پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,504 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,122,326 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,230,101 |
تحلیل برخوانی «آرش» بهرام بیضایی، با رویکرد ترامتنیت | ||
| پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت | ||
| مقاله 5، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 22، شهریور 1400، صفحه 103-126 اصل مقاله (392.59 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2021.317965.1622 | ||
| نویسندگان | ||
| شیرزاد طایفی* 1؛ کورش سلمان نصر2 | ||
| 1دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| بهرام بیضایی، نویسنده، فیلم‌ساز، کارگردانِ تآتر، نمایشنامه‌نویس و پژوهشگر نامدار و صاحب سبک ایرانی است. او با بهرهگیری از پشتوانههای اساطیری، حماسی، تاریخی و فرهنگ عامۀ ایران و جهان، به خلق اثر میپردازد؛ از این رو، آثار او پیوندهای عمیق و گستردهای با زمینه‌های فکری و بنمایههای فرهنگی ایران و سایر ملل جهان دارد. نمایشنامۀ «آرش» او نیز، واجد چنین ویژگی شاخصی است. باید بیش از پیش به این نکته توجّه کرد که بر اساس رویکردها و نظریات بینامتنی، آفرینشگران، در خلق آثار خود چندان به داشتهها، آموزهها و اندوختههای بکر ذهنی خویش تکیه نمیکنند؛ بلکه آنها را با مدّ نظر قرار دادن متون از پیش موجود، تدوین مینمایند، که خود این متون بنیان فرهنگ، اندیشه، هنر و ادب زمانۀ خویش هستند. در پژوهش پیشِ رو، کوشیدهایم به روش تحلیل محتوا و با تکیه بر مطالعات کتابخانهای و اسنادی، و کاربست نظریۀ «ترامتنیت» ژُنت(از نظریهپردازان بینامتنیت)، متن نمایشنامۀ «آرش» را تحلیل کنیم. دستاوردهای پژوهش گویای این است که این نمایشنامه(برخوانی)، مشتمل بر عناصر بینامتنی، بیشمتنی، فرامتنی، سرمتنی و پیرامتنی با بسامدی درخور توجّه است، که همین امر، این اثر را واجد ظرفیت جدید معنایی و خوانش دگرسان کرده است؛ در مواجهۀ بینامتنی این اثر با متن معاصر آن، یعنی منظومۀ آرش سیاووش کسرایی، بیضایی اسطوره را به چالش میکشد و آرش مطلوب خود و جامعۀ خود را به تصویر میکشد؛ هر چند هر دوی آثار با اسطورۀ آب و دیو خشکسالی در ارتباط هستند. از سوی دیگر می‌توان در تحلیل فرامتنی، طبقات موجود در برخوانی آرش را منطبق با طبقات موجود در نظریۀ استبداد شرقی ویتفوگل دانست که بر بنیان جامعۀ آبسالار و روابط حاکم بر آن تعریف می‌شود. از منظر تحلیل پیرامتنی این اثر با نمایشنامه‌های اژدهاک و کارنامۀ بندار بیدخش در ارتباط است. در بخش تحلیل سرمتنی نیز، این نمایشنامه به گونهای از تراژدی شباهت دارد که با تعزیۀ مسیح و ماجرای کربلا بیارتباط نیست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نمایشنامه؛ بهرام بیضایی؛ آرش؛ ژنت؛ ترامتنیت | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، بابک(1395)، ساختار و تأویل متن، چ هجدهم، تهران، مرکز.
اوستا(1385)، گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه، چ دهم، تهران، مروارید.
براهنی، رضا(1358)، طلا در مس(در شعر و شاعری)، تهران، زمان.
بیرونی، ابوریحان محمد بن احمد(1386)، آثار الباقیه، چ پنجم، تهران، امیرکبیر.
بیضایی، بهرام (1395)، هزار افسان کجاست؟، چ چهارم، تهران، روشنگران و مطالعۀ زنان.
بیضایی، بهرام (1396)، دیوان نمایش، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.
بیضایی، بهرام(1392)، جدال با جهل گفتگو: نوشابه امیری. چ چهارم، تهران، ثالث.
بیضایی، بهرام(1394). سه برخوانی، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.
تایسن، لیس(1387). نظریههای نقد ادبی معاصر(راهنمای آسانفهم)، ترجمۀ مازیار حسینزاده و فاطمه حسینی، تهران، نگاه امروز و حکایت قلم نوین.
دریایی، تورج(1392)، «آرش شواتیر که بود؟». بخارا، سال پانزدهم، شمارۀ 95 و 96، صص 166 - 176.
دستغیب، عبدالعلی(1379)، «شبان بزرگ امید». نشریۀ گزارش، شمارۀ 115، صص72-76.
دینوری، ابیحنیفة أحمدَ بن داوود(1330)، اخبار الطوال، چ اول. مصر، سعادة.
شفیعی کدکنی، محمدرضا(1380)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران، سخن.
صفا، ذبیح الله (1333)، حماسه سرایی در ایران، تهران، امیرکبیر.
عابدی، کامیار(1395)، شبان بزرگ امید (زندگی و شعر سیاوش کسرایی)، تهران، ثالث.
فرای، نورتروپ(1377)، تحلیل نقد، ترجمۀ صالح حسینی، تهران، نیلوفر.
کسرایی، سیاووش(1395)، مجموعه اشعار، چ پنجم، تهران، نگاه.
مقدادی، بهرام(1393)، دانشنامۀ نقد ادبی از افلاطون تا امروز، تهران، چشمه.
نامور مطلق، بهمن (1393)، اسطوره و اسطورهشناسی نزد نورتروپ فرای، از کالبدشناسی نقد تا رمز کل، تبریز، نشر موغام.
نامور مطلق، بهمن(1395)، بینامتنیت: از ساختارگرایی تا پسامدرنیسم، تهران، سخن.
ویتفوگل، کارل آوگوست(1391)، استبداد شرقی؛ بررسی تطبیقی قدرت تام، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران، ثالث.
Abedi, Kamyar (2016), Shabane Bozorge Omid (Zendegi va Shere Siyavash Kasraei), Tehran, Sales [in Persian]. Ahmadi, Babak (2016), Sakhtar va tavile Matn, 18th, Tehran, Markaz [in Persian]. Avesta (2006), Gozaresh va Pazhoheshe Jalil Doostkhah, 10th, Tehran, Morvarid [in Persian]. Barahani, Reza (2006), Tala dar Mes (Dar shero Shaeri), Tehran, Zaman [in Persian]. Beizai, Bahram (2013), Jedal ba Jahle Goftegoo: Noshabe Amiri, 4th, Tehran, Sales [in Persian]. Beizai, Bahram (2015), Se Bar Khani, Tehran, Roshangaran va Motaleate Zanan [in Persian]. Beizai, Bahram (2016), Hezar Afsan Kojast?, 4th, Tehran, Roshangaran va Motaleate Zanan [in Persian]. Beizai, Bahram (2017), Divane Namayesh,Tehran, Roshangran va Motaleate Zanan[in Persian]. Birooni, Aboreyhan Mohamad ibn Ahmad (2007), Asar Albaghiye, 5th, Tehran, Amir Kabir [in Persian]. Daryaee, Tooraj (2013), "Arash Shavatir Ke Bud?", Bokhara, Vol 15, No 95&96, Pp 166 – 176. Dastgheyb, Abdolali (2000), "Shabane Bozorge Omid", Nashriyeye Gozaresh, No 115, Pp 72-76. Dinvari, Abu Hanife Ahmad ibn Davood (1951), Akhbar Altaval, 1th, Mesr, Saadat [in Persian]. Frye, Northrop (1998), Tahlile Naghd, Tarjomeye Saleh Hosseini, Tehran, Nilofar [in Persian]. Genette, Gerard (1997B), Paratexts Thresholds of interpretation, Translated by JANE E. LEWIN, Cambridge, Cambridge University Press. Genette, Gerard(1997A), Palimpsests: literature in the second degree, Channa newman and Claud Doubinsky(trans), University of Nebraska press. Kasraei, Siavash (2016), majmoe Ashar, 5th, Tehran, Negah. [in Persian]. Meghdadi, Bahram (2014), Daneshnameye Naghde Adabi az Aflatoon ta Emruz, Tehran, Cheshmeh [in Persian]. Namvar Motlagh, Bahma (2016), Beynamatniyat: az Sakhtargraee ta Pasamodernism, Tehran, Sokhan [in Persian]. Namvar Motlagh, Bahman (2014), Ostore va Ostoreshenasi Nazde Northrop Frye, az Kalbodshekafi Naghd ta Ramze Kol, Tabriz, Nashre Moogham [in Persian]. Safa, Zabihullah (1954), Hemasehsorayee da Iran, Tehran, Amir Kabir [in Persian]. Shafiee Kadkani, Mohammad Reza (2001), Advare Shere Farsi Az Mashroutiyat ta Soghote Saltanat, Tehran, Skhan [in Persian]. Tyson, Lois (2008), Nazariyehaye Naghde Adabiye Moaaser (Rahnamaye Asan Fahm), Tarjomeye Maziya Hosseinzadeh va Fatemeh Hosseini, Tehran, Negahe emrooz va Hekayate Ghalame Novin [in Persian]. Wittfogel, Karl August (2012), Estebdade Sharghi; Baresiye Tatbighiye Ghodrate Tam, Tarjomeye Mohsen Salasi, Tehran, sales [in Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,843 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 491 |
||