تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,504 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,122,362 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,230,195 |
پیامدهای رویکردهای اثباتگرایانه برای مطالعات اسلامی در محیط آکادمیک ایران | ||
مجله ادیان و عرفان | ||
دوره 53، شماره 2، اسفند 1399، صفحه 420-401 اصل مقاله (269.43 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2021.309639.630110 | ||
نویسندگان | ||
سیدمحمدهادی گرامی* 1؛ فاطمه طیبی فرد2 | ||
1استادیار پژوهشکدۀ مطالعات قرآنی، پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی | ||
2دانشآموختۀ کارشناسیارشد ادیان و عرفان دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
اثباتگرایی ـ البته نه دقیقاً در معنای همان پوزیتیویسم عصر روشنگری و مدرنیته ـ رویکرد غالب در مطالعات اسلامیِ آکادمیک ایران است. رویکرد اثباتگرایانه در مطالعات اسلامی ایران با پوزیتیویسم منطقی و فلسفۀ تحلیلی قرابت دارد. البته این شباهت شباهتهای کلی است که مراد از آن، تشابه نحوۀ دستیابی به معرفت از طریق اثبات است و درعینِحال، تفاوتهایی نیز در این میان وجود دارند که نباید نادیده گرفته شود. غلبۀ اثباتگرایی بر مطالعات اسلامی در ایران سبب شده است تا ظرفیتهایی که میتوانند براساس رویکردهای تفسیری - تفهمی و تاریخیِ برخاسته از سنت قارهای فعال شوند، مغفول بمانند؛ ظرفیتهایی مانند منظرگرایی، مطالعه در سطح فرهنگی - اجتماعی و کارکردهای دینی، ارجنهادن تفاوتها و اهمیتدادن به خلاقیت، توجه به دانشهای مبتنی بر نتایج ظنی نظیر تاریخ، مردمشناسی و ... ازجمله این موارد هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
پارادایم؛ اثباتگرایی؛ مطالعات اسلامی؛ فلسفۀ تحلیلی؛ فلسفۀ قارهای | ||
مراجع | ||
[1]. قرآن [2]. بشیر، حسن (1390). واژهنامه روش پژوهش در علوم اجتماعی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع). [3]. پوراحمدی، حسین؛ حیدری، سلیمان (1393). «بررسی و نقد دیدگاههای شرقشناسان دربارۀ پیدایش تشیع»، دو فصلنامه مطالعات تحول در علوم انسانی، سال دوم، شمارۀ اول، بهار و تابستان. [4]. جمعی از محققان (1389). فرهنگ نامه اصول فقه، تهیه و تدوین: مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم. [5]. جمعی از نویسندگان (1388). «ویژهنامۀ نقد مکتب در فرایند تکامل»، کتاب ماه دین، شمارۀ 22، مرداد. [6]. چالمرز، آلن فرانسیس (1394). چیستی علم: درآمدی بر مکاتب علمشناسی فلسفی، ترجمۀ سعید زیباکلام، تهران: سمت. [7]. رضایی، مجید (1375). «تأمّلی در حدیث و درک تاریخی عقاید»، نقد و نظر، شمارۀ 9، زمستان. [8]. شجاعی جشوقانی، مالک (1389). «نقدی بر کتابِ سیر تطوّر کلام شیعه: تاریخ کلام یا تاریخنگاری کلامی؟»، کتاب ماه دین، شمارۀ 157، آبان. [9]. شرت، ایون (1398). فلسفۀ علوم اجتماعی قارهای: هرمنوتیک، تبارشناسی و نظریۀ انتقادی از یونان باستان تا قرن بیست و یکم، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی. [10]. فلاطوری، عبدالجواد (1358). «درک زمان و تاریخ در اسلام»، اندیشه اسلامی، سال اول، شمارۀ 11، 5 دی. [11]. فی، برایان (1389). پارادایمشناسی علوم انسانی، ترجمۀ مرتضی مردیها، تهران: دانشگاه امام صادق(ع) و پژوهشکده مطالعات راهبردی. [12]. کوهن، تامس (1397). ساختار انقلابهای علمی، ترجمۀ سعید زیباکلام، تهران: سمت. [13]. گرامی، سید محمد هادی (1396). مقدمهای بر تاریخنگاری انگارهای و اندیشهای: جستارهایی دربارۀ تاریخنگاری اندیشه در مطالعات اسلامی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع). [14]. گرامی، سید محمدهادی؛ قندهاری، محمد (1392). «واکاوی رابطۀ کلام و تاریخ فکر در مطالعات شیعه شناسی»، مطالعات تاریخ اسلام، سال پنجم، شمارۀ 18، پاییز. [15]. مجتهد شبستری، محمد (1379). هرمنوتیک، کتاب و سنت: فرآیند تفسیر وحی، تهران: طرح نو، چاپ چهارم. [16]. مروارید، محمود (1398). «فلسفۀ تحلیلی و سنت علوم عقلی مسلمانان»، اخبار، سال بیست و ششم، شمارۀ 2، تابستان. [17]. مظفر، محمدرضا (1384). منطق، ترجمۀ علی شیروانی، مؤسسه انتشارات دارالعلم، ج 2. [18]. وحید، حمید (1398). «گفتگوی اخبار با رئیس پژوهشکده فلسفۀ تحلیلی»، اخبار، سال بیستوششم، شمارۀ 2، تابستان. [19] هاملین، دیوید (1374). تاریخ معرفتشناسی، ترجمۀ شاپور اعتماد، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. [20]. Darlap, Adolf & Rahner, Karl (2005). “Dogma”, in: Encyclopedia of Religion, translated by Charlotte Prather, 2nd ed, vol:4, Gale. [21]. Gorton, William A “The Philosophy of Social Science”, in: Internet Encyclopedia of Philosophy, available at: https://iep.utm.edu/soc-sci/#H6. [22]. Passmore, John (1967). “Logical positivism”, in: The Encyclopedia of Philosophy, editor in chief: Paul Edwards, vol:5, Macmillan.
سخنرانی [23]. وحید دستجردی، حمید (1397). «نسبت فلسفه اسلامی و فلسفۀ تحلیلی»، دانشگاه مفید قم، 27 آذر 1397. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 513 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 444 |