پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,109,053 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,213,165 |
نسبت الفاظ و معانی در نظر فارابی با تکیه بر کاربرد اسامی «مثال اوّل» و «مشتق» در بیان معانی فلسفی | ||
| فلسفه | ||
| دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 36، تیر 1400، صفحه 107-129 اصل مقاله (993.55 K) | ||
| نوع مقاله: علمی -پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jop.2021.315377.1006575 | ||
| نویسنده | ||
| فاطمه شهیدی* | ||
| استادیار گروه فلسفۀ اسلامی مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران | ||
| چکیده | ||
| فارابی در جدال میان دو قول دربارۀ منشأ زبان، یعنی طبیعت‌گرایی افلاطونی و قراردادگرایی ارسطویی، موضع مستقلو بدیعی دارد. افلاطون حکایتگریِ لفظ از معنا را منوط به مناسبت حروف و اصوات تشکیل‌دهندۀ لفظ با معنا می‌دانست و ارسطو چیزی جز وضع و توافق گویشوران را معتبر نمی‌دید. در نظر فارابی «شباهت ساختار الفاظ با معانیِ مدلول» لازمۀ صحت و قوّت زبان و ضامن حکایتگریِ آن از معناست. او از میان قواعد زبانی، قاعدۀ اشتقاق را دارای بیشترین ظرفیت در نمایاندنِ شباهت و مناسبت میان الفاظ و معانی می‌بیند و آن را در موارد مختلفی به نمایش می‌گذارد. اطلاق اسامی «مشتق» یا «مثال اوّل» بر مراحل مختلف معرفت و اجناس و انواع مقولات جوهری و عرضی در حالات مختلف و تبیین وجه فلسفی این اطلاقات، از این موارد است. او توضیح می‌دهد که چگونه شباهت ساختار هریک از این دوگونه لفظ با ویژگی‌ها و نسبت‌های ذاتیِ معانی و مفاهیم فلسفیِ مدلولشان آن‌ها را شایستۀ این دلالت می‌کند. در جایگاهی دیگر، با اشاره به «مثال اوّل» بودن واژه‌های معادل «موجود» در دیگر زبان‌ها، از ویژگی‌ها و جایگاه معنای مدلول این لفظ در فلسفه خبر می‌دهد و دوستدارانِ عرب‌زبان فلسفه را از خطاهایی که ممکن است به دلیل ظاهرِ مشتق این لفظِ منقول دچار شوند، آگاه می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فارابی؛ شباهت لفظ با معنا؛ ساختار لفظ؛ مشتق؛ مثال اوّل؛ حکایت | ||
| مراجع | ||
|
ارسطو (1378)، ارگانون، ترجمۀ میرشمس‌الدین ادیب سلطانی، تهران، نگاه. افلاطون (1380)، دورۀ آثار افلاطون، ترجمۀ محمّدحسن لطفی، ج2، تهران خوارزمی. روبینز، آر. اچ. (1370)، تاریخ مختصر زبان‌شناسی، ترجمۀ علی‌محمّد حق‌شناس، تهران، مرکز. سورن، پیتر آ. ام. (1392)، تاریخ زبان‌شناسی (بخشی از کتاب زبان‌شناسی در غرب)، ترجمۀ علی‌محمّد حق‌شناس، تهران، سمت. شهیدی، فاطمه (1393)، «موجود و وجود در کتاب الحروف فارابی»، جاویدان خرد، ش25، 55-76 . فارابی، ابونصر (1970)، کتاب الحروف، حققه و قدّم له و علّق علیه محسن مهدی، بیروت، دار المشرق. فارابی، ابونصر (1408ق)، المنطقیّات للفارابی، ج1و2، مقدمه و تحقیق محمد‌تقی دانش‌پژوه، قم، کتابخانۀ آیة‌الله مرعشی نجفی. فارابی، ابونصر (1996م)، احصاء العلوم، مقدّمه و شرح علی بوملحم، بیروت، مکتبة الهلال،. فارابی، ابونصر (1381)، احصاء‌العلوم، ترجمۀ حسین خدیو‌جم، ، تهران، علمی و فرهنگی. کمالی‌زاده، طاهره (1388)، «بررسی مفهوم وجود در متافیزیک ارسطو و الحروف فارابی»، جستارهایی در فلسفه و کلام، ش83، 121-148. گرمان، نادیا (1397)، «لوگوس بدون واژه‌ها؟ فارابی دربارۀ زبان و تفکر»، ترجمۀ زهرا دنیایی، سمینار منطق در تفکر اسلامی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ورستیگ، کیس (1391)، تاریخ مطالعات زبان‌شناسان مسلمان، ترجمۀ زهرا ابو‌الحسنی، تهران، سمت.
Abed Shukri B. (1991), Aristotelian Logic and the Arabic Language in Alfarabi, State University of New York Press, Albany. Germann Nadja (2015-2016), “Imitation – Ambiguity – Discourse: Some Remarks on al-Farabi's Philosophy of Language”, Mélanges de l'Université Saint-Joseph, No 66, 135-166. Menn Stephen. (2008), “Al-Farabi’s Kitab al-Huruf and his Analysis of the Senses of Being,” Arabic Sciences and Philosophy, Cambridge University Press, vol.18, 59-97 Thrax Dionysius (1874), “The Grammer, tr. Thomas Davidson”, The Journal of Speculative Philosophy, , Vol. 8, No. 4, 326-339. Zimmermann F.W. (1981), Al-Farabi's Commentary and Short Treatise on Aristotle's De Interpretation, trans, With an intr And notes, London, Oxford University Press for the British Academy. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 424 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 317 |
||