تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,572 |
تعداد مقالات | 71,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,495,850 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,757,759 |
کارکرد گفتگو در اشعار مقاومت محمود درویش بر مبنای نظریۀ گفتگومندی باختین؛ موردپژوهی شعر «جُندیٌ یحلم بالزنابق البیضاء» | ||
ادب عربی | ||
مقاله 8، دوره 13، شماره 3، آذر 1400، صفحه 127-145 اصل مقاله (846.46 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jalit.2021.312711.612300 | ||
نویسندگان | ||
ساناز کندری1؛ علیرضا نظری* 2 | ||
1دانشآموختۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره) | ||
2دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) | ||
چکیده | ||
باختین در فضای تکصدای حاکم بر جامعه خود، ادبیات را عرصهای برای انتقاد قرار داد و با ارائه نظریۀ گفتگومندی، پایهگذار برخی از نظریهها و رویکردهای نقدی و ادبی شد. متن ادبی به ویژه رمان، از دیدگاه باختین، محل تضارب ایدئولوژیهایی هست که شخصیتهای اثر آن را نمایندگی میکنند. گرچه این دیدگاه در ابتدا با تحلیل متون روایی از جمله آثار داستایوفسکی جلوهگر شد، اما اتکاء به آن در تحلیل متون شعری نیز این متون را با تحلیلی نو مواجه کرد. از مهمترین موقعیتهای جلوهگری چندصدایی و منطق مکالمه، وجود عنصر گفتگو در این متون است. گرچه گفتگو صرفاً نمیتواند با گفتگومندی یکی باشد، اما میتواند محلی برای ابراز چندصدایی متون ادبی تلقی گردد. بنابراین این پژوهش درصدد است تا با استفاده از نظریۀ گفتگومندی باختین به بررسی گفتگوهای موجود در شعر «جُندیٌ یحلم بالزنابق البیضاء» محمود درویش بپردازد تا ضمن تبیین صداهایی که درویش در این شعر بازتابانده است به کارکرد این عنصر در ساختار متن شعری بپردازد. نتایج پژوهش نشان میدهد که درویش در راستای تبیین مظلومیت ملت فلسطین، تکصدایی را انتخاب نکرده است؛ بلکه در قالبهای روایی ساده و گفتگوهایی متعدد از زبان فلسطینیان و اشغالگران ضمن ارائۀ دیدگاههای هر دو سو و دیگر صداهای پیرامونی، شعرش را به محلی برای ابراز حقانیت شخصیتها بدل کرده و خواننده را در مقام داوری منصف به شعر خود دعوت نموده است. | ||
کلیدواژهها | ||
شعر مقاومت؛ گفتگومندی؛ چندصدایی؛ باختین؛ محمود درویش | ||
مراجع | ||
ابوالحسنی چیمه، زهرا (1394 )، «حافظ و خود دیگر؛ بررسی زبانشناختی چندصدایی در تخلص غزلهای حافظ»، جستارهای زبانی، ش 5، صص1-25.
أبوحمیدة، محمدصلاح زکی (2000)، الخطاب الشعری عند محمود درویش، غزة، مطبعة المقداد.
احمدی، بابک (1380)، ساختار و هرمنوتیک مدرن، تهران، گام نو.
آلن، گراهام (1392)، بینامتنیت، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران، نشر مرکز.
آنسته، رضا و همکاران (1398)، «مرایا البولیفونیة فی روایة الزمن الموحش علی ضوء نظریة باختین السردیة»، ادب عربی، دورۀ 11، ش 1، صص 49-70.
انصاری، منصور (1384)، دموکراسی گفتگویی، تهران، نشر مرکز.
ایگلتون، تری (1380)، پیش درآمدی بر نظریۀ ادبی، ترجمۀ عباس مخبر، تهران، نشر مرکز.
باختین، میخائیل (1387)، تخیل مکالمهای جستارهایی دربارۀ رمان، ترجمۀ رؤیا پورآذر، تهران، نشرنی.
بلخاری، حسن (1390)، «چندصدایی فرهنگی در فیلم بودای کوچک، با تکیه بر نشانه، مضمون و موسیقی»، مجموعه مقالات گفتگومندی در ادبیات و هنر، به کوشش بهمن نامورمطلق و منیژه کنگرانی، تهران، سخن، 355-367.
تودوروف، تزوتان (1377)، منطق گفتگویی میخائیل باختین، ترجمۀ داریوش کریمی، تهران، مرکز.
التلاوی، محمد نجیب (2000)، وجهة النظر فی روایات الأصوات العربیة، دمشق، اتحاد الکتّاب العرب.
جحا، میشال (1999)، أعلام الشّعر العربی الحدیث من احمد شوقی إلی محمود درویش، بیروت، دارالعودة.
درویش، محمود (2005 )، الأعمال الکاملة، باهتمام علی مولا، بیروت، ریاض الریس للکتب و النشر.
رامیننیا، مریم (1390 )، بررسی و تحلیل چندآوایی در مثنوی مولوی، رسالۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، به راهنمایی حسینعلی قبادی، دانشگاه تربیت مدرس.
زیدان ، رقیة (2009)، أثر الفکر الیساری فی الشعر الفلسطینی، بیروت، دارالهدی.
سلدن، رامان و پیتر ویدسون (1377)، راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، تهران، طرح نو.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380 )، شعر معاصر عرب، تهران، انتشارات سخن.
عبدالهادی، محمد (2009 )، تجلیات رمز المرأة فی شعر محمود درویش، قسم الأدب العربی، کلیة الآداب و العلوم الإنسانیة و الإجتماعیة ، جامعة محمد خیذر بسکرة ، الجزایر.
عشری زاید، علی (1997 )، إستدعاء الشخصیات التراثیة فی الشعر العربی المعاصر، القاهرة، دار الفکر العربی.
عظیمیراد، زهرا (1391)، «بررسی شخصیتپردازی بر مبنای گفتگو و منطق مکالمه از دیدگاه باختین در رمان جای خالی سلوچ نوشتۀ محمود دولتآبادی»، پایاننامۀ کارشناسیارشد، با راهنمایی ذوالفقار علامی مهماندوستی، دانشگاه الزهراء.
غلامحسینزاده، غریبرضا (1386)، «حافظ و منطق مکالمۀ رویکردی باختینی به اشعار حافظ شیرازی»، پژوهش زبانهای خارجی، ش 39، صص 95-110.
نامورمطلق، بهمن (1390)، درآمدی بر بینامتنیت، نظریهها و راهبردها، تهران، سخن.
النّقاش، رجاء (1971)، محمود درویش شاعر الأرض المحتلة، القاهرة، دارالهلال.
نولز، رونلد (1391)، شکسپیر و کارناوال پس از باختین، ترجمۀ رؤیا پورآذر، تهران، هرمس.
وبستر، راجر (1382)، پیش درآمدی بر مطالعۀ نظریۀ ادبی، ترجمۀ الهه دهنوی، تهران، روزنگار.
الورقی، سعید (1984)، لغة الشعر العربی الحدیث، بیروت، دار النهضة العربیة.
هارلند، ریچارد (1381)، درآمدی تاریخی بر نظریۀ ادبیات از افلاتون تا بارت، ترجمۀ شاپور جورکش، تهران، چشمه. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 605 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 481 |