
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,625 |
تعداد مقالات | 71,559 |
تعداد مشاهده مقاله | 126,938,550 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 99,978,072 |
راقم التصویر: بررسی ویژگیهای رقمهای میرزا علیقلی خوئی، هنرمند سیاهقلمکار عهد قاجار | ||
نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
دوره 26، شماره 4، بهمن 1400، صفحه 5-15 اصل مقاله (2.94 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2021.313447.666603 | ||
نویسندگان | ||
علی بوذری* 1؛ محمد گودرزی2 | ||
1گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی، دانشکده تجسمی، دانشگاه هنر، تهران، ایران | ||
2ایرانشناسی (گرایش نسخه خطی)، بنیاد ایرانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
درج نام هنرمند یا رقم زدن در نگارهها از حدود قرن نُهم در هنر ایران رایج بوده است. این رقمها شامل اطّلاعاتی در خصوص نام، کنیه، نام پدر، تاریخ و نام حامی خلق اثر، استاد هنرمند، محل تولّد و زیستن بودهاند و اکنون جزء معدود منابع قابل اعتنای پژوهشگران برای شناخت هنرمند و شیوة کار او به شمار میآیند. سنّت رقمزدن پس از نگارههای نسخههای خطّی در تصاویر کتابهای چاپ سنگی دوره قاجار نیز ادامه پیدا کرد. رقمهای میرزا علیقلی خوئی، با اهمیتترین هنرمند این دوره، دارای شاخصههایی به لحاظ فُرم و محتوا است که آنها را از رقمهای بسیاری از تصویرگران چاپ سنگی همعصر او متمایز میکند. این تحقیق که از لحاظ رویکرد، کیفی است و از منظر هدف، بنیادی طبقهبندی میشود، در پی یافتن پاسخ این پرسش است که علیقلی خوئی به چه شیوههایی رقم خود را در تصاویر به یادگار گذاشته است. یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که علیقلی نه تنها به ثبت اطّلاعات در رقمهای خود توجّه داشته، بلکه استفاده از رقم به مثابة جزیی از ساختار بصری تصویر برای او اهمیّت داشته است. او رقمهای خود را به مثابة ناظر در تصویر قرار میدهد و با این روش نگاه خود را به مسایل مختلف و داستانهای مختلف، خاصّه داستانهای مذهبی، بیان میکند. | ||
کلیدواژهها | ||
هنر دوره قاجار؛ چاپ سنگی؛ تصویرگری؛ علیقلی خوئی؛ رقم؛ خوشنویسی | ||
مراجع | ||
آژند، یعقوب. (1391). میرزا علیقلی خویی.تهران: پیکره. بابازاده، شهلا. (1378). تاریخ چاپ در ایران. تهران: طهوری.
بوذری، علی. (1388). «پیشطرح و مثنیبرداری سیاهقلمکار عصر قاجار (اثری از میرزا علیقلی خوئی در مجموعه کریمزاده تبریزی)». نامه بهارستان. ش. 15: 348-343.
بوذری، علی. (1389). «رساله نشانهای دولت ایران، نخستین کتاب چاپی غیرداستانی مصور». کتاب ماه کلیات. ش. 159: 70-75.
بوذری، علی. (1390الف). «نخستین کتاب چاپ سنگی در ایران (قرآن، تبریز 1249ق.)». نامه بهارستان. س. 12، ش. 18-19: 367-370. بوذری، علی. (1390ب). چهل طوفان. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
بوذری، علی. (1395). خمسه نظامی میرزا علیقلی خویی. تهران: نظر.
پاکباز، رویین. (1380). نقاشی ایرانی: از دیرباز تا امروز. تهران: زرین و سیمین.
ترابی، ارکیده. (1393). عجایب المخلوقات قزوینی در تصاویر چاپ سنگی علیقلی خویی. تهران: نظر.
کریمزاده تبریزی، محمدعلی. (1376). احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر هند و عثمانی. تهران: مستوفی.
ذکاء، یحیی. (1343). «طرز رقمزدن و نمونهیی از فروتنی هنرمندان ایرانی». هنر و مردم. ش. 29:.
ذکاء، یحیی. (1354). «طرز رقمزدن و نمونهیی از فروتنی هنرمندان ایرانی». در نگاهی به نگارگری ایران در سدههای دوازدهم و سیزدهم. تهران: دفتر مخصوص: 99-104.
شچگلوا، الیمپیادا (1388). کتاب تاریخ چاپ سنگی در ایران. ترجمه پروین منزوی. تهران: معین.
شکوری، ابوالفضل. (1368). «نقش القاب در رجالشناسی». یاد. ش.16: 138-97.
صمدی، هاجر و نعمت لالهای (1388). تصاویر شاهنامه فردوسی به روایت میرزا علیقلی خویی. تهران: مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن».
کاووسی، ولیالله؛ عبدالکریم عطارزاده؛ معصومه میرسعیدى. (1394). «رقم». در دانشنامه جهان اسلام. ج ٢٠، زیر نظر غلامعلی حداد عادل. تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی: 225-235.
مارزلف، اولریش. (1385). «نوپایی چاپ در ایران، تعریف و تخمین». مترجم: آزاده افراسیابی. کتاب ماه کلیات. ش. 103، 104 و 105، تیر و مرداد و شهریور 1385: 22-31.
مارزلف، اولریش. (1390). تصویرسازی داستانی در کتابهای چاپ سنگی فارسی. ترجمه شهروز مهاجر. تهران: نظر.
مارزلف، اولریش. (1391). «میرزا علیقلی خوئی، تصویرساز بزرگ کتابهای چاپ سنگی فارسی». در چاپ سنگی فارسی از نگاه شرقشناسان. ترجمه ارکیده ترابی، با مقدمه یعقوب آژند. تهران: پیکره.
میرزابزرگ قائممقام، عیسی بن حسن. (1393). رساله جهادیه [بازچاپ نسخه 1233]. با تقریظ اولریش مارزلف؛ با مقدمه مجید غلامیجلیسه، محمدجواد احمدینیا. قم: عطف.
Robinson, Basil William. (1979). “The Tehran Nizami of 1848 and other Qajar Lithographed Books”. In Islam in the Balkans/Persian Art and Culture in the 18th and 19th centuries, ed. Jennifer Scarce, Edinburgh. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 924 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 915 |