سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات158
تعداد شماره‌ها6,226
تعداد مقالات67,699
تعداد مشاهده مقاله115,007,464
تعداد دریافت فایل اصل مقاله89,688,664
شفیعی فر, محمد, محبوبی, محمد. (1400). الگوهای نظری تبیین انقلاب اسلامی؛ الهیات رهایی‌بخش به‌مثابه چارچوب بدیل. , 51(2), 535-513. doi: 10.22059/jpq.2021.83357
محمد شفیعی فر; محمد محبوبی. "الگوهای نظری تبیین انقلاب اسلامی؛ الهیات رهایی‌بخش به‌مثابه چارچوب بدیل". , 51, 2, 1400, 535-513. doi: 10.22059/jpq.2021.83357
شفیعی فر, محمد, محبوبی, محمد. (1400). 'الگوهای نظری تبیین انقلاب اسلامی؛ الهیات رهایی‌بخش به‌مثابه چارچوب بدیل', , 51(2), pp. 535-513. doi: 10.22059/jpq.2021.83357
شفیعی فر, محمد, محبوبی, محمد. الگوهای نظری تبیین انقلاب اسلامی؛ الهیات رهایی‌بخش به‌مثابه چارچوب بدیل. , 1400; 51(2): 535-513. doi: 10.22059/jpq.2021.83357

