تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,533 |
تعداد مقالات | 70,518 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,133,275 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,239,294 |
تفکر انتقادی در فرایند تعلیم و تربیت از منظر علامه طباطبائی | ||
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان | ||
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 21، تیر 1400، صفحه 131-153 اصل مقاله (509.97 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2021.314778.1424 | ||
نویسندگان | ||
حمید توبک1؛ احمد سوری* 2؛ صادق رضایی3 | ||
1دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات | ||
2دانشیار دانشگاه علوم انتظامی امین | ||
3استادیار دانشگاه انتظامی امین | ||
چکیده | ||
این مقاله در زمینه جایگاه تفکر انتقادی در اندیشههای فلسفی تربیتی علامه طباطبایی انجام گرفته است. هدف از انجام این تحقیق، بررسی ابعاد و مؤلفههای تفکر انتقادی و اثرات آن در فرایند تعلیم و تربیت و ارائه دلالتهای ضمنی تربیتی جهت کاربرد در نظام آموزش و پرورش ایران است. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی بوده، جامعه پژوهش را کلیه اسناد منتشر شده مرتبط با اندیشههای فلسفی-تربیتی علامه طباطبایی در پایگاههای اطلاعاتی موجود؛ تشکیل میدهد. روش گردآوری دادهها، کتابخانهای بوده و در قالب فعالیتهای تحلیلی از تلخیص و عرضه دادهها و نتیجهگیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و همچنین به منظور استخراج دلالتهای ضمنی تربیتی از روش نشانهشناسی استفاده گردیده است. نتایج به دستآمده نشانگر آن است که مؤلفهها و ابعاد تفکر انتقادی از دیدگاه علامه طباطبایی شامل: توجه به تربیت اخلاقی، پرسشگری و بحث و تبادل نظر، علم آموزی، تهذیب و تزکیّه نفس، استدلال منطقی به منظور اثبات حقایق، آزادی و اختیار در نقد و بررسی نظرات، سعه صدر در مواجهه با مسائل و مشکلات، خردورزی و عقلانیت، رهاییبخشی از جهل و کشف واقعیتها و رسیدن به توحید و قرب الیالله میباشد. دلالتهای تربیتی در خصوص جایگاه تفکر انتقادی در فرایند تعلیم و تربیت از منظر علامه نیز دربرگیرنده عناصر مختلف تعلیم و تربیت شامل محتوای برنامه درسی، تدریس و ویژگیهای معلم بود که با وجود اینکه در بستری از اندیشههای اسلامی مطرح شدهاند؛ در بسیاری از وجوه با نظریات تفکر انتقادی معاصر در غرب، همخوانی دارند. | ||
کلیدواژهها | ||
تفکر انتقادی؛ تعلیم و تربیت؛ دلالتهای تربیتی؛ علامه طباطبایی؛ تربیت اسلامی | ||
مراجع | ||
- قرآن کریم.
- احمدآبادی آرانی، نجمه، زیباکلام مفرد، فاطمه و محمدی، آزاد (1395). بررسی تطبیقی تعلیم و تربیت انتقادی از منظر «ژیرو و هابرماس» با نظریۀ کاربرد آن برای اصلاح نظام تعلیم و تربیت ایران. فصلنامۀ ارزششناسی در آموزش، 1(1)، 61-80.
- اخوان ملایری، جمیله، سیفی، محمد و فقیهی، علیرضا (1398). پژوهشی در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 27(45)، 123-151.
- الفاخوری، حنا و البحر، خلیل (1358). تاریخ فلسفه در جهان اسلام. ترجمۀ عبدالمجید آیتی. چاپ دوم، زمان.
- برادران، ابوالقاسم (1398). تربیت اخلاقی علامه طباطبایی (ره) با تأکید بر مبانی، هدف، محتوا، روش و ارزشیابی. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 27، 42.
- باقری، خسرو، سجادیه، نرگس و توسلی، طیب (1394). رویکردها و روشهای پژوهش در فلسفۀ تعلیم و تربیت. چاپ دوم. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- خدادادی، قاسم و رضایی، محمدهاشم (1397). بررسی جایگاه تفکر انتقادی از دیدگاه یورگن هابرماس و ارائۀ دلالتهای ضمنی تربیتی آن برای توسعۀ نظام آموزشی. پژوهش در نظامهای آموزشی، 12، 711-730.
- دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (1372). درآمدی بر تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: سمت.
