پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,759 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,135,915 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,899,559 |
بازبینیِ سازه‌ای بنای موسوم به ارک علیشاه در تبریز: (ارزیابی انتقادیِ منطق حضور تاق در بزرگ‌ترین دهانه‌ی آجری جهان اسلام) | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| مقاله 1، دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 27، آذر 1400، صفحه 1-22 اصل مقاله (2.1 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2020.278863.142698 | ||
| نویسندگان | ||
| منصور حسین پور میزاب1؛ مهدی محمدزاده2؛ امین مرادی* 3 | ||
| 1استادیار گروه هنر و معماری دانشگاه پیام نور | ||
| 2استاد گروه هنرهای صناعی دانشگاه هنر اسلامی تبریز. | ||
| 3پژوهشگر پسادکتری دانشگاه اتوفریدریش بامبرگ. | ||
| چکیده | ||
| بر اساس آنچه در نتایج پژوهشهای پیشین در زمینههای تاریخ معماری و باستان‌شناسی به چشم میخورد؛ بزرگ‌ترین تاق آجریِ جهان اسلام طیِ دورة ایلخانی (654-750 ه.ق)، در بقایای امروزیِ منسوب به علیشاه جیلانی وزیر سلطان محمد خدابنده اولجایتو و در شهر تبریز اجرا شده است. در پژوهش پیشرو با اثبات ضعف سازه‌ای حجم معماریِ منسوب به علیشاه جهت اجرای چنان تاق عظیمی در دهانه‌ای نزدیک به سی متر، ضمن آنکه نتایج مطالعات پیشین مورد تردید واقع شده است، عدم انطباق بقایای معماری امروزی با مسجد اشاره شده در متون تاریخی تأیید شده است. بدین ترتیب پس از پاسخ‌دهی به این مسئله که آیا حجم آجری منسوب به علیشاه جیلانی قابلیت اجرای چنان تاقی را داشته است یا خیر، ضمن آنالیز استاتیکی و تحلیل مشخصات سازه‌ای بقایای معماریِ موجود و مقایسة نتایج به‌دست‌آمده با گزارش‌های تاریخی پیرامون مسئله تاق در بنای مزبور، نتایج این پژوهش نقش تعیین‌کننده‌ای در بازبینیِ هویت معماری این بنا داشته است. مطابق نتایج به‌دست‌آمده، تنش حاصل از بارگذاریِ ناشی از وزن هر نوع تاق در بنای مورد نظر، فراتر از پتانسیل‌های مکانیکیِ سازه بوده و منجر به فروپاشی پایه‌ها در هر شرایط خواهد شد. از این دیدگاه، هیچ نوع پوششی از نوع تاق در هیچ بازة زمانی در بقایای معماری منسوب به علیشاه جیلانی قابل اجرا نبوده است- به نظر می‌رسد گراور طراحی‌شده توسط شاردن بیانگر تصویر دقیقی از بنای علیشاه قبل از الحاق بخش جدید جنوبی بدان باشد و اتصال بخش جنوبی پس از اوایل قرن هفدهم میلادی (سال ترسیم این گراور) صورت گرفته است- و هیچ رابطه‌ای میان بقایای امروزی منسوب به علیشاه و مسجد ساخته‌شده توسط علیشاه وزیر با بزرگ‌ترین تاق آجری جهان اسلام وجود ندارد؛ به همین ترتیب، نمی‌توان حجم معماری U شکل در تبریز را به علیشاه جیلانی نسبت داده و متعلق به او دانست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معماری ایلخانی؛ ارک علیشاه تبریز؛ مسجد علیشاه؛ تاق علیشاه؛ مجموعه علیشاه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Static Review of the so-Called Ark-e-Alishah A Critical Assessment toward the Islamic World's Longest Span | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mansour Hoseinpour Mizab1؛ Mehdi Mohammadzadeh2؛ Amin Moradi3 | ||
| 1Assistant professor. Department of Art and Architecture. University of Payame Noor, Iran. | ||
| 2Professor. Department of Industrial Arts, Tabriz Islamic Art University. Iran. | ||
| 3Alexander von Humboldt Research Fellow at the Otto-Friedrich-University of Bamberg. | ||
| چکیده [English] | ||
