2دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مطالعات زنان دانشگاه باهنر کرمان
چکیده
در این مقاله، نقش‌های جنسیتی و چگونگی بهره‌گیری از رمزگان اجتماعی، فنی و ایدئولوژیک در موقعیت‌های مختلف زنان و مردان در فیلم «سعادت‌آباد» به‌کمک روش نشانه‌شناسی جان فیسک بررسی شده است. تحلیل‌های به‌دست‌آمده نشان می‌دهد، برساخت اجتماعی جنسیت صورت‌گرفته، به‌ویژه برای زنان، گاهی رهایی‌بخش و نقادانه و گاهی تبعیض‌آمیز است. این فیلم موقعیت‌های اجتماعی هر دو جنس را به چالش می‌کشد. همچنین نگاهی نقادانه به روابط زناشویی مدرن و روابط دوستانة طبقة متوسط دارد و کیفیت و کمیت روابط را ارزیابی می‌کند یافته‌ها نشان می‌دهد، با وجود خارج‌شدن زنان و مردان و خانوادة طبقة متوسط از سبک زندگی و موقعیت‌های سنتی در این فیلم، قرائت مرجح متن برای زنان نقش‌های خانه‌داری، نداشتن استقلال و وابستگی است؛ درحالی‌که مردان نیز در این فیلم مضطرب، غمگین، کم‌اقتدار، تنها و مستأصل بازنمایی شده‌اند، اما به‌طورکلی بازنمایی جنسیت در این فیلم از قالب‌های مرسوم چندان فاصله ندارد.
پاینده، حسین (1385)، قرائتی نقادانه از آگهی‌های تجاری در تلویزیون ایران، تهران: نشر روزنگار.
ریتزر، جورج و جی. گودمن داگلاس (1393)، نظریة جامعهشناسی مدرن، ترجمة خلیل میرزایی و عباس لطفی‌زاده، تهران: نشر جامعهشناسان.
عظیمیدولت‌آبادی، امیر و سعیده داوری‌مقدم (1398)، «بازنمایی حضور و نقش زنان در سینمای قبل و بعد از انقلاب اسلامی»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارة 2: 305-328.
شرت، ایون (١٣٨٧)، فلسفة علوم اجتماعی قاره‌ای: هرمونتیک، تبارشناسی، نظریة انتقادی، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
فیسک، جان (1381)، «فرهنگ و ایدئولوژی»، ترجمة مژگان برومند، ارغنون، شمارة 20: 126-117
فیسک جان (۱۳۸۶)، درآمدیبرمطالعاتارتباطی، ترجمة مهدی غبرایی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
کالکر، رابرت ( ۱۳۸۴ )، فیلم، فرم و فرهنگ، ترجمة هباب کتیرابی، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
گرت، استفانی (1380)، جامعهشناسی جنسیت، ترجمة کتایون بقایی، تهران: نشر دیگر.
لافی، دن (1396)، موضوعات کلیدی در نظریة رسانهها، ترجمة یونس نوربخش، تهران: انتشارات علمی-فرهنگی.
هال، استوارت (1391)، معنا، فرهنگ و زندگی روزمره، ترجمة احمد گل‌محمدی، تهران: نشر نی.
هیوارد، سوزان (1381)، مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی، ترجمة فتاح محمدی، زنجان: نشر هزارة سوم.
مرادی، علیرضا، زمانی، طوبی و علی، کاظمی (1391)، سینما و تفاوت: بررسی نشانه‌شناختی فیلم «عروس آتش»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارة 1: 131-153.
مهدیزاده، محمد (1387)، رسانهها و بازنمایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعة رسانهها.
مهدیزاده، محمد (1391)، نظریههای رسانه، تهران: همشهری.
Dyer, Richard (2005), White, in Film Theory: Critical Concept in Media and Cultural Studies, London: Routledge
Giles, J., and Middleton, T. (1999), Studying Culture: A Practical Introduction, Hoboken: Wiley and Blackwell
Hall, S. (1997), Representation: Cultural representations and signifying practices, London, Thousand Oaks and New Delhi: Sage Publications In association with the Open University.
King, N. (2008), “Generic Womanhood: Gendered Depictions in Cop Action Cinema”, Gender and Society, No. 2: 238-260.
