پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,504 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,122,710 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,230,842 |
بازنمایی تصویر فرمانروایان و نزاع قدرت در متون داستانی عصر صفوی؛ مطالعه موردی: اسناد و نامه‌های سیاسی در عالم‌آرای شاه‌اسماعیل | ||
| پژوهش‌های علوم تاریخی | ||
| مقاله 6، دوره 13، شماره 2، شهریور 1400، صفحه 119-145 اصل مقاله (669.38 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2021.84068 | ||
| نویسنده | ||
| اکرم کریم‌زاده اصفهانی* | ||
| دانش آموخته دکتری دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| هر متنی با اغراض خاصی نوشته می‌شود و آگاهانه گفتمان، قدرت و سلطه خود را در بین خوانندگان و مخاطبان، رقیبان و مخالفان گسترش می‌دهد. متون داستانی نیز این گونه‌اند. از زمره این متون عالم‌آرای شاه اسماعیل است که روایت حماسی ویژه‌ای از نحوه به قدرت رسیدن شاه اسماعیل، روند پیوسته و سریع پیشرفت او و تبدیل شدنش به نمادی از قدرت و شجاعت است. یکی از ابزارهای پدیدآور چنین روایتی، نامه‌هایی است که در فحوای مطالب این کتاب مندرج‌اند و با بررسی دقیق آنها می‌توان به اغراض خاص و نحوه تفکر مؤلف پی برد. در این بررسی با الهام‌گیری از مدل تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف (در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین) و با توجه به بلاغت فارسی، مدلی با رویکرد بومی طراحی شده است؛ متن در سطح زبانی و بلاغی توصیف شده و با قیاس بین عالم‌آرا و دیگر منابع این دوره، میزان تأثیر و تأثّر هدفمند آنها بررسی و سپس به تبیین اغراض مؤلف و نزاع‌های گفتمانی پرداخته شده است. در این نامه‌ها روند کسب و حفظ قدرت و منازعات میان صفویان با مدعیان داخلی سلطنت، تیموریان، ازبکان، گورکانیان و عثمانی بازنمایی شده است. از نتایج این پژوهش اثباتِ همبستگیِ منفیِ بزرگنمایی و اغراق در نشان دادن شایستگی‌های فرمانروایی در شاه اسماعیل و در مقابل کم‌رنگ‌سازی همین ویژگی‌ها در مخالفان و رقیبان وی است. روند صعودی قدرت‌گیری شاه اسماعیل، پس از شکست چالدران متوقف می‌شود و متن عالم‌آرا بیشتر به روایت ضعف رقیبان می‌پردازد. نامه‌های شخص شاه اسماعیل پس از این واقعه ـ برای القای گفتمان صفوی ـ به نحو چشمگیری کاهش یافته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عالم‌آرای شاه اسماعیل؛ صفویه؛ بازنمایی؛ قدرت؛ نامه؛ تحلیل گفتمان | ||
| مراجع | ||
|
اسکندربیگ منشی، تاریخ عالم‌آرای عباسی، تصحیح ایرج افشار، تهران، امیرکبیر، 1382.
اکبرزاده، سیده شکوفه، رادمرد، عبدالله، محمدزاده رضایی، سید عباس، «ارکان نامه‌نگاری در مخزن‌الانشا و تطبیق آن در فراید غیاثی»، جستارهای نوین ادبی، ش 18، 29-52، تابستان 1394.
امیرپور، فرزانه، روضاتیان، سیده مریم، «بررسی الگوی تحلیل گفتمان میشل فوکو و مباحث علم معانی در نامه‌های عاشقانه چهار منظومه غنایی»، متن‌شناسی ادب فارسی، س 54، دورۀ جدید، س 10، ش 2 (پیاپی 38)، 53- 80، تابستان 1397.
امینی هروی، فتوحات شاهی، تصحیح محمدرضا نصیری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1383.
بارتولد و.و.، خلیفه و سلطان و مختصری درباره برمکیان، ترجمۀ سیروس ایزدی، تهران، امیرکبیر، 1377.
برک، پیتر، «کاربرد الگوها، روش‌ها و مفاهیم محوری نظریه اجتماعی در تاریخ»، ترجمۀ حسینعلی نوذری، تاریخ معاصر ایران، س 7، ش 27، 139 ـ 202، پاییز 1382.
بهرام‌پور، شعبان‌علی، «مقدمه»، در کتاب نورمن فرکلاف، تحلیل انتقادی گفتمان، گروه مترجمان، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، 7-15، 1379.
بوداق منشی قزوینی، جواهر الاخبار، تصحیح محسن بهرام‌نژاد، تهران، میراث مکتوب، 1387.
پاشازاده، محمدعارف اسپناقچی، انقلاب الاسلام بین الخواص و العوام، تصحیح رسول جعفریان، قم، دلیل، 1379.
تتوی، قاضی احمد؛ آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، علمی و فرهنگی، 1382.
جنابدی، میرزابیگ، روضه الصفویه، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، 1378.
جهانگشای خاقان، به کوشش الله دتا مضطر، اسلام‌آباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، 1986.
چترایی عزیزآبادی، مهرداد، «بررسی سبکی جهانگشای خاقان و دو تحریر دیگر آن»، پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، پیش‌شمارۀ 1، 59 -74، پاییز 1389.
حسینی، خورشاه‌بن‌قباد، تاریخ ایلچی نظام‌شاه، تصحیح محمدرضا نصیری و کوئیچی هانه‌دا، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1379.
خرابشه، سلیمان، رقابت عباسیان و فاطمیان در سیادت بر حرمین شریفین (قرن پنجم و ششم هجری)، ترجمۀ رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1385.
خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین، تاریخ حبیب السیر فی اخبار افراد البشر، زیر نظر محمد دبیر سیاقی، تهران، خیام، 1380.
درپر، مریم، «قطعیت بالای متن و قاطعیت نویسنده در سبک نامه‌نگاری غزالی»، جستارهای نوین ادبی، س 46، ش 181، 73 -92، تابستان 1392.
درپر، مریم، قوام، ابوالقاسم، فتوحی رودمعجنی، محمود، هاشمی، محمدرضا، «اسلوب نوشتار نامه‌های فارسی، توصیف و طبقه‌بندی گونه نامه»، سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب) ، ش 15، 47 – 66، بهار 1391.
روملو، حسن‌بیگ، احسن‌التواریخ، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، بابک، 1357.
سیوری، راجر، ایران عصر صفوی، ترجمۀ کامبیز عزیزی، تهران، مرکز، 1385.
شمیسا، سیروس، بیان و معانی، تهران، فردوس، 1376.
صحرائی، قاسم، حسنی جلیلیان، محمدرضا، پیران‌پور، میررضا، «پژوهشی در نامه‌های شاهنامه فردوسی»، متن‌پژوهی ادبی، ش 50، 133 – 157، زمستان 1390.
عالم‌آرای شاه اسماعیل، تصحیح اصغر منتظر صاحب، تهران، علمی و فرهنگی، 1384.
عبدی‌بیگ شیرازی، تکملة الاخبار، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، نی، 1369.
فرکلاف، نورمن، تحلیل انتقادی گفتمان، گروۀ مترجمان، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، 1379 الف.
ـــــــــــــــــ، «تحلیل انتقادی گفتمان در عمل: توصیف»، ترجمۀ پیروز ایزدی، در کتاب نورمن فرکلاف، تحلیل انتقادی گفتمان، گروۀ مترجمان، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، 167-211، 1379 ب.
ـــــــــــــــــ ، «تحلیل انتقادی گفتمان در عمل: تفسیر، تبیین و جایگاه تحلیل‌گر»، ترجمۀ محمود نیستانی، در کتاب نورمن فرکلاف، تحلیل انتقادی گفتمان، گروۀ مترجمان، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها،213-252، 1379 ج.
ـــــــــــــــــ ، «زبان و ایدئولوژی»، ترجمۀ رضا ذوقدار مقدم، در کتاب نورمن فرکلاف، تحلیل انتقادی گفتمان، گروه مترجمان، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، صص 91-116، 1379 د.
ـــــــــــــــــ ، «گفتمان و متن؛ تحلیل‌های زبان‌شناختی و بینامتنی در چارچوب تحلیل گفتمان»، ترجمۀ رامین کریمیان، در کتاب نورمن فرکلاف، تحلیل انتقادی گفتمان، گروۀ مترجمان، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، 117- 163، 1379 ه.
قمی، قاضی‌احمد، خلاصه التواریخ، تصحیح احسان اشراقی، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1383.
غفاری، قاضی‌احمد، نسخ جهان‌آرا، تهران، کتابفروشی حافظ، 1343.
مقدسی‌نیا، مهدی، سلطانی، سیدعلی‌اصغر، «سازوکارهای ادب‌ورزی در نامه‌نگاری دورۀ مملوکی با تأکید بر کتاب صبح الاعشی»، جستارهای زبانی، د 7، ش 5 (پیاپی 34)، 171 -192، آذر و دی 1395.
مهرابی، سید محسن، عبیدی‌نیا، محمد امیر، کوشش، رحیم، «تطبیق ساختاری ارکان نامه در منشآت میبدی و تفرشی»، نثر پژوهی ادب فارسی، ش 47، 217 -240، بهار و تابستان 1399.
واله اصفهانی، محمدیوسف، خلد برین، به کوشش میرهاشم محدث، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، 1372.
وحید قزوینی، میرزامحمدطاهر، تاریخ جهان‌آرای عباسی، سیدسعید میرمحمدصادق، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1383.
ون دایک، تئون، «مطالعه گفتمان»، ترجمۀ تژا میرفخرایی، در ون دایک، تئون آدریانوس، مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان کاوی انتقادی، گروۀ مترجمان، ویراسته مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، صص 58-64، 1382. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 407 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 401 |
||