تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,504 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,123,173 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,231,221 |
هم زمانی تغییرات مکانی واچرخند عربستان در تراز 850 hPa با بارش های اکتبر تا مارس در ایران | ||
پژوهش های جغرافیای طبیعی | ||
دوره 53، شماره 4، بهمن 1400، صفحه 509-529 اصل مقاله (615.67 K) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jphgr.2022.330917.1007647 | ||
نویسندگان | ||
مصطفی کریمی* 1؛ فهیمه نوروزی2؛ مهناز جعفری3؛ فرامرز خوش اخلاق4؛ علی اکبر شمسی پور4 | ||
1استادیار اقلیمشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
2کارشناس ارشد اقلیمشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
3دانشجوی دکتری اقلیمشناسی، گروه جغرافیایی طبیعی، دانشکدة علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
4دانشیار اقلیمشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
واچرخند عربستان یکی از مؤلفه های گردش جوی مؤثر بر بارش دورة سرد ایران است. هدف از این تحقیق بررسی موقعیت جغرافیایی این واچرخند در تراز 850 ﻫ.پ (هکتوپاسکال) همزمان با بارش های ماهانة دورة سردِ ایران است. برای این هدف، از داده های بارش بازکاوی شدة پایگاه interim ERA مرکز پیش بینی های میانمدت اروپا (ECMWF) و جوی مرکز ملی پیش بینی های محیطی و پژوهشهای جوی ((NCEP/NCAR استفاده شد. موقعیت جغرافیایی مرکز واچرخند در روزهای بارشی استخراج شد. نتایج پژوهش نشان داد در روزهایی با بارش سبک، متوسط، و سنگین بهترتیب 2/80، 3/67، و 8/41 درصد از روزها واچرخند عربستان دارای مرکز بستة مستقل بوده است. همزمان با رخداد بارش در ایران فراوانی مراکز واچرخندی بر ساحل جنوب شرقی شبه جزیرة عربستان و دریای عرب متمرکز بوده است. اما بیشینة دریافت بارش (بارش سنگین) در ایران زمانی است که واچرخند در محدودة دریای عرب مستقر باشد. به طور کلی، حرکت شرقسوی واچرخند و استقرار آن بر روی دریاهای عرب و عمان با توجه به سازوکار گردش جوی حاکم مناسبترین الگو برای انتقال رطوبت به سامانه های بارشی ورودی به ایران است. در کل، می توان گفت موقعیت این واچرخند و جا به جایی آن به خصوص به سمت شرق و شمال شرق، با میزان و موقعیت پهنة بارشی ایران ارتباط مستقیمی دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
بارش های سبک؛ بارش های سنگین؛ پُرفشار جنب حاره؛ تحلیل همدید؛ جنوب غرب آسیا | ||
مراجع | ||
اکبری، م. (1391). تعیین شاخصهای دینامیک و ترمودینامیک بارشهای سیلآسا در جنوب غرب ایران (مطالعة موردی: حوضة آبریز کارون بزرگ)، رسالة دکتری در رشتة اقلیمشناسی، استاد راهنما دکتر حسن محمدی، دانشگاه تهران.
ایزدی قهفرخی، ا. (1392). تحلیل همدیدی و دینامیکی بارشهای شدید جنوب غرب ایران با استفاده از مدل عددی، پایاننامة کارشناسی ارشد در رشتة اقلیمشناسی، دانشگاه یزد.
جعفری، م. و لشکری، ح. (1400). الگوهای همدید تعیینکنندة مسیر حرکت سامانههای بارشی با منشأ سودانی، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، دورة 8، شمارة 1، صص ۵۵-78.
جهانبخش، س. و کرمی، ف. (1378). تحلیل همدیدی تأثیر پُرفشار سیبری بر بارش سواحل جنوبی دریای خزر، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، دورة 14، شمارة 3-4، صص ۱۰۷-131.
حجازیزاده، ز. (1372). بررسی همدیدی پُرفشار جنب حاره در تغییر فصل ایران، رسالة دکتری در رشتة جغرافیای طبیعی، استاد راهنما دکتر هوشنگ قائمی، دانشگاه تربیت مدرس.