- دیناروند و ایمانی (1387). تبیین نظریۀ انتقادی، تعلیم و تربیت انتقادی و دلالتهای تربیتی آن از منظر فریره و ژیرو و نقد آن. اندیشههای نوین تربیتی، 4(3)، 145-175.
- رضایی، محمدهاشم و سنگی، محمدصادق (1398). درآمدی بر اندیشههای تربیتی علامۀ طباطبایی. نشریۀ معرفت، 236.
- رفیعی، بهروز (1392). مربیان بزرگ مسلمان، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- شریفی، صابر، سیفنراقی، مریم، نادری، عزتالله و احقر، قدسی (1397). جایگاه تفکر انتقادی در اسناد بالادستی آموزش و پرورش ایران، پژوهش در نظامهای آموزشی، ویژهنامۀ بهار.
- طباطبایی، سیدمحمدحسین (1371). انسان از آغاز تا سرانجام، ترجمۀ صادق لاریجانی، الزهراء.
- طباطبایی، محمدحسین (1363). تفسیر المیزان، ترجمۀ محمدتقی مصباح یزدی، جلد 1، 3، 7،13 و 15، قم: دارالعلم.
- طباطبایی، محمدحسین (1368). تفسیر المیزان. ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی. جلد 17 و 19. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
- طباطبایی، محمدحسین (1383). تفسیر المیزان. ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی. جلد 20. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
- طباطبایی، محمدحسین (1386). تفسیر المیزان. ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی. جلد 2، 4، 6، 14. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
- طباطبایی، محمدحسین (1388)، تفسیر المیزان. ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی. جلد 5. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
- علیپور، وحیده (1395). بررسی کیفی موانع تفکر انتقادی در برنامۀ درسی آموزشی متوسطه از دیدگاه متخصصان برنامۀ درسی. فصلنامۀ پژوهشهای کیفی در برنامۀ درسی، 1(3).
- غزالی، محمد بن محمد (1374)، میزانالعمل (ترازوی کردار). ترجمۀ علیاکبر کسمایی. تهران: سروش.
- کریمیان و همکاران (1395). جایگاه تفکر انتقادی در تعلیم و تربیت اسلامی مبتنی بر سند برنامۀ درسی ملی. پژوهشهای اخلاقی، 6(4).
- گرجی، ابوالقاسم (1382). تاریخ فقه و فقها. چاپ پنجم. تهران: سمت.
- مایرز، چت (1386). آموزش تفکر انتقادی. ترجمۀ خدایار ابیلی. تهران: سمت.
- محمدزاده، رضا و عبادی، احمد (1392). نقش خواجه نصیر طوسی در تعامل پارادایمهای سهگانۀ فلسفه اسلامی. مجله متافیزیک، 15.
- مرعشی، سید منصور، چراغیان، جعفر، صفاییمقدم، مسعود و ولوی، پروانه (1397). بررسی تطبیقی تفکر اجتماعی در اندیشۀ علامه طباطبایی و لیپمن و استخراج دلالتهای آن در برنامۀ آموزشی فلسفه برای کودکان (فبک)، فصلنامۀ مسائل کاربردی در تعلیم و تربیت اسلامی، 3(1).
- ملکی، حسن و حبیبیپور، مجید (1386). پرورش تفکر انتقادی، هدف اساسی تعلیم و تربیت. فصلنامۀ نوآوریهای آموزشی، 19.
- میراحمدی، منصور و احمدی، عبدالرضا (1395). اهمیت و نقش تفکر انتقادی در توسعۀ دانش سیاسی مسلمانان. سیاست متعالیه، 4(14).
- ماهروزاده، طیبه و شاهی، بتول (1392). بررسی ماهیت تربیتی تفکر انتقادی از دیدگاه اسلام و پساساختارگرایی. دوفصلنامۀ مدیریت و برنامهریزی در نظامهای آموزشی، 6(11)، 45-66.
- ندافی، راضیه (1393). ضرورت ترویج تفکر انتقادی و خلاق در جامعۀ امروز، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-Alfonso, D. V. (2015). Evidence of critical thinking in high school. Education and Learning Research Journal, ISSN: 1692-5777. - Duchscher, J. E. B. (1999). Catching the wave: understanding the concept of critical thinking, J Adv Nurs, 29(3), 577-583. -Given, I. M. (2008). Encyclopedia of qualitative research methods. California & London: Sage Publication. -Miles, M. B. B., & Huberman, A. M. (1984). Qualitative data analysis: A source book of new methods. London: Sage Publication. - Rudd, R. D. (2007). Deffining critical thinking. Techniques,87(7), 46-49. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 933 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 519 |