الگوهای نظری تبیین انقلاب اسلامی؛ الهیات رهایی‌بخش به‌مثابه چارچوب بدیل

فصلنامه سیاست
دوره 51، شماره 2، شهریور 1400، صفحه 535-513    اصل مقاله (268.08 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpq.2021.83357
نویسندگان
محمد شفیعی فر* 1؛ محمد محبوبی2
1استادیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران
2دانشجوی دکترا، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران
چکیده
در تبیین شکل‌گیری و پیروزی انقلاب اسلامی چارچوب‌های مرسوم، سمبل‌انگاری، ایدئولوژی‌انگاری، و گفتمان‌انگاری مطرح شده‌اند که هریک ضعف‌ها و نارسایی‌هایی دارند. مؤلفه فرهنگی انقلاب اسلامی همچون گفتمان‌ها، گونه‌ای سخن گفتن تعاملی با جهان و درباره جهان نبود. در این مقاله، «الهیات رهایی‌بخش اسلامی» به‌منزله چارچوبی بدیل برای تبیین انقلاب اسلامی معرفی شده است، زیرا شرایط بحرانی جامعه ایرانی در دهه‌های 1340 و 1350 و زمینه‌های اجتماعی تشیع در ایران، تشیع انقلابی به‌مثابه گونه‌ای الهیات رهایی‌بخش اسلامی مطرح شد که نوید آزادی، عدالت، استقلال و ظلم‌ستیزی را می‌داد، و برای قاطبه جامعه ایرانی درک‌شدنی و پذیرفتنی بود. در این زمینه به پرسش‌های پژوهشی زیر پاسخ داده خواهد شد: 1. مناسب‌ترین چارچوب نظری برای تبیین مؤلفه فرهنگی انقلاب ایران چیست؟ 2. چرا و چگونه الهیات رهایی‌بخش اسلامی به‌عنوان مهم‌ترین مؤلفه فرهنگی به وقوع انقلاب‌براندازنده رژیم پهلوی در ایران انجامید؟ در فرضیه پژوهش بیان می‌شود که الهیات رهایی‌بخش اسلامی عامل تبیین‌کننده انقلاب در ایران است. روش پژوهش کیفی و استدلال مبتنی بر یک مورد (انقلاب در ایران) براساس بررسی و تفسیر رویدادهای گذشته و شواهد موجود در تحلیل‌های کارشناسانه نظریه‌پردازان انقلاب و مسائل ایران معاصر است. در ماه‌های منتهی به وقوع انقلاب ایران، الهیات رهایی‌بخش اسلامی جایگزین ایده‌های مسلط در گروه‌های اپوزیسیون شد، و سایر گروه‌های مخالف را واداشت تا به ائتلافی نامتقارن با انقلابی‌های اسلام‌گرا تن دهند.
کلیدواژه‌ها
الهیات رهایی‌بخش؛ انقلاب اسلامی؛ ایدئولوژی؛ تشیع؛ جمهوری اسلامی ایران
عنوان مقاله [English]
Theoretical Models of Explaining the Islamic Revolution: Liberation Theology as an Alternative Framework
نویسندگان [English]
Mohammad ShafieeFar1؛ Mohammad Mahboubi2
1Assistant Professor, Faculty of Law & Political Science, University of Tehran, Iran
2A PhD Candidate in Political Science, Faculty of Law & Political Science, University of Tehran, Iran
چکیده [English]
Previous research on the causes of the occurrence of the 1979 Islamic Revolution in Iran have concentrated on the analysis of the political and economic components of this significant political event. Others have considered  the social, historical and even broader contexts surrounding the popular uprising which led to an unforeseen political change in a revolutionizing country.  However, some scholars have shown the importance of the core ideological component of this revolt. In the first part of this paper, the authors examine the three main theoretical approaches used for explaining the cultural features of Iranian Revolution, i.e.,  symbolism (symbolic interpretation), culturism (interpretation based on assumptions about Iranian culture),  discourse-based (interpretation based on discourse analysis). A comparative analysis of these approaches shows serious and fundamental weaknesses in their explanatory power to determine the impact of the cultural factors on the Iranian Revolution. The authors assert that symbolism, culturism, and discourse analysis are not compatible with the past events, and are incapable of explaining the complexities of this political phenomenon.
Accordingly, in the second part, the  "Islamic liberation theology" as an alternative theoretical framework is introduced, and the impact of Islam and Shi’ism is studied to make the advent of the revolution at that time clear and understandable. They attempt to find answers to two research questions: 1.What is the most appropriate theoretical framework to explain the cultural component of the Iranian revolution? 2. Why and how did the Islamic liberation theology as the most important cultural component, lead to the revolution that overthrew the Pahlavi regime in Iran? In the research hypothesis, it is stated that Islamic liberation theology is the most appropriate explanatory factor of the 1979 revolution in Iran. The qualitative single- case study of the Islamic Revolution in Iran was carried out by the interpretation of past events and the analysis of arguments contained in the previous studies of the revolution and contemporary Iranian politics. Given the social context of  the 1950s and 1960s conditions in Iranian society, Shi’ism as a form of Islamic liberation theology was understood and accepted by the majority of Iranians, because it promised freedom from oppression, justice, and independence,  just to name a few social and political rights. The Shiite scholars presented  the idea of the creation of a new socio-political order to replace the old order which was centered on an absolutist monarchical system of government.
The overwhelming Iranian support in a national referendum which led to the declaration of Iran as an Islamic Republic after the overthrow of the Pahlavi regime in the country is an indication of the importance of the role of Shiite religion as the main variable of the cultural component of the revolution. In the months leading up to the Iranian revolution, Islamic liberation theology replaced the foremost competing ideologies, forcing the opposition groups to form an asymmetric alliance with Islamist revolutionaries. Finally, the discussion of the merit of the "Islamic liberation theology" as a useful framework to explain the cultural aspect of the 1979 revolution is the main focus of the concluding part. The use of this theoretical approach is suggested to provide better understanding and explanation of how the revolutionary change occurred in Iran.
کلیدواژه‌ها [English]
Liberation Theology, Islamic Revolution, Ideology, Shi’ism, Islamic Republic of Iran
مراجع
الف) فارسی

  1. اسکاچپل، تدا. (1382، بهار) «دولت رانتیر و اسلام شیعی در انقلاب ایران،» ترجمه محمدتقی دلفروز. فصلنامه مطالات راهبردی، 6، 19: 141-119. در:  http://quarterly.risstudies.org/article_1068.html
  1. امام خمینی، روح‌الله. (1386) صحیفه امام. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج 1.
  2. امام خمینی، روح‌الله. (1379) ولایت فقیه؛ حکومت اسلامی. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  3. اسناد لانه جاسوسی آمریکا. (1385) تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ج 3.
  4. پناهی، محمدحسین. (1385، زمستان) «ارزش‌های جهاد و شهادت در شعارهای انقلاب اسلامی،» نامه علوم اجتماعی، 29: 90-59. در: https://jnoe.ut.ac.ir/article_18315.html
  5. ———. (1391) نظریه‌های انقلاب: وقوع، فرایند و پیامدها. تهران: سمت.
  6. دهشیار، حسین. (1387، بهار) «سیاسی شدن علوم سیاسی در آمریکا و الهیات رهایی‌بخش،» فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، 9، 2: 140-121. در: http://ensani.ir/fa/article/28479
  7. طالبان، محمدرضا. (1382، زمستان) «درآمدی منطقی بر تبیین فرهنگی انقلاب ایران،» نامه پژوهش فرهنگی. 8، 8: 49-68. در: http://ensani.ir/fa/article/281031
  8. عالم، عبدالرحمن. (1395) بنیادهای علم سیاست. تهران: نی، چ 28.
  9. عمید زنجانی، عباسعلی. (1368) انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چ 2.
  10. عنایت، حمید. (1377، بهمن و اسفند) «انقلاب اسلامی: مذهب در قالب ایدئولوژی سیاسی،» ترجمه امیر سعید الهی. اطلاعات سیاسی اقتصادی، 138 و 137: 51-42. در: http://ensani.ir/fa/article/103793
  11. فوران، جان. (1382، تابستان) «تحلیلی نظری از انقلاب 1977-1979 ایران،» ترجمه سید صدرالدین موسوی. پژوهشنامه متین، 19: 156-119. در: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/101799
  12. کرزمن، چارلز. (1398) انقلاب تصورناپذیر، ترجمه محمد ملاعباسی. تهران: ترجمان علوم انسانی، چ 3.
  13. گل‌محمدی، احمد. (1387، زمستان) «از تبیین تا ضدتبیین: چالش‌ها و تحول مفهوم‌بندی یک انقلاب،» فصلنامه علوم اجتماعی، 15، 43-42: 12-1. در: https://qjss.atu.ac.ir/article_5357.html
  14. معدل، منصور. (1382) طبقه، سیاست و ایدئولوژی در انقلاب ایران، ترجمه محمد سالار کسرایی. تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
  15. معینی علمداری، جهانگیر. (1383، زمستان) «ایدئولوژی، گفتمان و تحلیل سیاسی». دانشنامه حقوق و سیاست، 1، 1: 112-99. در: https://jlap.srbiau.ac.ir/article_6267.html
  16. همتی، همایون. (1393، پاییز) «تاریخچه و تبیین ساختار الهیات سیاسی و رهایی‌بخش،» فصلنامه معرفت ادیان، 5، 4: 138-123. در: http://ensani.ir/fa/article/340614
ب) انگلیسی

  1. Aghaie, Kamran. (2001, May) “The Karbala Narrative: Shi’i Political Discourse in Modern Iran in the 1960s and 1970s,” Journal of Islamic Studies 12, 2: 151-176. Available at: https://www.jstor.org/stable/26198125 (Accessed 25 June 2021).
  2. Amir Arjomand, Said. (1986, April) “Iran's Islamic Revolution in Comparative Perspective,” World Politics 38, 3: 383-414, <DOI:10.2307/2010199>.
  3. Burns, Gene. (1996) “Ideology, Culture, and Ambiguity: The Revolutionary Process in Iran,” Theory and Society 25, 3: 349-388. Available at: https://www.jstor.org/ stable/658050 (Accessed 25 June 2021).
  4. Cosgrave, William. (1986) “The Theology of Liberation,” The Furrow 37, 8: 506-516. Available at: http://www.jstor.org/stable/27678317 (Accessed 4 July 2021).
  5. Halliday, Fred. (1982, September) “The Iranian Revolution,” Political Studies 30, 3: 437-444, .
  6. Gutierrez, Gustavo. (1999) “The Task and Content of Liberation Theology,” in Christopher Rowland, ed. Liberation Theology. Cambridge: Cambridge University Press.
  7. Mirsepassi-Ashtiani, Ali. (1994) “The Crisis of Secular Politics and the Rise of Political Islam in Iran,” Social Text 38: 51-84. Available at: https://www.jstor. org/stable/466504 (Accessed 25 June 2021).
  8. Varzi, Roxanne. (2011) “Iran’s French Revolution: Religion, Philosophy and Crowds,” The Annals of the American Academy of Political and Social Science 637, 1: 53-63, https://doi.org/10.1177/0002716211404362>.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 623
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 375


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب