تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,495 |
تعداد مقالات | 70,192 |
تعداد مشاهده مقاله | 123,364,063 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,589,150 |
کشف یک حقیقت مهم تاریخی: حضور ایزد بهرام در نقش برجستۀ تاق بزرگ بستان | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
مقاله 3، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 25، خرداد 1400، صفحه 41-64 اصل مقاله (1.22 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2020.301912.142874 | ||
نویسندگان | ||
ایمان خسروی* 1؛ رضا مهرآفرین2؛ سید رسول موسوی حاجی2 | ||
1دانشآموخته دکتری باستان شناسی، دانشگاه مازندران. مازندران، ایران. | ||
2استاد گروه باستان شناسی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران. | ||
چکیده | ||
نقش برجسته های صخرهای همواره در طول تاریخ، یکی از مهمترین رسانه های تبلیغاتی برای عموم بوده است. استفاده از این رسانۀ مهم، در دوران هخامنشیان از اهمیت ویژه ای برخوردار بود که نقش برجسته ها و کتیبه های بیستون، مصداق عینی آن است. این روند در دوران پارت نیز همچنان ادامه یافت تا آنکه در دوران ساسانی چه از نظر پرداختن به جزئیات هنری و چه از نظر محتوا و همچنین از نظر کمی، به دوام و قوام کامل رسید؛ اما شخصیت شناسی در نقش برجسته های ساسانی به دلیل استفاده از الگوهای مشابه موضوعی در بین پادشاهان مختلف این سلسله و نیز عدم وجود کتیبه در اکثر این نقوش، همواره دچار نقصان فراوان و محل مناقشه بین پژوهشگران بوده است. در این پژوهش که بر اساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی و بر اساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات تاریخی است، سعی گردید تا به مددِ قرائن تاریخی، شواهد چهره شناسی و مطالعات نشانه شناسی، هویت واقعی یکی از شخصیت های حاضر در نقش برجستۀ تاق بزرگ بستان-که به غلط «اهورامزدا» معرفی شده است- روشن گردد. بر این اساس، مهمترین پرسشی که مقاله حاضر درصدد پاسخ گفتن به آن است این است که «شخصیت مورد نظر در نقش برجستۀ تاق بزرگ بستان کیست؟». فرضیۀ متناظر با این پرسش نیز چنین است: شخصیت مورد نظر در نقش برجستۀ تاق بزرگ بستان، با استناد به قرائن تاریخی و متون مذهبی، شواهد چهرهشناسی و نشانه شناسی، «ایزد بهرام» است و نه اهورامزدا. | ||
کلیدواژهها | ||
نقش برجستههای ساسانی؛ تاق بزرگ بستان؛ اهورامزدا؛ ایزد بهرام؛ چهره شناسی | ||
مراجع | ||
اکبرزاده، داریوش، (1385)، سنگنبشته های کرتیر موبدان موبد، تهران، پازینه.
اورشیدی، جهانگیر، (1371)، دانشنامه مزدیسنا، تهران، مرکز.
اوستا، (1381)، گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه، جلد اول، چاپ شانزدهم، تهران، مروارید.
بختورتاش، نصرتالله، (1377)، «سخنی پیرامون نقش فروهر که به غلط اهورامزدایش می گویند»، فروهر، سال سی و سوم.
بیرونی، ابوریحان، (1318)، التفهیم لاوائل صناعة التنجیم، تصحیح و مقدمه و شرح و حواشی جلال همایی، تهران، همایی.
جلیلیان، شهرام، (1396)، تاریخ تحولات سیاسی ساسانیان، تهران، سمت.
خسروی، ایمان و سیدرسول موسوی حاجی، (1398)، «کشف یک حقیقت مهم تاریخی: حضور «تنسر» در نقش برجستههای اردشیر بابکان»، مطالعات باستان شناسی پارسه، سال سوم، شمارۀ 8، صص 88- 73.
خورنی، موسی، (1331)، تاریخ ارمنستان، ترجمه ابراهام آواساپیان، به اهتمام ابراهیم دهگان، اراک، کتابفروشی داوودی.
روشنینژاد، محمدعلی، (1391)، «تثبیت جایگاه ایزد بهرام اسطوره جنگ پیشزردشتی ایرانیان باستان در معارف زردشتی»، عرفانیات در ادب فارسی، دورۀ 3، بهار 1391، شمارۀ 10، صص 50- 34.
سامی، علی، (1389)، تمدن ساسانی، ج 2، تهران، سمت.
سودآور، ابوالعلا، (1383)، فرّه ایزدی در آیین پادشاهی ایران باستان، امریکا، تامسون-شور.
شپرد، دوروتی، (1387)، «هنر ساسانی»، در: تاریخ ایران کمبریج، ج 3، بخش دوم: از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، گردآورنده: احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، چ چهارم، تهران، امیرکبیر.
شراتو، امبرتو، (1383)، هنر پارتی و ساسانی، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران، مولی.
شهبازی، علیرضاشاپور، (1389)، تاریخ ساسانیان (ترجمۀ کتاب تاریخ طبری و مقایسۀ آن با تاریخ بلعمی)، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
فرهادی، علی، (1384)، «دگردیسی اسطوره ورهرام در حکایت های بهرام»، فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی، سال اول، شمارۀ 3، صص 179- 149.
گدار، آندره، (1377)، هنر ایران، ترجمۀ بهروز حبیبی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
گیرشمن، رومن، (1370)، هنر ایران در دوران پارت و ساسانی، ترجمۀ بهرام فرهوشی، تهران، علمی و فرهنگی.
مرادی، یوسف، (1381)، «نگاهی دیگر به یک سرستون ساسانی در عمارت چهل ستون اصفهان»، باستان شناسی و تاریخ، سال هفدهم، پاییز و زمستان 1381، شمارۀ1، پیاپی 33، صص44- 38.
مرادی، یوسف، (1383)، «سرستونهای نگارهدار دورۀ ساسانی در طاق بستان»، مجموعۀ مقالات دومین همایش ملی ایرانشناسی، تهران، 30 آذر لغایت 3 دیماه 1383.
مشکوتی، نصرتالله، (1349)، فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایران، چ اول، تهران، سازمان ملی حفاظت آثار باستانی.
معین، محمد، (1355)، مزدیسنا و ادب پارسی، جلد1، تهران، دانشگاه تهران.
موسوی حاجی، سیدرسول و علیاکبر سرفراز، (1396)، نقش برجسته های ساسانی، تهران، سمت.
هرتسفلد، ارنست، (1381)، ایران در شرق باستان، ترجمۀ همایون صنعتی زاده، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
یاحقی، محمدجعفر، (1357)، «در قلمرو ایزد بهرام»، مطالعات اسلامی، بهار و تابستان 1357، شمارۀ 26 و 27، صص 239- 212.
یارشاطر، احسان، (1330)، «افسانه خلقت در آثار مانوی»، یغما، مرداد 1330، شمارۀ 5، صص 199- 193.
Akbarzadeh. Daryosh. 2006. Kartir Inscription. Tehran. Pazineh Publication [in Persian]. Azarpay. G. 2000. “Sasanian Art byond the Persian World”. in: Mesopotamia and Iran in the Partian and Sasanian Periods. Rejection and Revival C. 238 BC- 642 AD. Proceedings of a Seminar in Memory of Vlademir G. Lukonin. Edited by J. Curtis. British Museum Press. pp. 67-75. Avesta. 2002. Report and Research by Jalil Dostkhah. Vol. 1. 16th ed. Tehran. Morvarid Publication [in Persian]. Bakhtortash. N. 1998. "A Word about the Figur of Faravahar which is Wrongly Called Ahura Mazda". Journal of Faravahar. No. 33: 12-23 [in Persian]. Benveniste and Renou. 1928. Denkard. Paris. Sanjana. Bironi. A. 1939. Al-Tafhim. Correction. Introduction. Explanation and Margins of Jalal Homaei. Tehran. Homaei Publication [in Persian]. Canepa. M. 2013. “Sasanian Rock Reliefs”. In: The Oxford Handbook of Ancient Iran. Edited by D.T.Potts. Oxford University Press. pp. 201-207. Godard. Andre. 1998. Iranian Art. Translated by Behrouz Habibi. Tehran. Shahid Beheshti University Press [in Persian]. Grishman. R. 1962. Persian Art: Parthian and Sassanian Dynasties. Translated by B. Farahvashi.Tehran: Elmi Va Farhangi Publication [in Persian]. Ghirshman. R. 1975. Les Scenes d,investiture Royale dans L,art Rupestredes Sassanides et Leur Origine Syria. tome 52. Fascicule 1-2. pp. 119-129. Haerinck. E. 1999. “Une Tradition iranienne L,art des Bas-reliefs Rupestres”. Dossiers d,Archaeologie 243. pp. 54-60. Herrmann. G. 1977. The Iranian Revival. Elsiver. Phaidon. Hertzfeld. E. 