| Based on the results of preceding research in the field of architectural history and archeology; the largest brick arch in the Islamic world during Ilkhanid era (1256-1353 AD), in the remains of so-called Alishah Gilani, Minister of sultan Muhammad Khodabandeh Öljaitü, and in the city of Tabriz has been erected. In the present survey, by providing the structural weakness of the architectural volume of the building attributed to Alishah to execute such a huge arch in a span of thirty meter, while the previous studies have been questioned, the incompatibility of modern architectural remains with the mosque in historical texts has been confirmed. With this pre-assumption that the U-shape structure had been considered to create a brick arch of a huge architectural project; clarifying the statically limitations of the mentioned building in terms of the impossibility of creating any kind of arch or vault in the mentioned span would shed new lights on the identity of this structure. After responding to the question of static feasibility of any kind of arch or vault in the so-called Ark-e-Alishah and besides static analyses, what paradox of historical engineering does the results highlight is that the tension result of loading due to any kind of arch would exceed the mechanical potentials of structure's buckling capacities, causing gross deformation and fracture of vertical units under any conditions. From this point of view, there has never been any kind of arch nor vault in this building anytime - The engraving drawn by Jean Chardin seems to represent an accurate picture of the Alishah building before the new southern part was annexed to it, and the connection of the southern part took place after the early seventeenth century (the year this engraving was drawn)– and in other words, what is known as today’s remnants of the so-called Ark-e-Alishah is in the complete contradiction with what is known as Ali-Shah Mosque including a great brick arch | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ark of Ali-Shah, Ali-Shah Mosque, Ali-Shah’s Arch, Ali-Shah’s Complex, Ilkhanid Architecture | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌بطوطه، محمد، (1370)، سفرنامه ابن‌بطوطه، ترجمة محمدعلی موحد، تهران، آگاه.
آجرلو، بهرام، (1397)، گزارش باستان‌شناسی کاوش در ایوان علیشاه تبریز، تهران، مرکز اسناد پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.
حجازی، مهرداد و دیگران، (1395)، شکل بهینه، بار شکست و بار کمانش گنبدهای تاریخی آجری ایرانی، نشریه مسکن و محیط روستا، 35 (155): 61-76.
حسینی، محمود و دیگران، (1395)، ارزیابی ایمنی لرزه‌ای بنای تاریخی ارگ علیشاه تبریز با استفاده از آنالیز اجزای محدود و آنالیز حد جنبشی ساده‌شده، مجله علمی پژوهشی عمران مدرس، 16 (2): 91-102.
دیولافوآ، مادام، (1384)، سفرنامه دیولافوآ، ترجمۀ همایون سابق، تهران، خیام.
ذکاء، یحیی، (1368)، زمین‌لرزه‌های تبریز، تبریز، شایسته.
سرفراز، علی‌اکبر، (1350)، گزارش کاوش در محوطه مسجد جامع علیشاه در تبریز، تهران، آرشیو سازمان میراث فرهنگی کشور.
کربلایی تبریزی، حافظ حسین، (1344)، روضات الجنان و جنات الجنان، به تصحیح جعفر سلطان القرائی، 2 ج، تهران، سروش دانش.
کریمی، امیرحسن و دیگران، (1396)، بررسی آزمایشگاهی و مدل‌سازی عددی رفتار غیرخطی دیوارهای مصالح بنایی تحت بار چرخه‌ای داخل صفحه با در نظر گرفتن اثر چیدمان آجرچینی، نشریه علمی پژوهشی مهندسی سازه و ساخت، 4 (2): 18-32.
مرادی، امین، (1396)، بزرگ‌مقیاس سازی در معماری شمال‌غرب ایران طی گذار از دورۀ سلجوقی به ایلخانی و تقارن آن با تحولات معماری اروپا در گذار از معماری رمانسک به گوتیک، رساله دورۀ دکتری در رشته باستان‌شناسی، گرایش دوران اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر.
مطراقچی، نصوح، (1379)، بیان منازل، ترجمۀ رحیم رئیس نیا، تهران، سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری.
منصوری، سید امیر و آجرلو، بهرام، 1382، بازشناسی ارک علیشاه تبریز و کاربرد اصلی آن، نشریه هنرهای زیبا، 16 (16): 57-68.
نادرمیرزا، (1351)، تاریخ و جغرافیای دارالسلطنه تبریز، تهران، اقبال.
نوری‌فرد، آزاده و دیگران، (1395)، ارزیابی مفهومی عملکرد لرزه‌ای دیوارهای غیر سازه‌ای در ساختمان‌های میان مرتبه‌ای متعارف، فصلنامه علمی پژوهشی نقش‌جهان، 6 (3): 51-38.
ویلبر، دونالد نیوتن، (1346)، معماری اسلامی ایران در دورۀ ایلخانان، ترجمۀ عبدالله فریار، تهران، بنیاد ترجمه و نشر کتاب.
آجرلو، بهرام، (1381)، ایوان تبریز، باستان‌پژوهی، 4(10): 12-16. Ajorlo. B. 2002. Ivan of Tabriz. Journal of Bastan Pajhuhi (Historical Investigation). 4(10): 12-16. [in Persian]. Ajorlo.B. 2018. Archaeological Research of Ark-e-Alishah. Tehran: Cultural Heritage Organization. [in Persian]. Amer. O. 2017. Finite Element Analysis for Seismic Performance Assessment of Historical Masonry Buildings: The Case of Omar Toson Palace (Cairo, Egypt). Mediterranean Archaeology and Archaeomety, 17(3): 13-26. Anthoine. A. Magonette, G. Magenes, G.1994. Compression testing and analysis of brick masonry walls. Proceedings of the tenth European conference on earthquake engineering. Vienna: Austria. Betti. M. and Galano. L. 2012. Seismic Analysis of Historic Masonry Buildings: The Vicarious Place in Pescia (Italy). Buildings, 2: 63-82. Block. P. and Ochsendorf, J. 2007. Thrust network analysis: A new methodology for three dimensional equilibria. Journal of the IASS, 48(3): 167–17. Brambilla.Marco. 1980. La communita ed il cimitero Armeno di Sultaniya. Studi e Restauri di Architettura, Ital- ia-Iran, Roma, 87–93. Chardin. J. 1986. Journal du voyage du chevalier Chardin en Perse et aux Indes Orientales par la Mer Noire et par la Colchide. Paris: Daniel Horthemels. Charleson. A. 2017. Seismic Design for Architects Outwitting the Quake. Translated by Golabchi, M., and Sorooshnia, E. 2nd Edition, Tehran: University of Tehran Press. Dieulafoy. J. 2005. The itinerary of Dieulafoy. Translated by H. Sabeg. Tehran: Khayam. [in Persian]. Farshchi. D. Motavalli, M. Schumacher. A. Marefat, M. S. 2007. Nonlinear FE modeling of in-plane behavior of plain masonry walls and investigation effects of post-tensioning as a parametric study. 5th International conference on seismology and earthquake engineering. Tehran: Iran. pp158-168. Fraternali, F. 2009. A thrust network approach to the equilibrium problem of unreinforced masonry vaults via polyhedral stress functions. Journal of Mechanics Research Communications. 37(2): 198–204. Gupta. A.V.Yadav. V. A.Sawant and R. Agarwal. 2018. Effects of wall inclination on dynamic active thrust for cohesive soil backfill. Journal of Civil Engineering, Science and Technology, 9(2): 127-135. Heyman, J. 1969. The Safety of Masonry Arches. International Journal of Solids and Structure, 11: 363-385. Hosseini, Mohammad. M. Pouraminian and A. Sadeghi. 2017. Seismic Safety Evaluation of Tabriz Alishah Historic Citadel Using Finite Element and Simplified Kinematic Limit Analyses. Modarres Civil Engineering Journal.16(2): 91-102. [in Persian]. Huerta.S. 2008. The analyses of masonry architecture: A historical approach. Architectural science review. 51(4): 297-328. Huerta. S. 2010. The safety of masonry buttresses. Journal of Engineering History and Heritage, 3(163): 3-24. Ibn Battūta, Shams al-Dīnʾ Abū ʾAbd al-Lā h Muhammad ibn ʾAbd al-Lāh I-Lawātī. 1953. Rihla, edited by H. Gibb, England: Routledge and Kegan. Karbalai. H. H. 1965. Rozat al-Jinan va Janat al-Jinan. Vol 2. Tehran. [in Persian]. Karimi. A. and others. 