پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,757 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,114,582 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,880,887 |
برهمکنش‌های فرهنگی حوزه رودخانه زاب کوچک در عصر مس و سنگ / مفرغ،شمال غرب ایران | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| مقاله 5، دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 27، آذر 1400، صفحه 93-116 اصل مقاله (1.48 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2020.305384.142892 | ||
| نویسنده | ||
| مهناز شریفی* | ||
| استادیار پژوهشکدۀ باستانشناسی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| حوضۀ رودخانه از مناطقی است که پژوهشهای باستان شناسی در آن به‌ندرت انجام‌شده؛ لذا، از توالی فرهنگی آن اطلاعاتی وجود ندارد. در مطالعات شمال‌غرب تا امروز، گاهنگاری جنوب دریاچۀ ارومیه مورد توجه بوده؛ اما، کاوشهای جدیدی در حوضۀ زاب، موجب تکمیل دانسته ها و گاهنگاری منطقه شده است. این منطقه، به دلیل هم‌جواری با مناطق قفقاز جنوبی و شرق آناتولی همچنین شمال بین النهرین، از اهمیت بسیاری در خصوص برهمکنش های فرهنگی برخوردار است و به عنوان یک پل ارتباطی و یا گذرگاه جمعیتی، اهمیت فراوانی در طول تاریخ داشته است. کاوشهای حوضۀ رودخانۀ زاب، در محوطه های گردآشوان، بروه، برده‌زرد و آخوران، در راستای شناخت توالی فرهنگی منطقه، طی چهار فصل انجام شد که موجب شناسایی عصر مس و سنگ جدید و دوره های مفرغ گردید. به منظور روشن کردن گاهنگاری منطقه، در این مقاله تلاش شد روند شکل گیری عصر مس و سنگ و مفرغ مطالعه گردد و با تطبیق یافته های فرهنگی این منطقه با مناطق همجوار، بخشی از پرسشهای اساسی را پاسخ دهد؛ از جمله اینکه گاهنگاری مس و سنگ و مفرغ قدیم، میانی و جدید چگونه است؟ لذا به جهت پاسخ به پرسش مذکور، محوطه های پیش گفته کاوش گردید. نتایج به‌دست‌آمده، نشانگر سنت سفالین کاهرو در محوطۀ گردآشوان: حسنلو VIII، بروه: حسنلو VII(Orange painted pottery) در عصر مفرغ قدیم و برده زرد: سنت خابور وحسنلو VIدر مفرغ میانی بود. فرایند گذر از مس و سنگ جدید به مفرغ قدیم در حوضۀ زاب، بر اساس تپه های گردآشوان و بروه تبیین می گردد. نتایج پژوهش، نشانگر تعاملات فرامنطقه ای از دورۀ مس و سنگ در منطقۀ شمال غرب بود. تاکنون، عصر مفرغ قدیم با سنت سفالی یانیق شناخته می‌شد؛ اما، در کاوشهای بروه، گونه ای سفال بومی شناسایی شد که با توجه به انباشت ضخیم و استقرار طولانی مدت آن، نشانگر خاستگاه احتمالی آن در این منطقه است. پژوهش حاضر، بر اساس کاوشهای میدانی و مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است و با رویکرد توصیفی- تحلیلی، سعی در تبیین مؤلفه های فرهنگی حوضۀ زاب دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شمال غرب؛ سنت حسنعلی؛ مس و سنگ؛ مفرغ قدیم/میانی؛ حسنلو VII | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Cultural Interactions of Little Zab River Basin in Chalcolithic / Bronze age Northwest of Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mahnaz sharifi | ||
| Assistant Professor of Iranian Center for Archaeology Reaserch,Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Archaeological excavations in the Little Zab river in the areas of GirdiAshoan, Barveh, Bardeh Zard and Akhoran, in order to identify the cultural sequence of Zab, were carried out over four Seasons, which led to the identification of the Chalcolithic and Bronze Age. The Zab area is one of the areas where Archeological research has been conducted infrequently, so there is no information about its cultural sequence. In the studies of the Northwestern Iran, new excavations in the Zab basin have completed the knowledge and Chronology of the region.Hasanlu VII, is of great importance in this region, but the period has been given relatively little attention. Results of Archaeological excavations show that the site is possibly the most important Early Bronze Age settlement in the region and the duration of occupation, as evidenced by a depth of deposit of 8 meters. The settlement manifests strong parallels with other parts of northwest Iran, especially Hasanlu VIIA and GirdiHasan Ali. In Hasanlu VI ,The painted ware or the Urmia type pottery became widespread in the Middle Bronze Age areas of North Western. This tepe is one of various settlements formed there in different prehistoric periods.The excavations of this tepe led to the identification of the Middle Bronze Age settlement and a burial ground. Also, the exploration of the site made visible its cultural attachment with the Urmia Lake Basin and influences from the Khabur culture of Mesopotamia. Generally The results obtained indicate Hasanlu VIII,VII ,VI in zab basin. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Northwest of Iran, Chalcolithic, Bronze Age, Zab River Basin, Archeological Excavation | ||
| مراجع | ||
|
بختیاری، سحر، عمرانی، بهروز موسی‌پورنگاری، فریبا (1397)، سیر تطور فرهنگی منطقه قرهداغ در خلال هزارههای ششم تا چهارم قبل از میلاد،پژوهشهای باستانشناسی، شمارۀ 18: 25-44.
بیننده، علی (1397)، شکلگیری ارتباطات حوضه دریاچه ارومیه و شرق آناتولی، مطالعات ایرانی، شمارۀ 33: 74-53.
ساعد ،امیر (1396)، لایهنگاری نمشیر در بانه، پژوهشهای باستانشناسی، شمارۀ 12: 43-62.
شریفی،مهناز(1400)، شواهد عصر مفرغ جدید (1450-1250 ق.م)حوضۀ زاب بر اساس کاوشهای باستانشناسی تپه آخوران، پارسه،شمارۀ 15: 95-114.
مترجم،عباس (1390)، نشانههایی از مهاجرت قومی به شمال غرب و غرب،پژوهشهای باستانشناسی، شمارۀ 1: 146-137.
Akhundov,T.2011.Archaeological Sites of the Mugan Steppe and Prerequisites for Agricultural Settlement in the South Caucasus in the Neolithic-Eneolithic. Stratum,no 2: 219-236. Baccelli, G.,Manuelli,F.2006.Middle Bronze Khabur Ware from Tell Barri/Kahat.Proceedings of the 5th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East,Madrid:187-205. Bakhtiari, Sahar., Behrouz, Omrani ., Mousapournegar, Fariba .2018. The Cultural Evolution of Qara Dagh Region During the Sixth to Fourth Millenniums B.C.pajohesh hay bastanshenasi, Volume 8, Issue 18: 25-44.[in Persian]. Bieniada ,M.2009. Habur Ware- Where are the Stylistic and Functional Sources of the Painted Pottery of the Second Millennium BC Habur River Basin? University of Warsaw:160-209. Binandeh,Ali.2018. The Formation of Connection between Urmia Lake Basin and East Anatolia, journal of Iranian studies , Volume 17( 33):53-74.[in Persian]. Balossi,Restelli, Francesca. 2012.The Beginning of the Late Chalcolithic Occupation at Arslan tepe, Malatya, After The Ubaid: Interpreting Change From The Caucasus To Mesopotamia At The Dawn Of UrbanN Civilizaton (4500-3500 BC), Edited by C. Marro:235-259. Baxaliyef, V.,Novruzov, Z. 2010. Sirabda arxeologji Arasdirmalar. Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Naxcivan Bolmesi. Brustolon, Anna., Rova, Elena. 2007. The Late Chalcolithic Period In The Tell Leilan Region: A Report On The Ceramic Material OF The 1995 Survey, ambienti eculture del Vicino Oriente Antico, Vol 4. Brustolon, Anna., Rova, Elena .2008.The Late Chalcolithic settlement in the Leilan region of Northeastern Syria: A preliminary assessment, Proceedings of the 5th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East .357-381. Burney ,C. 1973. Excavations at Haftavan Tepe, Fourth preliminary report.Iran XIII:149-164. Danti, M. D., Voigt, M.,Dyson, R. H. 2004. The search for the late Chalcolitic/Early Bronze Age transition in the Ushnu-Solduz, Iran, in: A. Sagona (ed.), A view from the high land: Archaeological studies in honor of Burney: 583–615. Danti, M. 2013. The Late Bronze and Early Iron Age in Northwestern Iran, in: Daniel T.Potts (ed.), The Oxford Handbook of Ancient Iran, Oxford University Press. Dyson , R.1968. Hasanlu and the Solduz and ushno valleys. Twelve years of exploration, Archaeologia viva vol I, No 1:83-90. Dyson, R.H. Jr; Young, T.C. 1960.The Solduz Valley,Iran:Pisdeli, Antiquity34(133):19-28. Dyson, R.H. 1969. A Decade in Iran .Expedition ,vol 11,No 2 :32-47.
Gerritsen, Fokke., Özbal,rana.,Thissen,laurens.,Galik ,Alfred. 2010.The Late Chalcolithic Settlement of Barcin Höyük , Anatolica XXXVI :197-225. Hamlin ,Carol. 1975.Dalma Tepe, Iran, Vol. 13 :111-127. Hamlin C. 1974. the Early Second Millennium Ceramic Assemblage of Dinkha Tepe.Journal of Persian studies. Iran 12: 125-153. Haerinck, E.,Overlaet,B.2010. Luristan excavation documents vol VIII:early bronze age geaveyards to the west of the kabirkuh ACTA Iranica. Helwing, B. 2005. The late Chalcolithic period in the northern Zagros a reappraisal of the current status of research. In Proceedings of International Symposium on Iranian Archaeology: Northwest Region :11-23. Helwing,B.2012.Late Chalcolithic Craft Traditions At The Northeastern ‘Periphery’Of Mesopotamia:Potters VS. Smiths In The Southern Caucasus,Origini XXXIV, 2012: 201-220. Henrickson , Elizabeth.1983. Ceramic styles and cultural interaction in the Early and Middle Chalcolithic of Central Zagros. Iran doctoral dissertation . University of Toronto. Henrickson,E.,Vitali,V.1987.The Dalma tradition :prehistoric Interregional cultural Integration in Highland western Iran, Paleorient, vol 13,No:2:36-45. Jasim,Sabah,Abboud.1985. the Ubaid period in Iraq,BAR, International series, 267.5,Centremead,Osney Mead, Oxford. Kelly, Marilyn.201 9. Buccellati,Mozan/Urkesh in the Late Chalcolithic Period:Book chapter in Kulturlandschaft Syrien , edited by J. Becker, 261–90. Alter Orient Und Altes Testament 371. Münster: Ugarit-Verlag. Kepinski, Ch. 2011. New evidence from Gari Resh, Northern Iraq ,the 2001 and 2002 seasons A pre Uruk expansion site from the late chalcolithic period, Zora 4: 47-85. Kiguradze, T., Sagona A.2003. On the Origins of the Kura–Araxes Cultural Complex, in A.T. Smith and K. Rubinson (eds.) Archaeology in the Borderlands Investigations in Caucasia and Beyond. Pp. 38-94: University of California. Kroll, S. 2004. Aurel Stein in Hasan Ali. Bemalte frühbronzezeitliche Keramik im Gebiet des Urmia Sees:Hasan Ali Ware, in A. Sagona (ed.),A View from the Highlands:Archaeological Studies in Honour of Burney. Louvain: Peeters. Lyonnet, Bertille., Farhad, Guliyev., Barbara, Helwing.,Tevekku¨l, Aliyev., Svend, Hansen.2012.The first two seasons of joint field work in the Southern Caucasus, Archologische Mitteilungen Aus Iran Und Turan Sonderdruck Band 44. Motarjem , Abbas ., Sharifi , Mahnaz. 2014. the Cultural Development of Chalcolithic era in the East of Central Zagros based on Archeological Excavations in Tape Geshlagh Bijar, Iranian Journal of Archaeological Studies ,Vol 4: 31-40. Motarjem ,A.2017. Signs of ethnic migration to the Northwest and West. pajohesh hay bastanshenasi ,Volume 1: 137-146.[in Persian]. Museyibli, Najaf. 2016. Potters Marks On Leila Tepe Culture Pottery: Eastern Anatolian Chalcolithic Traditions in The Caucasus, Mediterranean Archaeology and Archaeometry, Vol. 16, No 1: 283-294. Muscarella , O. W.1971.The Tumuli at Sé Girdan, Second Report, Metropolitan Museum Journal, Vol. 4: 5-28. Narimanov, I. H., Akhundov, T. I., Aliev, H. G. 2007. Leylatepe: settlement, tradition, a stage in ethno-cultural history of south Caucasus. Baku: Azerbaijan. Nannucci, simon. 