حلبیان، ا.ح. و شبانکاری، م. (1390). نقش پُرفشار جنب حاره در توزیع مکانی بارشهای روزانۀ ایران، پژوهشنامۀ جغرافیایی، شمارة 1، صص ۱-21.
خوشاخلاق، ف. (1376). بررسی الگوهای ماهانة خشکسالی و ترسالی در ایران، مجلة تحقیقات جغرافیایی، شمارة 45، صص ۱۳۶-154.
خوشاخلاق، ف. (1377). تحقیق در خشکسالیهای فراگیر ایران با استفاده از تحلیلهای سینوپتیکی، رسالة دکتری در رشتة جغرافیای طبیعی، استاد راهنما دکتر مجید زاهدی، دانشگاه تبریز.
خوشاخلاق، ف.؛ عزیزی، ق. و رحیمی، م. (1391). الگوهای همدید خشکسالی و ترسالی زمستانه در جنوب غرب ایران، نشریة تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال دوازدهم، شمارة 25، صص ۵۷-77.
خوشحال، ج.؛ خسروی، م. و نظریپور، ح. (1388). شناسایی منشأ و مسیر رطوبت بارشهای فوق سنگین استان بوشهر، جغرافیا و توسعه، دورة 7، شمارة پیاپی 16، صص ۷-28.
ستوده، ف. و علیجانی، ب. (1394). رابطة پراکندگی فضایی بارشهای سنگین و الگوهای فشار در گیلان، نشریة تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال 2، شمارة 1، صص ۶۳-73.
سلیقه، م. و صادقینیا، ع. (1388). بررسی تغییرات مکانی پُرفشار جنب حاره در بارشهای تابستانۀ نیمۀ جنوبی ایران، جغرافیا و توسعه، شمارة 17، صص ۸۳-98.
صادقینیا، ع. (1386). بررسی تغییرات مکانی پُرفشار جنب حارهای آزورز در بارشهای تابستانه نیمۀ جنوبی ایران، پایاننامة کارشناسی ارشد در رشتة اقلیمشناسی، دانشگاه تربیت معلم تهران.
فاخری، ت. (1390). نگرشی بر الگوهای همدیدی مولد بارانهای سنگین در استان مازندران، پایاننامة کارشناسی ارشد در رشتة اقلیمشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی.
فرامرزی، ب.؛ عظیمی، ف.؛ برنا، ر. و سعدی، ت. (1392). تحلیل همدیدی عوامل ایجاد بارشهای سنگین سوم تا پنجم آذرماه 1391 در استان بوشهر، اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی، و توسعة پایدار، انجمن محیط زیست کومش.
کاویانی، م.؛ مسعودیان، ا. و شبانکاری، م. (1386). شناسایی رفتار زمانی- مکانی پُرفشار سیبری در تراز دریا، تحقیقات جغرافیایی، دورة 22، شمارة 4، صص ۲۷-48.
کریمی، م. (1386). تحلیل منابع رطوبتی بارشهای ایران، رسالة دکتری اقلیمشناسی، استاد راهنما دکتر منوچهر فرجزاده، دانشگاه تربیت مدرس.
کریمی، م. و فرجزاده م. (1390). شار رطوبت و الگوهای فضایی- زمانی منابع تأمین رطوبت بارشهای ایران، نشریة تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 19، شمارة 22، صص ۱۰۹-127.
کریمی، م.؛ خوشاخلاق، ف.؛ بازگیر، س. و جعفری، م. (1395). نقش گردش وردسپهر زیرین پُرفشار عربستان در بارش ایران، پژوهشهای جغرافیای طبیعی، دورة 48، شمارة 4، صص ۵۶۹-587.
کریمی، م.؛ خوشاخلاق، ف.؛ شمسیپور، ع.ا. و نوروزی، ف. (1398). الگوهای گردشی پُرارتفاع جنب حارهای عربستان در تراز میانی و ارتباط آن با بارش ایران، نشریة علمی جغرافیا و برنامهریزی، دورة 23، شمارة 69، صص ۲۳۳-255.
لشکری، ح. (1381). مسیریابی سامانههای کمفشار سودانی ورودی به ایران، مجلة مدرس علوم انسانی، دورة 6، شمارة 2، صص ۱۳۳-156.
لشکری، ح. (1382). مکانیسم تکوین، تقویت، و توسعة مرکز کمفشار سودان و نقش آن بر روی بارشهای جنوب و جنوب غرب ایران، فصلنامة پژوهشهای جغرافیایی، شمارة 46، صص ۱-18.
لشکری، ح. و محمدی، ز. (1394). اثر موقعیت استقرار پُرفشار جنبحارهای عربستان بر سامانههای بارشی در جنوب و جنوب غرب ایران، فصلنامة پژوهشهای جغرافیای طبیعی، دورة 47، شمارة 1، صص ۷۳-90.
لشکری، ح.؛ متکان، ع.ا.؛ آزادی، م. و محمدی، ز. (1395). تحلیل همدیدی نقش پُرفشار جنبحارهای عربستان و رودباد جنبحارهای در کوتاهترین طول دورة بارشی جنوب و جنوب غرب ایران، فصلنامة علوم محیطی، شمارة 4، صص ۵۹-74.
لشکری، ح.؛ متکان، ع.ا.؛ آزادی، م.؛ محمدی، ز. (1396). تحلیل همدیدی نقش پرفشار جنبحارهای عربستان و رودباد جنبحارهای در خشکسالیهای شدید جنوب و جنوبغرب ایران. پژوهشهای دانش زمین، شمارة 30، صص 163-141.
محمدی، ح.؛ فتاحی، ا.؛ شمسیپور، ع.ا. و اکبری، م. (1391). تحلیل دینامیکی سامانههای سودانی و رخداد بارش سنگین در جنوب غرب ایران، نشریة تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 12، شمارة 24، صص ۷-24.
محمدی، ز. و لشکری، ح. (1397). نقش جابهجایی مکانی پُرفشار عربستان و رودباد جنبحارهای در الگوهای همدیدی و ترمودینامیکی ترسالیهای شدید جنوب و جنوب غرب ایران، فصلنامة پژوهشهای جغرافیای طبیعی، دورة 50، شمارة 3، صص ۴۹۱ـ509.
مرادی، ح.ر. (1383). نقش دریای خزر در شرایط بارشی سواحل شمال کشور، مجلة علوم و فنون دریایی ایران، دورة 2، شمارة ۲-۳، صص ۷۷- 88.
مفیدی، ع. و زرین، آ. (1384). تحلیل سینوپتیکی ماهیت سامانههای کمفشار سودانی (مطالعۀ موردی: طوفان دسامبر 2001)، فصلنامة جغرافیایی سرزمین، سال 2، شمارة 6، صص ۲۴-48.
مفیدی، ع.؛ زرین، آ. و جانباز قبادی، غ.ر. (1386). تبیین علل کاهشیافتن مقدار و شدت بارشهای زمستانه در قیاس با بارشهای پاییزه در سواحل جنوبی دریای خزر، مجلة فیزیک زمین و فضا، دورة 38، شمارة 1، صص ۱۷۷-203.
موقری، ع.ر. و خسروی، م. (1393). بررسی رابطة سامانة کمفشار سودانی و بارش دهم اردیبهشتماه 1383 در استان کرمانشاه، مجلة مخاطرات محیطی، سال 3، شمارة 4، صص ۶۱-80.
هوزی، ن. (1389). تحلیل آماری و همدیدی بارشهای پاییزه در شمال شرق کشور (خراسان رضوی و شمالی)، پایاننامة کارشناسی ارشد در رشتة اقلیمشناسی، دانشگاه تربیت معلم سبزوار.
Akbari, M. (2012). Determining the dynamics and thermodynamics of floods in southwestern Iran (Case study: Karun Large catchment), PhD thesis in Climatology, Supervisor Dr. Hosien Mohamadi, University of Tehran.
Davis, R.E.; Hayden, B.P.; Gay, D.A.; Phillips, W.L. and Jones, G.V. (1997). The North Atlantic Subtropical Anticycline, Journal of Climate, Vol. 10, PP. 728-744.
Fakhri, T. (2011). An Attitude Towards Heavy Rainfall Synoptic Patterns in Mazandaran Province, M.Sc. Thesis in Climatology, Mohaghegh Ardabili University.
Faramarzi, B.; Azimi, F.; Borna, R. and Saadi T. (2013). Synoptic analysis of the causes of heavy rainfall from December 3 to 5, 2012 in Bushehr province, the first national conference on geography, urban planning and sustainable development, Koomesh Environmental Association.
Halabian, A.H. and Shabankari, M. (2011). The role of subtropical high pressure in the spatial distribution of daily precipitation in Iran, Geographical Research Journal, No. 1, PP. 1-21.
Hejazizadeh, Z. (1993). Investigation of subtropical high pressure in changing the season of Iran, PhD thesis in natural geography, Supervisor Dr. Houshang Ghaemi, Tarbiat Modarres University.
Houzi, N. (2010). Statistical and Synoptic Analysis of Autumn Precipitation in the Northeast of the Country (Razavi and North Khorasan), M.Sc. Thesis in Climatology, Sabzevar Tarbiat Moallem University.
Izadi Qahfarkhi, A. (2013). Synoptic and dynamic analysis of heavy rainfall in southwestern Iran using numerical model, M.Sc. Thesis in Climatology, Yazd University.
Jafari, M. and Lashkari, H. (2021). Synoptic Patterns that Determine the Trajectory of Precipitation Systems of Sudanese Origin, Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards, Vol. 8, No, 1, PP. 55-78.
Jahanbakhsh S., Karami F. (1999). Synoptic analysis of the effect of Siberian high pressure on precipitation on the southern shores of the Caspian Sea, Geographical Research, Vol. 14, No. 3-4, PP. 107-131.
Karimi, M. (2007). Analysis of sources of moisture supply in Iranian rainfall, PhD thesis in climatology, Supervisor Dr. Manochehr Farajzadeh, Tarbiat Modarres University.
Karimi, M. and Farajzadeh, M. (2011). Moisture Flux and Spatial Temporal Patterns of Moisture Supply Resources in Precipitation of Iran, Journal of Applied Research in Geographical Sciences, Vol. 19, No. 22, PP. 109-127.
Karimi, M.; Khoshakhlagh, F.; Bazgir, S. and Jafari, M. (2017). The influence of lower tropospheric circulation of Arabian high pressure on Iran precipitation, Physical Geography Research, Vol. 48, No. 4, PP. 569-587.
Karimi, M.; Khoshakhlagh, F.; Shamsipur, A.A. and Norouzi, F. (2019). Circulation patterns of the Arabian subtropical high pressure in the middle level and its relationship with Iranian rainfall, Journal of Geography and Planning, Vol. 23, No. 69, PP. 233-255.
Kaviani, M.; Masoudian, A. and Shabankari, M. (2007). Identification of spatial-temporal behavior of Siberian high pressure at sea level, Geographical Research, Vol. 22, No. 4, PP. 27-48.
Khoshakhlagh, F. (1997). A Study of Monthly Drought and Wet Patterns in Iran, Journal of Geographical Research, No. 45, PP. 136-154.
Khoshakhlagh, F. (1998). A research in widespread droughts of Iran using synoptic analyses, PhD Thesis in physical Geography, Supervisor: Dr. Majid Zahedi, University of Tabriz.
Khoshakhlagh, F.; Azizi, Q. and Rahimi, M. (2012). Synoptic patterns of winter drought and wet season in southwestern Iran, Journal of Applied Research in Geographical Sciences, Vol. 12, No. 25, PP. 57-77.
Khoshhal, J.; Khosravi, M. and Nazaripour, H. (2009). Identification of the source and path of moisture of super heavy rainfall in Bushehr province, Geography and Development, Vol. 7, No. 16, PP. 7-28.
Lashkari, H. (2002). Tracking Sudanean Low Systems Entering Iran, Modarres Human Sciences, Vol. 6, No. 2, PP. 133-156.
Lashkari, H. (2004). The Mechanism of Forming, Deepening and Development of Sudan Low and Its Effect in Precipitation South and South Western of Iran, Physical Geography Research, Vol. 35, No. 46, PP. 1-18.
Lashkari, H. and Jafari, M. (2021). The role of spatial displacement of Arabian subtropical high pressure in the annual displacement of the ITCZ in East Africa, Theoretical and Applied Climatology, Vol. 143, PP. 1543-1555.
Lashkari, H. and Mohammadi, Z. (2015). The Role of Saudi Arabian Sub-Tropical High Pressure on the Rainfall Systems on South and Southwest Iran, Physical Geography Research , Vol. 1, PP. 71-90.
Lashkari, H. and Mohammadi, Z. (2018). Study on the role of annual movements of Arabian subtropical high pressure in the late start of precipitation in southern and southwestern Iran, Theoretical and Applied Climatology, Vol. 137, PP. 2069-2076.
Lashkari, H.; Matkan, A.A; Azadi, M. and Mohammadi, Z. (2017). Synoptic analysis of the role of Saudi Arabia subtropical high pressure subtropical and polar jet streams and severe droughts in South and South West of Iran, Researches in Earth Sciences, Vol. 8, No. 30, PP. 141-163.
Lashkari, H.; Matkan, A.A; Azadi, M. and Mohammadi, Z. (2017). Synoptic Analysis of Arabian Subtropical High Pressure and Subtropical Jet Stream in Shortest Period of Precipitation in South and South West of Iran, Environmental Sciences, Vol. 14, No. 4, PP. 59-74.
Mofidi, A. and Zarrin, A. (2005). Synoptic Analysis of the Nature of Sudanese Low Pressure Systems (Case Study: Hurricane December 2001), Territory, Vol. 2, No. 6, PP. 24-48.
Mofidi, A.; Zarrin, A. and Janbaz Ghobadi, G.R. (2007). Explaining the reasons for the decrease in the amount and intensity of winter rainfall in comparison with autumn rainfall on the southern shores of the Caspian Sea, Journal of Earth and Space Physics, Vol. 38, No. 1, PP. 177-203.
Moghari, A.R. and Khosravi, M. (2014). Investigating the relationship between Sudanese low pressure system and precipitation on May 10, 2004 in Kermanshah province, Journal of Environmental Hazards, Vol. 3, No. 4, PP. 61-80.
Mohammadi, H.; Fattahi, E.; Shamsipour, A.A. and Akbari, M. (2012). Dynamic Analysis of Sudan Low- Pressure Systems and Torrents in Southwest of Iran, Journal of Geographical Sciences, Vol. 12, No. 24, PP. 7-24.
Mohammadi, Z. and Lashkari, H. (2018). Effects of Spatial Movement of Arabia Subtropical High Pressure and Subtropical Jet on Synoptic and Thermodynamic Patterns of Intense Wet Years in the South and South West Iran, Physical Geography Research, Vol. 50, No. 3, PP. 491-509.
Moradi, H.R. (2004). The role of the Caspian Sea in the rainy conditions of the northern coasts of the country, Iranian Journal of Marine Science and Technology, Vol. 2, No. 3-2, PP. 77-88.
Sadeghi Nia, A. (2007). Investigation of high-pressure subtropical changes in the summer rainfall of the southern half of Iran, M.Sc. Thesis in Climatology, Tarbiat Moallem University, Tehran.
Saligheh, M. and Sadeghi Nia, A. (2009). Investigation of subtropical high pressure spatial changes in summer rainfall in the southern half of Iran, Geography and Development, No. 17, PP. 83-98.
Santos, J.A.; Corte-Real, J. and Leite, S.M. (2005). Weather Regimes and Their Connection to the Winter Rainfall in Portugal, International Journal of Climatology, Vol. 25, PP. 33-50.
Sotoudeh, F. and Alijani, B. (2015). Relationship between Spatial Distribution of Heavy Rainfall and Pressure Patterns in Gilan, Journal of Spatial Analysis of Environmental Hazards, Vol. 2, No. 1, PP. 63-73.
Zarrin, A.; Ghaemi, H.; Azadi, M. and Farajzadeh, M. (2010). The Spatial Pattern of Summertime Subtropical Anticyclones over Asia and Africa: A Climatology Review, International Journal of Climatology, Vol. 30, PP.159-173.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 607 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 314 |