2018. Experimental assessment and numerical modeling of the nonlinear behavior of the masonry shear walls under in-plane cyclic loading considering the brickwork-setting effect. Journal of Structural and Construction Engineering. 4(2): 18-32. [in Persian]. Koduru. S. D. 2018. Probability Distribution for Strain Demand on Pipeline Due to Liquefaction-Induced Lateral Spreading. International Society of Offshore and Polar Engineers, 28(4): 1-9. Mahesh. V. 2010. Thrust Line Using Linear Elastic Finite Element Analysis for Masonry Structures. Advanced Material Research, 134: 503-508. Mansoori. S.A. and Ajorloo, B. 2004. Recognizing the Alishah Arg and its main uses. Fine Arts Journal. 16(16): 57-68. [in Persian]. Matragchi. N. 2000. Bayan-e-Manazil. Translated by E. Raisniya. Tehran: Research Center for Cultural Heritage. [in Persian]. Moradi. A. and Omrani. B. 2018. The Review of Ilkhanid Architecture in Northwest Iran. Tehran: Publication for the Research Center of Cultural Heritage Organization. [in Persian]. Moradi. A. 2018. Large-Scale Architecture in Northwest Iran During Transition from Seljuqs to Ilkhanid architecture and its's Accordance with Architectural Revolutions from Romanesque to Gothic Architecture. Ph.D. Dissertation in Archeology. Mazandaran: Babolsar University. [in Persian]. Moradi. A. and Omrani, B. 2018. The Review of Ilkhanid Architecture in Northwest Iran. Tehran: Publication for the Research Center of Cultural Heritage Organization. Naermirza.1972. The history and geography of Tabriz. Tehran: Egbal. [in Persian]. Nourifard. A. 2016. Conceptual evaluation of seismic performance of non-structural walls in conventional mezzanine buildings (based on past earthquake experiences). Nagsh-e-Jahan 6 (3): 38-51. [in Persian]. NTC. 2008.Norme Techniche per le Costruzioni, D.M. 14/01/08. Ozhan. H. B. and Cagatay. I. H. 2014. Mechanical Behavior of Brick Masonry Panels Under Uniaxial Compression. Journal of Mechanics of Materials and Structures, 9(4): 385- 395. Pope. A. U. 1967. The fourteenth century: Ghazankhan & the transition period. A survey of Persian art from prehistoric times to the present. London & New York, Oxford University Press. Pope. A. U. 1965. Persian Architecture: The Triumph of Form and Color. New York: George Braziller. Qiyasi. J. 1997. Memar Xaca Alishah Tabrizi: Dovru & Yaradiciliqi. Baki: Azerbaijan. Qiyasi. J. 1997. Me'mar XacəƏlişah Təbrizi: Dövrü & Yaradiciliği. Baku: Azerbaijan National Academy of Sciences. Sarfaraz. A. 1972. Archaeological Reports of Alishah Jame Mosque. Tehran: Cultural Heritage Organization. [in Persian]. Tabeshpour. M. 2015. Unfilled Frames. Tehran: Fadak Issatis Publisher. Taligedik.A. 2016. Damage Mitigation Strategies of Non-Structural Infill Walls: Concept and Numerical – Experimental Validation Program. Proceedings of the Ninth Pacific Conference on Earthquake Engineering Building an Earthquake – Resilient Society 16-14 April. Auckland: New Zealand. Wilber. D. N. 1955. The Architecture of Islamic Iran: The IlKhanid Period. New York: Greenwood Press. Zeilinska. M. and Misiewicz. J. 2016. Analysis of Historic Brick Wall’s Strengthening Methods. World Multidisciplinary Civil Engineering-Architecture-Urban Planning Symposium. Prague: Czech Republic. Zoka. Y.1990. The Earthquakes of Tabriz. Tabriz: Shayeste Publication. [in Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 402 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 628 |
||