سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات158
تعداد شماره‌ها6,225
تعداد مقالات67,685
تعداد مشاهده مقاله115,001,207
تعداد دریافت فایل اصل مقاله89,679,017
فتحی, حجت الله. (1401). امکان‌سنجی فقهی حقوقی تبعیض در قصاص نفس. , 18(1), 301-317. doi: 10.22059/jorr.2021.300864.1008790
حجت الله فتحی. "امکان‌سنجی فقهی حقوقی تبعیض در قصاص نفس". , 18, 1, 1401, 301-317. doi: 10.22059/jorr.2021.300864.1008790
فتحی, حجت الله. (1401). 'امکان‌سنجی فقهی حقوقی تبعیض در قصاص نفس', , 18(1), pp. 301-317. doi: 10.22059/jorr.2021.300864.1008790
فتحی, حجت الله. امکان‌سنجی فقهی حقوقی تبعیض در قصاص نفس. , 1401; 18(1): 301-317. doi: 10.22059/jorr.2021.300864.1008790

امکان‌سنجی فقهی حقوقی تبعیض در قصاص نفس

مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
مقاله 13، دوره 18، شماره 1، فروردین 1401، صفحه 301-317    اصل مقاله (596.66 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jorr.2021.300864.1008790
نویسنده
حجت الله فتحی*
استادیار، گروه فقه و حقوق، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، قم، ایران
چکیده
یکی از مسائل مستحدثه، تبعیض در قصاص نفس است. منظور از تبعیض در قصاص نفس آن است که با توافق طرفین به‌جای قصاص نفس، عضوی از اعضای جانی مورد قصاص قرار بگیرد و در قصاص عضو، جانی و مجنی‌علیه به مقدار کمتری از جنایت وارده برای قصاص توافق کنند؛ برای مثال اگر جانی دست مجنی‌علیه را از آرنج قطع کرد، با توافق جانی و مجنی‌علیه دست جانی از مچ قطع شود. هرچند قانونگذار مشروعیت تبعیض در قصاص عضو را پذیرفت، ولی در مورد قصاص نفس، قانون ساکت است. از نظر فقهی بیشتر فقهای معاصر آن را مجاز نمی‌دانند، ولی به نظر برخی فقها منعی ندارد. نگارنده ضمن طرح دیدگاه‌ها، ادلۀ متعددی بر جواز تبعیض در قصاص نفس اقامه کرده است و معتقد است بر فرض آنکه تبعیض در قصاص حرمت تکلیفی داشته باشد، حرمت وضعی ندارد و حتی از نظر فقهایی که تبعیض در قصاص را از نظر تکلیفی جایز نمی‌دانند، اگر طرفین بر تبعیض در قصاص توافق و آن را اجرا کنند، حق قصاص ساقط می‌شود و با توجه به سکوت قانون، دادگاه می‌تواند با استناد به اصل 167 قانون اساسی با رجوع به فتوای معتبر فقهی حکم به سقوط قصاص کند. همچنین پیشنهاد می‌شود همان‌گونه‌که قانونگذار در مادۀ 390 قانون مجازات اسلامی تبعیض در قصاص عضو را پذیرفته است، تبعیض در قصاص نفس را نیز مورد پذیرش قرار دهد.
کلیدواژه‌ها
تبعیض در قصاص؛ سقوط قصاص نفس؛ فقه امامیه
عنوان مقاله [English]
The Jurisprudential and Legal Possibility of Discrimination in Retaliation
نویسندگان [English]
Hojjatollah Fathi
Assistant Professor of the Institute of Islamic Culture and Thought, Department of Jurisprudence and Law, Qom, Iran
چکیده [English]
One of the emerging issues is discrimination in retaliation. Discrimination in retaliation means that the parties agree that instead of blood-vengeance, a limb of the criminal should be retaliated against, and in the retaliation in limb, the criminal and the victim should agree to a lesser amount of the crime committed for retaliation. For example, if the criminal cuts the hand of the victim from the elbow, it could be cut off from the wrist with the agreement of the criminal and the victim. Although the legislature acknowledged the legitimacy of discrimination in retaliation, the law is silent on retaliation. From the jurisprudential point of view, most contemporary jurists do not consider it permissible, but in the view of some jurists, it is not forbidden. While presenting different views, the author has provided several arguments on the permissibility of discrimination in retaliation and believes that assuming that discrimination in retaliation is a prescriptive sanctity, there is no positive sanctity. Even from the point of view of the jurists who do not allow discrimination in retaliation, if the parties agree on discrimination in retaliation and implement it, the right to retaliation will be revoked and due to the silence of the law, the court can rule on cancellation of retaliation based on Article 167 of the Constitution and referring to a valid jurisprudential ruling. It is also suggested that the legislature also accepts discrimination in retaliation as it has accepted discrimination in limb under the Article 390 of the Islamic Penal Code.
کلیدواژه‌ها [English]
Discrimination in Retaliation, Cancellation of Retaliation, Imamiyyah Jurisprudence
مراجع
ـ نهج‌البلاغه.

