![سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,036 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,507,386 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,771,117 |
بازنمایی بانوان موسیقیدان در نقاشیهای دوره قاجار | ||
نشریه هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی | ||
دوره 26، شماره 4، دی 1400، صفحه 63-72 اصل مقاله (577.09 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfadram.2021.321379.615534 | ||
نویسندگان | ||
فاطمه سادات کاشانی1؛ ایلناز رهبر* 2؛ فیروزه شیبانی رضوانی3 | ||
1هنر. دانشگاه آزاد. تهران. ایران | ||
2استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشکده هنر و معماری، گروه پژوهش هنر. | ||
3استادیار گروه هنر، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران | ||
چکیده | ||
این پژوهش به بررسی موسیقیدانان زن در دوره قاجار بر اساس 118 نقاشی قاجاری پرداخته است. هدف از نگارش این مقاله دستیابی به چگونگی فعالیت موسیقیدانان زن در دوره قاجار است. اطلاعاتی که این پژوهش در اختیار مخاطب میگذارد این است که تعداد نقاشی زنان نوازنده و رقصنده بیشتر از مردان بوده است. علت این امر گرایش و دستور شاهان به تصویرسازی زنان بوده است و سلیقه حامی که شاه بوده، عامل بسیار تعیینکنندهای در این زمینه بوده است. به همین دلیل نمیتوان صرفاً با اتکا به نقاشیها به رابطه جنسیت و ساز دست یافت. در هر صورت بررسی نقاشیها نشان داد از بین سازهای رایج در دوران قاجار، تار، سهتار، دف، نقاره و سنج انگشتی بیشتر در دست زنان و برعکس تنبک، کمانچه و سنتور بیشتر در دست مردان دیده شده است. در نحوه نوازندگی سازهایی همچون تار و کمانچه، هیچ گونه تفاوتی بین زنان و مردان دیده نمیشود. رقصندگان عموماً از زنها بودند و فقط در یک نقاشی مربوط به حوزه مردانه، پسران زننما دیده شدند. رقصهای متعددی نیز در این دوره رایج بوده که رقص با چاقو و گیلاس نسبت به دورههای پیشین نوع جدیدی است. پژوهش از نظر هدف بنیادی و از نظر روش و ماهیت توصیفی_تحلیلی و تاریخی است. | ||
کلیدواژهها | ||
دوره قاجار؛ نگارگری؛ موسیقی؛ زنان موسیقیدان؛ رقصندگان | ||
مراجع | ||
آژند، یعقوب (1386)، نقاشان دوره قاجار، گلستان هنر شماره9، پاییز،صص 74-81.
آژند، یعقوب (1390)، میرزامحمدخان غفاری کمالالملک، تهران: انتشارات امیرکبیر، کتابهای جیبی.
پاکباز، رویین (1381)، دایره المعارف هنر، تهران: فرهنگ معاصر.
پاکباز، رویین (1386)، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: انتشارات زرین و سیمین.
تاجالسطنه (1361)، خاطرات تاجالسلطنه، به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، تهران: نشر تاریخ ایران.
تولایی، ندا. شیرازی، ماهمنیر (1393)، مطالعه تطبیقی بازنمایی زنان در مکتب اصفهان دوره صفوی با پیکرنگاری درباری قاجار، فصلنامه علمی- پژوهشی هنرهای تجسمی نقشمایه، سال هشتم، شماره نوزدهم، تابستان،صص 55-70.
جمالزاده، محمدعلی (1344)، کمالالملک، هنر و مردم، شماره35، بهار،صص 7-19.
خالقی، روح الله (1376)، سرگذشت موسیقی ایران، تهران: انتشارات صفیعلیشاه.
خلیلی، ناصر (1386)، کارهای لاکی، ویراستار انگلیسی: جولیان رابی. ترجمه سودابه رفیعی سخایی. جلد هشتم، تهران: کارنگ.
درویشی، محمدرضا (1384)، دایرهالمعارف سازهای ایران، تهران: مؤسسه فرهنگی_ هنری ماهور.
ذاکرجعفری، نرگس (1397)، نقش کنیزکان رامشگر در موسیقی قرون اولیه اسلامی، زن در فرهنگ و هنر، دوره10، شماره2، تابستان،صص 215-235.
رهبر، ایلناز (1389 الف)، موسیقی به روایت تصاویر دوران صفوی، پایاننامه کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس.
رهبر، ایلناز (1389 ب)، سازهای زهی در نگارگری ایرانی دوره صفوی. فصلنامه موسیقی ماهور، سال13، شماره49،صص97-129.
رهبر، ایلناز. اسعدی، هومان (1391)، جایگاه بانوان موسیقیدان در دوره صفوی، با نگاهی بر تصاویر نگارگری، هنرهای نمایشی و موسیقی، سال دوم، شماره 4، بهار و تابستان،صص 115-132.
رهبر، ایلناز (1398)، آیکونوگرافی موسیقی ایران؛ خطاهای تفسیر، تبیین روش و ارایه راهکار، نشریه هنرهای زیبا- هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره24، شماره1، بهار، صص 25-36.
زارعی، محمدابراهیم. شریفکاظمی، خدیجه (1393)، مطالعه تأثیر زنان در عرصه هنر موسیقی دوران میانی اسلام بر اساس نقوش سفالی، زن در فرهنگ و هنر، دوره6، شماره4، زمستان،صص 427-444.
شیندشتکل، هلنا (1384)، نسخه خطی و مصور هزارویکشب، کتاب ماههنر، شماره79-80، بهار،صص 133-140.
صدیقی، نفیسه (1388)، نگاه مادی به زن در نقاشیهای دوره قاجار، پایاننامه کارشناسی ارشد نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا (س).
فاطمی، ساسان (1380 الف)، مطربها از صفویه تا مشروطیت (1)، فصلنامه موسیقی ماهور، سال سوم، شماره 12، تابستان،صص 27-39.
فاطمی، ساسان (1380 ب)، مطربها از صفویه تا مشروطیت (2)، فصلنامه موسیقی ماهور، سال چهارم، شماره 13، پاییز،صص 39-.54.
فاطمی، ساسان (1389)، جایگاه موسیقیدانان درباری در دورهی قاجار، فصلنامه موسیقی ماهور، سال سیزدهم، شماره 50، زمستان،صص 111-.141 .
فاطمی، ساسان (1394)، موسیقی، جشن و جنسیت در ایران از دوره قاجار تا اوایل دوره پهلوی، فصلنامه تاریخ نو، ترجمه مصطفی لعل-شاطری، شماره 11، تابستان،صص 81- 117.
کاشانی، فاطمه (1398)، بازتاب تصویری موسیقی در نقاشیهای دوره قاجار، پایاننامه کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده علوم پایه و فناوریهای نوین، گروه هنر، دانشگاه آزاد واحد الکترونیکی.
معیرالممالک، دوستعلیخان (1361)، یادداشتهایی از زندگانی خصوصی ناصرالدینشاه، تهران: نشر تاریخ ایران.
ملکی، توکا (1380)، زنان موسیقی ایران از اسطوره تا امروز، تهران: کتاب خورشید.
Falk, S.J (1973), Qajar paintings. Persian oil paintings of the 18th & 19th centuries, Landan: Faber and Faber Limited Sotheby Park- Bernet Publications. Robinson, Basil William (1998), Royal Persian painting: The Qajar epoch 1785-1925, Editors: Layla S. Diba, and Maryam Ekhtiar, Brooklyn, New York: Brooklyn museum of art. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,289 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,253 |