پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,036 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,506,969 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,770,874 |
تأویلات خلع نعلین در شعر عارفانه | ||
| ادب فارسی | ||
| دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 27، شهریور 1400، صفحه 21-36 اصل مقاله (409.08 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2021.319904.1872 | ||
| نویسنده | ||
| محمّدرضا موحّدی* | ||
| دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه قم | ||
| چکیده | ||
| بسیاری از مضامین قرآنی که به شعر فارسی راه یافته است، تنها دربردارندۀ ترجمان الفاظ و ظواهر قرآنی نیست. شاعران عارف، معمولاً، دریافت تفسیری و گاه تأویلی مفسّران را نیز به جامۀ شعر درآورده‌اند. خطاب الهی ﴿فاخلع نعلیک﴾ به حضرت موسیع در سورۀ طه، از تعابیری است که توجّه بسیاری از شاعران اهل طریقت را به خود جلب کرده است. آنان نیز همچون مفسّران عارف، برداشت‌هایی کاملاً عرفانی از این آیه داشته و با تعابیر گوناگون، همان اندیشه‌ها را به گونه‌ای رساتر و تأثیرگذارتر بازتاب داده‌اند. در این مقاله، پس از طرح مختصر داستان دیدار و گفت‌وگوی موسیع با خداوند در وادی ایمن و ذکر پیشینۀ این داستان، روابودن تأویل چنین عباراتی، از دیدگاه امام محمّد غزّالی بررسی شده است، آن‌گاه با ذکر نمونه‌هایی از سنایی، عطّار و مولوی، دریافت‌های شعری ایشان با اندیشه‌های تأویلی ابوعبدالرّحمن سُلمی مقایسه شده است. در بخش دیگر این مقاله، خواننده می‌تواند برخی از مضمون‌یابی‌های شاعران پارسی‌گو را از این تعبیر قرآنی مشاهده کند و در پایان، با تأویل ویژۀ ملّاصدرای شیرازی از «خلع نعلین» که در یکی از مثنوی‌های خود آورده است، آشنا شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خلع نعلین؛ سورۀ طه؛ تأویل؛ شعر عارفانه؛ حقایق‌التفسیر؛ ملّاصدرا | ||
| مراجع | ||
|
کتاب مقدّس؛عهد عتیق و عهد جدید (1380)، ترجمۀ فاضل‌خان همدانی، تهران، اساطیر.
انصاری، عبداللّه (1413)، منازل‌السّائرین، چاپ محسن بیدارفر، قم، بیدار.
ــــــــــــــــــ (1372)، مجموعه رسائل فارسی، چاپ محمّدسرور مولایی، تهران، توس.
ابن عربی (1998)، رحمة من الرّحمن، چاپ محمود غرّاب، ج3، بیروت، داراحیاء التّراث العربی.
بروسوی، اسماعیل (1421)، تفسیر روح‌البیان، چاپ شیخ احمد عبیدوعنایة، بیروت، داراحیاء التّراث العربی.
جامی، عبدالرّحمن (1341)، دیوان کامل، چاپ هاشم رضی، تهران، پیروز.
جزایری، سیّدنعمت‌اللّه (1384)، النّور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین، ترجمۀ فاطمه مشایخ، چ2، تهران، فرحان.
حزین لاهیجی (1362)، دیوان، چاپ بیژن ترقی، چ2، تهران ، خیّام.
خاقانی (1368)، دیوان، چاپ ضیاء‌الدّین سجّادی، تهران، زوّار.
رازی، ابوالفتوح (1368)، روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیر القرآن، چاپ محمّدجعفر یاحقّی و محمّدمهدی ناصح، ج13، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
رازی، نجم‌الدّین (1373)، مرصادالعباد، چاپ محمّدامین ریاحی، چ5، تهران ، علمی و فرهنگی.
ـــــــــــــــــ (بی‌تا)، بحرالحقایق والمعانی، نسخۀ خطّی، ش 5288، کتابخانه آیت‌اللّه مرعشی.
سلمی، ابوعبدالرّحمن (2001)، حقائق‌التّفسیر، الطبعة سیّد عمران، ج1، بیروت، منشورات محمّد علی بیضون و دارالکتب العلمیة.
سنایی (1354)، دیوان، چاپ مدرّس رضوی، تهران، سنایی.
سیف فرغانی (1364)، دیوان، چاپ ذبیح‌اللّه صفا، چ2، تهران ، فردوسی.
صائب تبریزی، محمّدعلی (1374)، دیوان، چاپ محمّد قهرمان، تهران، علمی و فرهنگی.
ـــــــــــــــــ (1362)، دیوان، چاپ ادیبی تهرانی، تهران، نوین.
شاه‌نعمت‌اللّه ولی (1375)، دیوان، چاپ سعید نفیسی، تهران ، نگاه.
عطّار (1361)، اسرارنامه، چاپ سیّدصادق گوهرین، چ2، تهران، زوّار.
ـــــــــــــــــ (1383)، منطق‌الطّیر، چاپ محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن.
ــــــــــــــــــ (1339)، دیوان قصاید و ترجیعات و غزلیّات عطّار نیشابوری، چاپ سعید نفیسی، چ3، تهران، سنایی.
غزّالی، محمّد (1364)، مشکاة‌الأنوار، ترجمۀ صادق آیینه‌وند، تهران، امیرکبیر.
فروزانفر، بدیع‌الزّمان (1361)، احادیث مثنوی، چ3، تهران، امیرکبیر.
قشیری، ابوالقاسم (1420)، لطائف‌الإشارات، الطبعة عبداللطیف حسن عبدالرّحمن، ج2، بیروت، منشورات محمّدعلی بیضون و دارالکتب العلمیّة.
کلیم همدانی، ابوطالب (1369)، دیوان، چاپ محمّد قهرمان، مشهد، آستان قدس رضوی.
ملّاصدرا (1376)، مثنوی ملّاصدرا، چاپ مصطفی فیضی، قم، کتابخانه آیت‌اللّه مرعشی.
مولوی (1362)، کلیّات شمس تبریزی، چاپ بدیع‌الزّمان فروزانفر، تهران، امیرکبیر.
موحّدی، محمّدرضا (1391)، «خلع نعلین در تفسیر عارفان»، ادبیّات عرفانی و اسطوره‌شناختی، دورۀ 7، ش23، ص181-209.
میبدى، ابوالفضل رشیدالدّین (1371)، کشف‌الأسرار و عدة‌الأبرار (معروف به تفسیر خواجه عبداللّه انصارى )، ج6 و 9، تهران، امیرکبیر.
وحشی بافقی (1339)، دیوان، چاپ حسین نخعی، تهران، امیرکبیر.
هجویری (1383)، کشف‌المحجوب، چاپ محمود عابدی، تهران، سروش. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 471 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 607 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب