بُعد معناشناختی، بازنمایی نقوش با شیوه غیر شمایلی(البته بر مبنای ارجاع به گذشته و مصداق بیرونی) صورت گرفته و مفاهیم و نقوشی هم‌چون محراب(دروازه و درگاه بهشت)، درخت زندگی[مقدس](نماد جاودانگی و معاد) و طاووس، بر کیفیت هرچه بیش‌تر این بُعد، افزوده است. در وجه زیباشناختی نیز، بافنده با بهره‌گیری از سبک هندسی(انتزاعی و تجریدی) و آفرینش نقوش انتزاعی و تجریدی با رنگ‌های گرم، تند و تیره، تشخص و هویتی خاص به فضای قالیچه‌ها بخشیده‌است. این پژوهش از نوع کیفی و بنیادین و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انسان‌شناسی؛ بلوچ؛ قالیچه؛ محراب؛ هنر؛ هویت | ||
| مراجع | ||
|
آویشی، جواد، حسین‌آبادی، زهرا و طاهری، علیرضا (1391). «مطالعۀ ساختار سجاده‌های (معاصر) سیستان و بلوچستان». گل جام، 22، 43-60.
ابراهیمی زرندی، اکبر (1395). «مقدمه‌ای بر انسان‌شناسی هنر در جوامع بشری». دومین همایش ملی فرهنگ، گردشگری و هویت شهری، کرمان، صص 1-10.
ابراهیمی‌ناغانی، حسین (1393). «مقدمه‌ای بر زیبایی‌شناسی نقش و رنگ گلیم‌های عشایر بختیاری». نگارینه، 1، 19-39.
ادواردز، سیسیل (1368). قالی ایران. ترجمۀ مهیندخت صبا. چاپ دوم. تهران: فرهنگسرا.
افروغ، محمد (1398)، «باورهای عامل آفرینش نقش و نگار در تخت بافته‌های آناتولی با تأکید بر گلیم». نامۀ انسان‌شناسی، 29، 73-100.
بوچر، جف. دبلیو (1391). دست‌بافته‌های بلوچی. ترجمۀ آرزو مؤدی. مشهد: آستان قدس رضوی.
بورکهارت، تیتوس (1387). مبانی هنر اسلامی. ترجمۀ امیر نصری. تهران: حقیقت.
پرهام، سیروس (1375). شاهکارهای فرش‌بافی فارس. تهران: سروش.
پوپ، آرتور (1338)، شاهکارهای هنر ایران. ترجمۀ پرویز ناتل خانلری. جلد اول. تهران: علمی و فرهنگی.
پورخالقی چترودی، مهدخت (1380). «درخت زندگی و ارزش فرهنگی و نمادین آن در باورها». مطالعات ایرانی، 1، 89-126.
حاجی‌زاده، محمدامین، خواجه احمد عطاری، علیرضا و عظیمی‌نژاد، مریم (1396). «مطالعۀ تطبیقی طرح و نقش در فرش‌های محرابی دورۀ صفویه و قاجار». خراسان بزرگ، 25، 51-72.
حسن‌بیگی، م. (1367). «قالی ابوالوردی فارس: تصویر اصالت‌ها»، ذخایر انقلاب، 2، صص؟؟؟.
حسین‌آبادی، زهرا (1382). «بررسی رنگ و فرم در نقوش فرش سیستان»، پایان نامۀ کارشناسی‌ارشد پژوهش هنر. دانشگاه؟؟؟ تهران.
حصوری، علی (1371). فرش سیستان، تهران: نشر فرهنگان.
دادور، ابوالقاسم و منصوری، الهام (1385). اسطوره و نمادهای ایران و هند عهد باستان، تهران: دانشگاه الزهرا.
دانشگر، احمد (1376). فرهنگ جامع فرش یادوارۀ دانشنامۀ ایران. تهران: مؤسسۀ یادوارۀ اسدی.
دریایی، نازیلا (1385). زیبایی‌شناسی در فرش دست‌باف ایران، گلجام، 4 و 5، 25-36.
دهخدا، علی‌اکبر (1330). لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران.
رستگارفسایی، منصور (1379). فرهنگ‌نامه‌های شاهنامه، جلد اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
زکریایی‌کرمانی، ایمان؛ نظری، امیر و شفیعی سرارودی، مهرنوش (1394)، «مطالعۀ نقوش سفالینه‌های معاصر روستای کلپورگان سراوان با رویکرد انسان‌شناسی هنر»، نگره، 36، 74-91.
زمانی، عباس (1355). تأثیر هنر ساسانی در هنر اسلامی، جلد اول، تهران: اساطیر.
سیدسجادی (1374). باستان شناسی و تاریخ بلوچستان، تهران: سازمان میراث فرهنگی.
شیرانی، مینا، ایزدی جیران، اصغر، اسپونر، برایان، کوهستانی، مریم (1397). «بررسی انسان‌شناختی نقوش سفال کلپورگان سراوان». هنرهای زیبا (هنرهای تجسمی). 4، 71-80.
صوراسرافیل، شیرین (1383). بر کویر سبز جنوب فرش خراسان، تهران: نشر احیاء کتاب.
فروغی‌نیا، مریم و شاهسوار، مرتضی (1394)، «بررسی تطبیقی ویژگی‌های ساختاری طرح فرش بلوچ خراسان و فرش سیستان»، همایش ملی فرش دست‌بافت فرش خراسان جنوبی، بیرجند، دانشگاه بیرجند. ؟؟؟
فکوهی، ناصر (1381)، تاریخ اندیشه و نظریۀ انسان‌شناسی، تهران: نشر نی.
کوپر، جی‌ســی (1386). فرهنگ مصور نمادهای ســنتی. ترجمۀ ملیحه کرباسیان. تهران: نشر فرهاد.
کوک، راجر (1386). درخت زندگی. ترجمۀ سوسن سلیم‌زاده و هلینا مریم قایمی. تهران: نشر جیهون.
مورفی، هوارد (1385). «انسان‌شناسی هنر». ترجمۀ هایده عبدالحسین‌زاده، خیال، 17، 20-69.
مهتدی، فیض‌الله (1382). اثر رنگ در فرش، آموزش دانشگاهی فرش دست‌باف، چالش‌ها و چشم‌اندازها، مجموعه مقاله‌ها، سخنرانی‌ها و برنامه‌های نخستین همایش سراسری فرش در آموزش عالی، مشهد، تدین.
نورایی، فرخنده (1386). بررسی و طبقه‌بندی نقوش قالی بلوچ ایران، دومین سمینار ملی تحقیقات فرش دست‌باف، جلد دوم، تهران: مرکز ملی فرش ایران.
وارنر، رکس (1386). دانشنامۀ اساطیر جهان. ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل‌پور. چاپ اول. تهران: نشر اسطوره.
واشقانی فراهانی، ابراهیم (1389). «سرآغاز گیاهان در اساطیر ایرانی». مجلۀ مطالعات ایرانی، 17، 237-262.
ورمازرن، مارتین (1383). آیین میترا، تهران: چشمه.
هال، جیمز (۱۳۸۰). فرهنگ نگاره‌ای نمادها. ترجمة رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
یاحقی، محمدجعفر (1374). فرهنگ‌نامۀ قرآنی. جلد سوم. مشهد: آستان قدس.
یساولی، جواد (1375). مقدمه‌ای بر شناخت قالی ایران. تهران: انتشارات فرهنگسرا.
یونگ، کارل گوستاو (1390). اسطوره‌ای نو: نشانه‌هایی در آسمان. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: نشر مرکز.
Ember, C. R., & Ember, M. (1993). Anthropology. New Dehli: Prentice Hall of Ndia Ergin.
Leach, E. R. (1967). Aesthetics, In The Institutions of Primitive Society, edited by E. E. Evans-Pritchard, Oxford: Basil Blackwell, pp:25-38.
Morphy, H. (1992). Aesthetics in a Cross-Cultural Perspective: Some Reflections on Native American Basketry. Journal of the Anthropological Sosiety of Oxford, 23(1).
Karen, S. H. (2003). Form carries experience: a story of the art and form of knowledge. Qualitative Inquiry, 9(2), 268-280.
Silver, H. A. (1979). Ethnoart, in Annual Review of Anthropology, pp 267-307.
www.rugman.com/blog/rug
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 533 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 356 |
||