2002. Iran in the Ancient East. Translated by Homayoun Sanatizadeh. Tehran. Institute of Humanities and Cultural Studies Publication. [in Persian]. Jalilian. S. 2017. History of Sassanian Political Developments. Tehran. Samat Publication [in Persian]. Khorni. M. 1952. History of Armenia. Translated by Ibrahim Avasapian. Arak. Davoodi Bookstore [in Persian]. Khousravi. I. Mousavi Haji S. R. 2019. Discovering an Important Historical Truth: The Presence of Tansar in Ardeshir Babakan’s Rock Releifs. Journal of Motaleate Bastanshenasi parseh. 3 (8): 73-88 [in Persian]. Mackintosh. M. C. 1978. “Taq- I Bustan and Byzantine Art. A Case for Early Byzantine Influence on the Reliefs of Taq- I Bustan”. Iranica Antiqua. vol. XIII. pp. 149-177. Meshkati. N. 1970. List of Historical Monuments and Ancient Sites of Iran. 1th ed. Tehran. National Organization for the Protection of Antiquities Publication. [in Persian]. Moein. M. 1976. Mazdyasna and Persian Literature. Vol. 1. 1th ed. Tehran. University of Tehran Publication. [in Persian]. Moradi. Y. 2002. "Another look at a Sassanian Capital in the Chehelston Mansion of Isfahan". Journal of Bastanshenasi va tarikh. 17 (1): 44-38. [in Persian]. Moradi. Y. 2004. "Painted Capitals of the Sassanian period in Taq-i Bostan". Proceedings of the Second National Conference on Iranology. Tehran. December 20 to December 24. [in Persian]. Mousavi Haji. R. and Sarfaraz. A. 2017. Sassanian Rock Reliefs. Tehran. Samat Publication. [in Persian]. Orshidi. J. 1992. Zoroastrian Encyclopedia. Tehran. Markaz Publication [in Persian]. Overlaet. B. 2011. “Ardashir II or Shapur III? Reflections on the identity of a king in the smaller grotto at Taq-I Bustan”. Iranica Antiqua. vol. XLVI.pp. 235-250. Roshani Nezhad. M. 2012. Fixing the Position of the Zoroastrian God of War Mars mythical Ancient Persian Zoroastrian Studies. Journal of Erfaniat Dar Adabe Farsi. 3 (10): 34-50 [in Persian]. Sami. A. 2010. Sassanian Civilization. Vol. II. 2th ed. Tehran. Samat Publication [in Persian]. Scratto. U.2004. Parthian and Sassanian Art. Translated by Yaghoub. A. 1th ed. Tehran. Moula Publication [in Persian]. Schmidt. E. 1970. Persepolis II. the Royal Tombs and other Monuments. University of Chicago Press. Shapourshahbazi. A. 2010. Sassanian History (Translation of the History of Tabari and Its Comparison with the History of Balami). 1th ed. Tehran. University Publication Center [in Persian]. Shepherd. D. 2008. "Sassanid Art". in: Cambridge History of Iran. Vol. III. Part II: From the Seleucids to the Collapse of the Sassanid Government. Compiled by: Ehsan Yarshater. Translated by H. Anousheh. 4th ed. Tehran. Amirkabir Publication [in Persian]. Soudavar. A. 2004. The Divine Glory or farr-e izadi in the Kingdom of Ancient Iran. USA. Thomson-Shoor. [in Persian]. Tanabe. K. 2003. “The Identification of the King of Kings in the Upper Register of the Larger Grotte Taq- I Bustan: Ardashir Rastated”. Eran and Aneran Webfestschrift Marshak. pp. 1-32. Vanden Berge. L. 1984. Reliefs Rupestres de l,Iran Ancient. Bruxelles. Yahaghi. M. 1978. In the Realm of God Bahram. Journal of Islamic Studies. No.26 and 27: 239-212. [in Persian]. Yarshater. E. 1951. "The Myth of Creation in Manichaean Works". Journal of Yaghma, No. 5: 199-193. [in Persian]. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 781 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 549 |