تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,037 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,516,381 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,777,498 |
ناسازگاری مفهومی ارادۀ آزاد از دیدگاه حکمت متعالیه | ||
فلسفه | ||
مقاله 9، دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 35، اسفند 1399، صفحه 175-196 اصل مقاله (781.2 K) | ||
نوع مقاله: علمی -پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jop.2020.302065.1006516 | ||
نویسندگان | ||
جمال کدخداپور* 1؛ سید حسن حسینی2 | ||
1دانشآموختۀ دکتری فلسفۀ تطبیقی دانشگاه قم | ||
2استاد گروه فلسفۀ علم دانشگاه صنعتی شریف | ||
چکیده | ||
مسئلۀ ارادۀ آزاد به لحاظ تاریخی تطورات گوناگونی داشته است. آنچه در دورۀ معاصر با برجستهشدن علم تجربی مشاهده میشود، نسبت ارادۀ آزاد و تعیّنگرایی فیزیکی است. با وجود اینکه تعیّنگرایی فیزیکی در بعضی رویکردهای علم تجربی تضعیف شده است، همچنان این مسئله در فضاهای فلسفی به قوّت خود باقی مانده است. آنچه در این مقاله دربارۀ آن بحث شده است، به صورت برهان زیر میتوان نشان داد: 1. تعیّنگرایی یا درست است یا نادرست؛ 2. اگر تعیّنگرایی درست باشد، گذشته، آینده را و در نتیجه ارادۀ ما را متعیّن میکند و بنابراین، ارادۀ آزاد نداریم؛ 3. اگر تعیّنگرایی نادرست باشد، در یک جهان نامتعیّن، ارادۀ انسان از روی بخت و تصادف است و آزاد نیست؛ 4. بنابراین، در هر صورت ارادۀ آزاد نداریم. مقدمة اول، گزارۀ بدیهی و صادق است؛ مقدمۀ دوم، مفاد برهان پیامد است و مقدمۀ سوم، ادعای برهان شانس است؛ بند چهارم هم نتیجۀ منطقی مقدمات است. بررسیهای تطبیقی این مقاله نیز نشان داد که حکمت متعالیه هم با وجود پذیرش برهان شانس و عدم ارائۀ پاسخ پذیرفتنی به برهان پیامد، عملاً باید نتیجۀ نهایی این استدلال را که رد ارادۀ آزاد است، بپذیرد. در مجموع به نظر میرسد تاکنون راه حل نظری قابل قبولی برای مسئله ارادۀ آزاد معاصر یافت نشده است و باید در عقل عملی به دنبال راهحلی برای این مسئله بود. | ||
کلیدواژهها | ||
ارادۀ آزاد؛ برهان پیامد؛ برهان شانس؛ تعیّنگرایی؛ حکمت متعالیه | ||
مراجع | ||
اراکی، محسن (1392)، آزادی و علیت در فلسفة اسلامی معاصر و فلسفة معاصر غرب، مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفه ایران. طباطبایی، محمدحسین (1391)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج3، تهران، صدرا. ـــــــــــــ (1394)، اصول فلسفة رئالیسم، قم، بوستان کتاب. عبودیت، عبدالرسول (1392)، فلسفة مقدماتی (برگرفته از آثار استاد شهید مرتضی مطهری)، تهران، سمت. کدخداپور، جمال و عسکر دیرباز (1399)، «رویکردهای اختیارگرایان در پاسخ به استدلال شانس»، پژوهشهای فلسفی- کلامی، دورۀ 22، پیاپی 86، ص5-26. لوی، نیل و مایکل مکنا (1394)، «آثار اخیر دربارة اختیار و مسئولیت اخلاقی»، ترجمة یاسر پوراسماعیل، ارغنون، دورة جدید، ش1 و 2. ملاصدرا (1981)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعه، ج6، بیـروت، دار إحیـاء التـراث العربی. ون ان واگن، پیتر (1394)، «امکانهای بدیل و مسئولیت اخلاقی»، ترجمة امیر صائمی، ارغنون، دورة جدید، ش1 و 2. ص119-128. Carroll, J. W., Heller, M., & Markosian, N. (2010). An introduction to metaphysics. Cambridge University Press. Hoefer, Carl (2016), “Causal Determinism”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), URL, https://plato.stanford.edu /archives/spr2016/entries/determinism-causal. Kane, R. (2005). A contemporary introduction to free will. Oxford University Press.Van Inwagen, P. (1983). An essay on free will, Oxford: Clarendon Press ــــــــــــــ (2000), “Free will remains a mystery: The eighth Philosophical Perspectives lecture”. Philosophical perspectives, 14, 1-19. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 405 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 378 |