2016. Hirbemerdon Tepe Archaeological Project Final Report: Chronology and material culture, Chapter2. Phase I: Late Chalcolithic period Laneri, Bologna. OGuchi , H .1997.A Reassessment of the Distribution of Khabur Ware An approach from an aspect of its main phase,Journal of western Asiatic Studies Al-Rafidan Vol XVIII:195-224. Piller ,C.K.2012.Neue Erkenntnisse zur Verbreitung der Kura-Araxes-Kultur in Nord-und Zentraliran,In: H. Baker, K. Kaniuth, A. Otto (ed.). Festschrift für Michael D.Roaf: 441-457. Palumbi, Giulio. 2011.The Chalcolithic Of Eastern Anatolia. Steadman-Chapter 09:205-226. Palumbi ,G. 2017.“Push or Pull Factors? The Kura-Araxes ‘Expansion’ from a Different Perspective”. the Upper Euphrates Valley. In: E. Rova, M. Tonussi (ed.), At the Northern Frontier of Near Eastern Archaeology:113-132. Peyronel, Luca.,Vacca,Agnese.2015.Northern Ubaid and Late Chalcolithic1-3 Perods in The Erbill Plain. New Insights From Recent Rrsearches at Helawa, Iraqi Kurdistan, ORIGINI, XXXVII: 89-127. Roaf, M ., Killick, R. 1978. A Mysterious Affair of Styles: The Ninevite 5 Pottery of Northern Mesopotamia. Iraq, 49: 199-230. Renette, S.2015.The Early Bronze Age Zagros Interaction Sphere: A View from Kani Shaie in R,Naseri(ed.), Proceedings of the International Congress of Archaeologists,Tehran. Saglamtimur, A.,Haluk, Kalkan, Emrulllah. 2015. Late Chalcolithic Pottery Assemblage from Başur Höyük, Arkeoloji Dergisi XX :57-88. Saed Mucheshi,A.2017. Stratigrapghy at Tepe Namashir of the Baneh:Western Iran, pajohesh hay bastanshenasi, Volume 7(12): 43-62 .[in Persian]. Sharifi, M. 2020. Excavations at Barveh Tepe: New Insights into the Early Bronze Age in Northwest Iran.Journal of Near Eastern Studies ,Vol 79( 2) :287–303. Sharifi, M.2021. Evidence of Late Bronze age in Zab Basin, Based on Archaeological Excavation of Akhoran. Parseh Journal 5(15): 95-114.[in Persian]. Steadman, Sharon R; McMahon, Gregory; Ross, Jennifer C. 2007 . The Late Chalcolithic at Çadır Höyük in Central Anatolia , Journal of Field Archaeology, Vol. 32, No. 4 :385-406. Swiny, S. 1975. Survey in North-West Iran, 1971, East and West 25: 77‒96. Tomé, A., Cabral, R., Steve, R. 2016. The Kani Shaie Archaeological Project,in k. Kopanias and J. MacGinnis (eds.),The Archaeology of the Kurdistan Region of Iraq Oxford:427-434. Oxford. Tobler,Arthur,J.1950. Excavations at Tepe Gara, Vol II,Levels IX-XX,University of Pensilvania. Parker, Bradley J.,Foster, Catherine P,Henecke, Jennifer., Hopwood, Marie.2008. Preliminary Report From The Two Field Season At Kenan Tepe, Anatolica 34: 103-176. Tsuneki , A., Miyake, Y.1998. Excavation at Tell Umm Aseir, In Middle Khabur Valley,North Syria, University of Tsukuba. Voigt , M. M. 1983. Hajji Firuz tepe, vol 1 university of Pennsylvania, Philadelphia. Voigt , M., Dyson ,R. H. 1992. the chronology of iran.8000 – 2000 B.C chronology in world Archaeology, Robert W. Ehrich (ed). University of Chicago ,VOL 1:122 – 178 . Zingarello, Melania. 2018. Bronze Age Ceramics From Logardan, Report On The Fourth Season Of Excavation At Girdi Qala and Logardan, Regis Vallet university of paris. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 426 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 389 |
||