پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,764 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,182,446 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,930,377 |
استخراج و ارزیابی شاخص‌های مؤثر بر کیفیت منظر چندحسی در باغ ایرانی (مطالعه‌ی موردی: باغ ارم شیراز) | ||
| محیط شناسی | ||
| مقاله 5، دوره 46، شماره 3، آذر 1399، صفحه 537-558 اصل مقاله (5.58 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jes.2021.317732.1008121 | ||
| نویسندگان | ||
| انیس فتحی‌پور1؛ مریم اختیاری* 2 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران | ||
| 2استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران | ||
| چکیده | ||
| حواس انسان ابزار درک پدیده‌ها، محیط و فضای پیرامون وی هستند. اما توجه بیش از اندازه به منظر و محیط بصری به عنوان زمینه ادراک و شناخت، موجب تضعیف دیگر مناظر حسی می‌گردد و تأثیر یکپارچه و همبسته قلمروی چندگانه‌ی تجارب حسی را به سمت یک‌جانبه‌نگری سوق می‌دهد. لذا بررسی جایگاه ادراکات حسی، برای برقراری دوباره‌ی پیوند همه‌جانبه میان انسان و جهان پیرامون وی ضرورت می‌یابد. با توجه به اهمیت منظر چندحسی در کیفیت ادراک حسی محیط کالبدی، این پژوهش به ارزیابی کیفی ابعاد حسی منظر در باغ ارم شیراز از دیدگاه مخاطبان می‌پردازد. هدف پژوهش حاضر، کاربردی است و از نظر ماهیت با راهبرد توصیفی-تحلیلی و راهکار پرسشنامه انتظام یافته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که هر یک از مناظر حسی بساوایی، بویایی، شنوایی، چشایی و بینایی به ترتیب بر کیفیت کلیت منظرچندحسی اثرگذارند. از این میان حس لامسه بیشترین و حس بینایی بر خلاف آنچه در ظاهر انتظار می‌رود، کمترین ضریب تأثیر را در میان حواس پنجگانه دارند. در پسِ هر منظر حسی، گردآمدن تمامی حواس (نظام چندحسی) فرای ریزشاخص‌ها موجب می‌شود حواس مختلف با قرارگیری در کنار هم و اثرگذاری برهم، یکدیگر را تعالی بخشند و در نتیجه کیفیت محیط از طریق ایجاد منظرچندحسی ارتقاء یابد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ادراک حسی؛ غنای حسی؛ محیط چندحسی؛ منظر حسی؛ باغ ارم شیراز | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigating Interaction between Multisensory Landscape Factors in Iranian Gardens- Case Study: Eram Garden (Bagh-e-Eram) in Shiraz | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Anis Fathipour1؛ Maryam Ekhtiari2 | ||
| 1Department of Architecture, Faculty of Arts and Architecture, University of Shiraz, Shiraz, Iran | ||
| 2Department of Architecture, Faculty of Arts and Architecture, University of Shiraz, Shiraz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| - Introduction We perceive the world through our five senses as the receptors. It seems that everything that comes into the brain enters through one of these doors. However, not paying attention to correlation between these senses, expose an incidental interaction between people and architectural space. Furthermore, architectural design practice incorporates in our growing understanding of the human senses. The real landscapes were treated as multi-sensory ambiance. Until now, there has been little recognition of the growing understanding of the multisensory nature of the human mind that has emerged from the field of cognitive neuroscience research. A sensory garden is a ‘self-contained area that concentrates a wide range of sensory experiences. Such an area, if designed well, provides a valuable resource for a wide range of users, from education to recreation’ (Sensory Trust, 2009). Shoemaker (2002:195) stated that a ‘sensory garden cannot be designed without considering the human element. Unlike traditional display gardens that are meant to be observed from a distance, sensory gardens draw the visitor into touch, smell and actively experience the garden with all senses’. What makes a sensory garden different from any other garden? ‘The only difference in a sensory garden is that all these components, (hard and soft landscaping, colors, textures and wildlife), must be carefully chosen and designed to appeal to the senses in such a way that they provide maximum sensory stimulation.’ (Lambe, 1995:114). A multi-sensory environment is a ‘dedicated space or room... where stimulation can be controlled, manipulated, intensified, reduced, presented in isolation or combination, packaged for active or passive interaction and temporally matched to fit the perceived motivation, interests, leisure, relaxation, therapeutic or educational needs of the user’ (Pagliano, 1998:107). This article, therefore, provides an investigating of the role of the human senses in Iranian garden landscape, both when considered individually and more importantly, when studied collectively. For illustrating, Bagh-e- Eram garden is chosen for its’ multi-sensory landscape according experts acknowledge. Bagh-e-Eram, or Eram (Persian for paradise) is a 110,380 m2 rectangular garden with a west-to-east slope. The main pavilion is located on the western end, and there is a central pool. Water streaming down the blue-tiled fountains and ornamental pools leads to a three-story pavilion flanked with vibrant mosaics. There is an abundance of fruit- and no fruit-bearing trees as well as various medicinal plants and countless decorative flowers. The sarv-e naz Shirazi or Shiraz cypress (C. sempervirens var. cereiformis) is a towering tree plentiful in this garden. Sound of water, Sound of birds, insects and sound of wind could be heard in the garden. - Materials and Methods This research is quantitative, descriptive based on questionnaire surveys involving 96 visitors were administered to understand how different environmental sensory perceptions relate to each other and to the multisensory landscape quality. Data in support of this research were collected in two phases. First, a pilot study was undertaken in 30 randomly selected visitors in Bagh-e-Eram gardens in Shiraz. Based on the findings from the pilot study, the main questionnaire survey was designed and finalized in two parts. In the first part of the questionnaire included questions about the social and demographic characteristics (e.g. gender, age, job, referral time, and education level) of the visitors. The overall environmental quality related to five factors of multi-sensory landscape (Sight, hearing, touch, smell, taste) were the subject of the next part. - Discussion of Results At first, a simulation study is conducted using the CFA programs. The CFA results also fit the hypothesized five factors structure model. The research findings illustrate five correlative factors in the landscape sensory perception. Two differences illustrated in CFA results compare to structure model. First, visual brightness come to be appear in hearing factor. As McLinden and McCall (2002:54) noted ‘when the distance sense of vision is impaired, young children may be able to compensate to some extent by making greater use of their other distance sense – hearing’, mixing sub factor of Sight to hearing is justifiable. Second, as odors play an important role in motivating taste stimuli, taste category is included in a sub factor of mental clarity smelling. Furthermore, F-test and T-test show that the proposed model fits well with the data and significant mean value of sub factors. More after, the study illustrates high level of sensory landscape quality in Bagh-e-Eram in Shiraz. This is evident from the research findings at the case-study site that the sense of touch has the highest sensory stimulation compared to other senses amongst the users of sensory garden for touch is the primary channel of communication. McLinden and McCall (2002:54) noted that touch is a close sense and is differ from the distance senses (sight, smell and hearing). Lastly, linear regression is regressed the dimensions collectively on sensory landscape. The regression equation estimated was as follows: Multisensory landscape= (gustatory stimuli * .338) + (auditory stimuli * .467) + (olfactory stimuli * .513) + (visual stimuli * .087) + (tactile stimuli * .519) Along with the dimension in linear regression, the study illustrates that visual factors has the least effect on multisensory landscape, while tactile stimuli has the highest sensory stimulation. - Conclusions The results of this study recognizes the fundamental multisensory nature of the perception. Multisensory perception explains a number of surprising cross modal environmental or atmospheric interactions. The results mentioned the richness of the visual, auditory, olfactory, gustatory and tactile stimuli that gardens can offer could assist users to develop an understanding of the environment. In general, the results of this study indicate the appropriate quality of sensory landscape in Eram Garden in Shiraz. This quality is the result of the formation of a multi-sensory architectural system in this garden. In other words, in Eram Garden, natural and artificial elements have been specially designed and installed considering the human senses, and by taking advantage of the micro-characteristics of sensory landscape quality, forming a multi-sensory architectural system and thus increasing the quality of the environment. It is made possible by creating a multisensory landscape. It can be understood that in the architecture of Eram Garden in Shiraz, the five sensory landscapes not only have appropriate and desirable qualities; Rather, they are constructed and processed in such a way that the result of these qualities has led to the blowing of the spirit of a powerful, pleasant and engaging multi-sensory landscape in the garden. These unifying effects create a concept called the integrated multisensory perspective, which takes the multisensory concept out of the emphasis on components and into a unified state. This concept can also be called integrated sensory perspective or sensory correlated perspective. This result can reveal the true form of perception of a landscape for human beings. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| sensory perception, sensory richness, multi-sensory environment, sensory landscape, Iranian garden | ||
| مراجع | ||
|
اردلان، نادر و بختیار، لاله (1383). حس وحدت (سنت عرفانی در معماری ایرانی) با مقدمه "سید حسین نصر"، ترجمه حمید شاهرخ، نشر خاک، تهران. ایروانی، م؛ خداپناهی، م، (1398). روانشناسی احساس و ادراک، چاپ بیست‌وچهارم، انتشارات سمت، تهران. پالاسما، ی، (1393). هندسه احساس، نگاهی به پدیدارشناسی معماری. مترجم: محمد امین شریفیان، ماهنامه کتاب ماه هنر، 16(189)، صص 57-52. دادبه، آریاسپ (1383). مکتب‌های باغ ایرانی، مجله موزه‌ها، شماره 41، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری. سکویل‌وست، ویکتوریا (1953). باغهای ایران، کتاب میراث ایران تألیف سیزده تن از خاورشناسان، زیر نظر ا.ج.آربری، ترجمه بیرشک، پازارگاد، حاتمی، سعیدی، صدیق، معین، مجموعه ایرانشناسی بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1336. سوهانگیر، س؛ نصیرسلامی، م، (۱۳۹۶). ارتقاء کیفیت طراحی فضاهای معماری، با به کارگیری مکانیسم های عملکردی حواس، نشریه مدیریت شهری، ۱۶(۴۷)، صص 504-493. شاهچراغی، آ، (۱۳۸۸). تحلیل فرآیند ادراک محیط باغ ایرانی براساس نظریه روانشناسی بوم شناختی، نشریه هویت شهر، ۳(۵)، صص 84-71. شاهچراغی، آ، (1389). پارادایم‌های پردیس: درآمدی بر بازشناسی و بازآفرینی باغ ایرانی، چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران. شاهچراغی، آ، (1390). باغ ایرانی و معماری تمرکز حواس، نشریه جستارهای شهرسازی، (35)، صص 42-38. شاهچراغی، آ؛ بندرآباد، ع، (1394). محاط در محیط: کاربرد روانشناسی محیطی در معماری و شهرسازی، چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران. شیرازی، م، (۱۳91). معماری حواس و پدیدارشناسی ظریف یوهانی پلاسما، چاپ اول، انتشارات رخ داد نو، تهران. صالحی‌نیا، م؛ نیرومند شیشوان، م، (۱۳۹۷). تبیین نقش مولفه‌های منظر حسی مبتنی بر حواس در کیفیت ادراک حسی محیطی گذر ارگ جدید تبریز، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، ۸(۳۱)، صص 19-31. صداقت، ز، (۱۳۹۷). سنجش غنای حسی فضاهای شهری: معرفی یک چارچوب تحلیلی، مجله صفه، ۲۷(۷۶)، صص 73-87. علایی، ع، (1389). تنوع در طرح معماری باغ های تاریخی شیراز باغ ارم و باغ تخت و باغ جهان نما و باغ دلگشا، مجله صفه، ۱۹(۴۹)، صص 5-20. کوکبی، م؛ سهیلی‌صدیق، س، (۱۳۹۷). شنیدن رنگی (مطالعه پیرامون حس آمیزی و فرایند ترکیب حواس)، فصلنامه هنرهای تجسمی، 23(3)، صص 12-5. لطفی، ا؛ زمانی، ب، (1393). نقش مؤلفه‌های منظر حسی در کیفیت محورهای مجهز محلی (مطالعه موردی: محور علیقلی آقا در اصفهان)، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهری، (13)، صص 56-43. گودرزی، ر؛ شیرازبخت، ف (1399). ارزیابی ومقایسه وضعیت گردشگری باغ های ارم ،جهان نما،عفیف اباد واقع در شهرشیرازبارویکرد بهبود حضورپذیری شهروندان، معماری‌شناسی، 3(16)، صص 9-1. میرفندرسکی، محمدامین (1383). باغ ایرانی چیست؟ باغ ایرانی در کجاست؟، خلاصه مقالات نخستین همایش باغ ایرانی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور. نعیما، غ، (1385). باغهای ایران: که ایران چو باغی است خرم بهار، چاپ اول، انتشارات پیام، تهران. نقی‌زاده، م؛ استادی، م، (1393). مقایسه تطبیقی مفهوم ادراک و فرایند آن در فلسفه و روانشناسی محیط و کاربرد آن در طراحی شهری، فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی، 1(3)، صص 14-3. وسکاه، آ، (۱۳۹۵). پدیدارشناخت یوهانی پالاسما در تفاوت جایگاه ادراکات حسی معماری بافت‌های شهری و روستایی، فصلنامه مدیریت شهری، ۱۵(۴۴)، صص 439-458. هردگ، ک، (1376). ساختار شکل در معماری اسلامی ایران و ترکستان، ترجمه محمد تقی‌زاده مطلق، چاپ اول، انتشارات بوم، تهران. Adams, M. D., Bruce, N. S., Davies, W. J., Cain, R., Jennings, P., Carlyle, A., Cusack, P., Hume, K. & Plack, C. (2008, Spring). Soundwalking as a methodology for understanding soundscapes. Institute of Acoustics,United Kingdom, URI: http://usir.salford.ac.uk/id/eprint/2461.
Axelsson, Ö., Nilsson, M. E., & Berglund, B. (2010). A principal components model of soundscape perception. The Journal of the Acoustical Society of America, 128(5), 2836-2846.
Brown, R. (Ed.). (2013). Consciousness inside and out: Phenomenology, neuroscience, and the nature of experience. Springer Science & Business Media.
Carmona, M., Heath, T., Oc, T., & Tiesdell, S. (2003). Urban spaces-public places: The dimensions of urban design. Architectural Press.
Corbin, A. (1986). The foul and the fragrant: odor and the French social imagination. Harvard University Press.
Cowan, A., & Steward, J. (Eds.). (2007). The city and the senses: Urban Culture Since 1500. Ashgate Publishing, Ltd.
Degen, M. M. (2008). Sensing cities: regenerating public life in Barcelona and Manchester (Vol. 24). Psychology Press.
Golkar, K. (2008). Visual environment of the city, the evolution from the decorative approach to the sustainable approach. Oloum e Mohiti Journal, 5(4), 95-114.
Gordon, C. (1961). The concise townscape. London: Architectural Press.
Hedfors, P., & Berg, P. G. (2003). The sounds of two landscape settings: auditory concepts for physical planning and design. Landscape Research, 28(3), 245-263.
Howard, P., Thompson, I., Waterton, E., & Atha, M. (Eds.). (2013). The Routledge companion to landscape studies. Routledge.
Krause, B. (2012). The great animal orchestra: finding the origins of music in the world's wild places. Little, Brown.
Lambe, L. (1995). Gardening: A multisensory experience. In Making Leisure Provision for People with Profound Learning and Multiple Disabilities (pp. 113-130). Springer, Boston, MA.
Landry, C. (2006). The art of city-making. Routledge.
Lynch, K. (1960). The Image of the City. The MIT Press.
McLinden, M., & McCall, S. (2016). Learning through touch: Supporting children with visual impairments and additional difficulties. Routledge.
Pallasmaa, J. (2009). The thinking hand: Existential and embodied wisdom in architecture (p. 56). Chichester: Wiley.
Porteous, J. D. (1985). Smellscape. Progress in Physical Geography, 9(3), 356-378.
Rodaway, P. (1994). Sensuous Geographies. London, UK & New-York, NY.
Rossi, A. (1966). L'architettura della città. Padova: Marsilio.
Schafer, R. M. (1994). The soundscape: Our Sonic Environment and the Tuning of the World. Vermont. Destiny Books.
Sensory Trust. Sensory Garden Design Advice. Available online: http://www. sensorytrust.org.uk/ information/ factsheets/sensory-garden-4.html (accessed on June 2021).
Shoemaker, C. A., Messer Diehl, E. R., Carmen, J., Carmen, N., Stoneham, J., & Lohr, V. I. (2002). Interaction by design: bringing people and plants together for health and well-being: an international symposium. The Sixth International People-Plant Symposium, Chicago, USA, 20-22 July, 2000. In Interaction by design: bringing people and plants together for health and well-being: an international symposium. The Sixth International People-Plant Symposium, Chicago, USA, 20-22 July, 2000. Iowa State Press.
Thompson, E. A. (2004). The soundscape of modernity: architectural acoustics and the culture of listening in America, 1900-1933. MIT press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 745 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 623 |
||