  1. ابن‌اثیر، مبارک بن محمد (بی‌تا). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، چ اول، قم: مؤسسۀ مطبوعاتى اسماعیلیان.
  2. بجنوردى، سید حسن بن آقابزرگ موسوى (1419ق). القواعد الفقهیة، چ اول، قم: الهادی.
  3. حر عاملی، محمد بن حسن (1414ق). وسائل الشیعه، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع) لاحیاء التراث.
  4. سبزواری، سید عبدالاعلی (1413ق). مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، تحقیق مؤسسة المنار، قم: دفتر آیت‌الله سبزواری،
  5. سیستانى حسینى، سید على (1422ق). المسائل المنتخبة، چ نهم، قم: دفتر حضرت آیت‌الله سیستانى.
  6. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی عاملی (1413ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، چ اول، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
  7. شهید ثانی، زین الدین بن علی عاملی (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، تحقیق سیدمحمد کلانتر، قم، انتشارات داوری.
  8. صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1413ق). من لایحضره الفقیه، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  9. طباطبائی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: نشر اسلامی.
  10. طوسی، محمد بن حسن (1390ق). الاستبصار، تهران: دارالکتب الاسلامیۀ.
  11. ----------------- (1364ق). تهذیب الاحکام، تحقیق سید حسن موسوی خرسان، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  12. علامه حلی، حسن بن یوسف (1421ق). تحریر الاحکام الشرعیه، تحقیق ابراهیم بهاری، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
  13. علامه حلی، حسن بن یوسف (1418ق). مختلف الشیعة فی احکام الشریعه، قم: نشر اسلامی.
  14. عمانى، حسن بن على بن ابى عقیل حذّاء(1413 ه‍ ق). حیاة ابن أبی عقیل و فقهه، قم: مرکز معجم فقهى.
  15. فاضل لنکرانی، محمد (1377). جامع‌المسایل، چ اول،قم: مطبوعاتی امیر.
  16. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله سیوری (1404ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، چ اول، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى (ره).
  17. ------------------------- (1419ق). کنز العرفان فی فقه القرآن، تحقیق سید محمد قاضی، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
  18. فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  19. کلینی، محمد بن یعقوب (1363). الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  20. گنجینۀ استفتائات قضایی، مرکز تحقیقات فقهی و حقوقی قوۀ قضاییه، قم. (نرم‌افزار)
  21. مرعشى نجفى، سید شهاب‌الدین (1415ق). القصاص على ضوء القرآن و السنة، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى قدس سره.
  22. مشکینی، میرزا على‌، نرم‌افزار جامع التفاسیر.
  23. مطلبی، معصومه؛ مرادخانی، احمد؛ شفیعی مازندرانی، سید محمد (1399). «بررسی مبانی فقهی و حقوقی مالکیت انسان بر بدن»، مجلۀ علمی پژوهش‌های فقهی، مقالۀ 8، دورۀ 16، ش 1، بهار، 77.
  24. مکارم شیرازى، ناصر (1429ق). احکام پزشکى، چ اول، قم: انتشارات مدرسۀ امام على بن ابی‌طالب(ع).
  25. منتظرى، حسین‌علی (1427ق). احکام پزشکى، چ سوم، قم: سایه.
  26. موسوی بجنوردى، سید حسن بن آقابزرگ موسوى (1419ق). القواعد الفقهیة، چ اول، قم: الهادی.
  27. نجفی، محمدحسن (1366). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق قوچانی، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
 

References

- Nahj al-Balaghah.

  1. Allama Hali, Hassan Ibn Yusuf (1997). Mokhtalef _Shiites Fi Ahkam- Sharia, Qom, Islamic publication. (in Arabic)
  2. …………………………………………… (2000). Tahrir al-Ahkam al-Shari'a, research by Ibrahim Bahari, Qom, Imam Sadegh (AS) Institute. (in Arabic)
  3. Bojnurdi, Sayyid Hassan Ibn Agha Bozorg Mousavi (1998). Al-Qawaed Al-Fiqhiya, Al-Hadi Publishing, Qom - Iran, first. (in Arabic)
  4. Fadhil Miqdad, Miqdad bin Abdullah Sivari (1984). Al-Tanqih al-Ra'i Le MokhTasa Al-Sharayea, Library of Ayatollah Marashi Najafi - Rah, Qom - Iran, first. (in Arabic)
  5. ………………………………..(1998). The Treasure of Mysticism in the Fiqh of the Qur'an, research by Seyyed Mohammad Qazi, World Assembly for the Rapprochement of Islamic Religions. (in Arabic)
  6. Fakhr Razi, Muhammad ibn Umar (1999). Al-Tafsir al-Kabir (Mafatih al-Ghayb), Beirut, Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
  7. Fazel Lankarani, Mohammad (1999). Jame'at al-Masa'il, Amir Press, Qom, first edition. (in Persain)
  8. Houre Ameli, Muhammad ibn Hassan (1994). Vasaelo-shia, Qom, Al-Bayt (AS) Foundation for the Revival of Heritage. (in Arabic)
  9. Ibn Athir, Mubarak Ibn Muhammad , Alnahaya Fi Algharib hadith V alathar, Ismailian Press, Qom - Iran, first, unpublished. (in Arabic)
  10. Klini, Mohammad Ibn Ya'qub (1986). Al-Kafi, research by Ali Akbar Ghaffari, Tehran, Islamic Library. (in Arabic)
  11. Makarem Shirazi, Nasser (2008). Medical Rulings, Imam Ali Ibn Abi Talib School Publications, Qom - Iran, First. (in Persain)
  12. Marashi Najafi, Sayyid Shahab al-Din (1994). Al-Qisas in the light of the Qur'an and Sunnah, Qom - Iran. (in Arabic)
  13. Meshkini, Mirza Ali, Comprehensive Interpretation Software. (in Persain)
  14. Montazeri, Hossein Ali (2006). Medical Rulings, Shadow Publishing, Qom - Iran, III. (in Persain)
  15. Motalebi, Masoumeh & Moradkhani, Ahmad (2021). “Shafiei Mazandarani Seyed Mohammad, A Study of the Jurisprudential and Legal Principles of Human Ownership of the Body”, Scientific Journal of "Jurisprudential Research", Article 8, Vol. 16, No. 1. (in Persain)
  16. Mousavi Bojnourdi, Sayyid Hassan Ibn Agha Bozorg Mousavi (1998). Al-Qawaed Al-Fiqhiya, Al-Hadi Publishing, Qom - Iran, First.(in Arabic)
  17. Najafi, Mohammad Hassan (1999). Javaher-Alkalam Fie Sharh-Sharaeh- alislam , Quchani Research, Tehran, Islamic Books House. (in Arabic)
  18. Omani, Hassan Ibn Ali Ibn Abi Aqeel Hudha (1992). Life of Ibn Abi Aqeel and jurisprudence, Qom: Center of jurisprudential dictionary.
  19. Sabzevari, Seyyed Abdul Ali (1993). MOHAZAB ALAHKAM FI-BAYAN ALHALAL VA-ALHARAM, the research of the Al-Manar Institute, Qom, the office of Ayatollah Sabzevari. (in Arabic)
  20. Saduq, Muhammad ibn Ali ibn Babawiyyah (1993). Man LA Ya- azrat al-Faqih, Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom, Qom - Iran, II.(in Arabic)
  21. Shahid Thani, Zayn al-Din bin Ali Ameli (1990), Al-Rawdha al-Bahiyya fi Sharh al-Lama'a al-Damashqiyyah, research by Sayyid Muhammad Kalantar, Qom, Davari Publications.(in Arabic)
  22. ………………………………… (1992 AH). Problems of understanding to refine the laws of Islam, Ch. I, Qom: Islamic Enlightenment Foundation.(in Arabic)
  23. Sistani, Sayyid Ali Hosseini, Selected Issues, Office of Hazrat Ayatollah Sistani, Qom - Iran, ninth. (in Arabic)
  24. Tabatabai, Seyyed Mohammad Hussein (1996). Al-Mizan Fi Tafsir Al-Quran, Qom, Islamic Publishing. (in Arabic)
  25. Treasury of Judicial Referendums, Jurisprudential and Legal Research Center of the Judiciary, Qom. (software) (in Persain) (in Arabic)
  26. Tusi, Mohammad Ibn Hassan (1970). Al-Istibsar, Tehran, Islamic Library. (in Arabic)
  27. ……………………………… (1986). Tahdhib al-Ahkam, research by Seyyed Hassan Mousavi Khorsan, Tehran, Islamic Library. (in Arabic)
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 351
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 163


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب