تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,098,541 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,206,157 |
طبقهبندی و گونهشناسی سفالهای دوران اسلامی دشت نیریز، استان فارس | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
مقاله 12، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 23، آذر 1399، صفحه 269-291 اصل مقاله (1.84 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2020.255521.142551 | ||
نویسندگان | ||
حسن مرادی* 1؛ حسن کریمیان2 | ||
1دانشآموخته دکتری باستانشناسی دوران اسلامی، دانشگاه تهران | ||
2دانشیار گروه باستانشناسی، دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
دشت نیریز که در حدفاصل دو حوزه فرهنگی کرمان و فارس قرار دارد، محوطه های استقراری مهمی از دوران اسلامی را در خود جای داده است. اولین گام در شناخت این استقرارگاهها مطالعه دادههای سفالی به دست آمده از بررسیهای سطحی با هدف گاهنگاری و مطالعه برهمکنشهای منطقهای و فرامنطقهای این دشت بود. بر این اساس از 63 محوطه متعلق به دوران ساسانی و اسلامی مواد فرهنگی شاخص جمعآوری گردید. اهمیت این یافتهها وقتی افزون میگردد که بدانیم علیرغم تلاشهای فراوانی که در مطالعه دادههای سفالی کرانههای شمالی خلیج فارس به انجام رسیده، اطلاعات اندکی از این دادهها در نواحی مذکور و بویژه مناطق حد فاصل ولایات فارس و کرمان در دست است. بدین سبب مطالعه مواد فرهنگی و دادههای سفالی به دست آمده از بررسیهای سطحی به منظور گاهنگاری محوطهها و فهم برهمکنشهای منطقهای و فرامنطقهای این دشت اهمیت مضاعفی مییابد.در نیل به این هدف، یافتههای سفالی براساس شباهتهایشان در فرم، خمیره و تزیین به هشت گروه اصلی طبقهبندی و براساس نمونههای مشابه تاریخگذاری شدند. در نتیجه این تحقیق مشخص گردید که گروههای سفالی اوائل تا اواسط دوران اسلامی ارتباط زیادی را با تمدنهای شرق به خصوص سیرجان نشان میدهند؛ به ویژه آنکه سفالهای گلابهای و اسگرافیاتو چندرنگ شباهت زیادی با نمونههای به دست آمده از سیرجان دارد و شاید بتوان نیریز را به عنوان یکی از آخرین مناطق پراکنش سفال گلابهای به سمت غرب محسوب داشت. همچنین سفالهای تاریخگذاری شده قرن 11-7 هـ. نشاندهنده ارتباط فرهنگی این منطقه از فارس با مراکزی چون سمرقند، نیشابور، کرمان و سیستان است. | ||
کلیدواژهها | ||
طبقهبندی؛ گونهشناسی؛ سفال دوران اسلامی؛ دشت نیریز | ||
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
مراجع | ||
توحیدی، فائق، (1379)، فن و هنر سفالگری، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). چوبک، حمیده، (1391)،«سفالینههای دوران اسلامی- شهرکهن جیرفت»، مطالعات باستان شناسی، دورۀ 4، شمارۀ 1. 83-112. دانتی، مایکل، (1386)، تپه حسنلو دورۀ ایلخانی، مترجم، علی صدرائی، صمد علیون، تهران، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، معاونت پژوهشی، پژوهشکده باستانشناسی. زارعی، محمدابراهیم، خاکسار، علی، مترجم، عباس، امینی، فرهاد، دینی، اعظم، (1393)، «بررسی و مطالعه سفالهای دورۀ ایلخانی به دست آمده از کاوشهای ارزانفود»، مطالعات باستانشناسی، دورۀ 6، شمارۀ 2، 90-73. کریمی، فاطمه، کیانی، محمدیوسف، (1364)، هنر سفالگری دوره اسلامی ایران، تهران، مرکز باستانشناسی ایران. کنت، درک، (1393)، سفالهای ساسانی و اسلامی رأسالخیمه، طبقهبندی، گاهنگاری و بررسی تجارت در حوزه غربی اقیانوس هند، مترجم، علیرضا خسروزاده، محمد مرتضایی، تبریز، پروژه ترجمه حسنلو. مرادی، حسن، (1396)، گزارش اولین فصل بررسی باستانشناسی شهرستان نیریز، دهستان رستاق (استان فارس)، با همکاری حبیب عمادی و میثم نیکزاد، تهران، مرکز اسناد و کتابخانه پژوهشکده باستانشناسی (منتشر نشده). مرتضایی، محمد، کیانی، محمدیوسف، (1385)، «مطالعه و تحلیل سفالینه های مکشوفه از کاوشهای باستانشناختی سالهای 1381 تا 1384 محوطه تاریخی جرجان»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دورۀ 57، شمارۀ 5، 129-112. موسویحاجی، سیدرسول، عطایی، مرتضی، (1389)، مطالعه مجموعهای از نمونههای سفالین سیستان، زاهدان، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان، تهران، اداره کل روابط عمومی، امور فرهنگی و اجتماعی، اداره برنامهریزی نشر. Bivar, A. D. H. Fehervari, G. Baker, P. L. Errington, N. Shokoohy, M. Errington, E. & Tyler-Smith, S. 2000. Excavations at Ghubayrā, Iran. School of Oriental & African Studies.
Chobak, H. 2012. Islamic Ceramics of Old City of Jiroft. Motaleat Bastanshenasi. 4 (1). 83-112. [In Persian].
Danti, M.D. 2004. The Ilkhanid Heartland: Hasanlu Tepe (Iran) Period I (Vol. 2). UPenn Museum of Archaeology.
Golombek, L. 2003. “The Safavid Ceramic Industry at Kerman”. IRAN (41). pp. 253–270.
Golombek, L. Mason, R. B. & Proctor, P. 2001. Safavid potters' marks and the question of provenance. IRAN. 39(1). 207-236.
Golombek, L. Mason, R. B. & Bailey G. A. 1996. Tamerlane’s tableware: a new approach to the Chinoiserie ceramics of fifteenth and sixteenth-century Iran. Royal Ontario Museum.
Grube, A. 1994a. Iranian stone-paste pottery of the Saljuq period. In: E. Grube (ed.) Cobalt and Lustre: the first centuries of Islamic pottery, The Nasser D. Khalili Collection of Islamic Art 9, 147-156.
Grube, A. 1994b. Monochrome-glazed wares of the pre-Saljuq Period. In: E. Grube (ed.) Cobalt and Lustre: the first centuries of Islamic pottery, The Nasser D. Khalili Collection of Islamic Art 9, 147-156.
Haddon, R. A. W. 2004. Two Ceramic Pieces from the Asian Art Museum of San Francisco. Muqarnas. 153-159.
Karimi, F. Kiani, M. 1985. Ceramic Art of Iranian Islamic ear. Tehran: Markaz Bastanshenasi Iran. [In Persian].
Kennet, D. (1994). Jazīrat al-Ḥulayla-early Julfār. Journal of the Royal Asiatic Society. 4(2). 163-212.
Kennet, D. 1997. Kush: a Sasanian and Islamic‐period archaeological tell in Ras al‐Khaimah (UAE). Arabian archaeology and epigraphy. 8 (2). 284-302.
Kennet, D. 2004. Sasanian and Islamic pottery from Ras al-Khaimah: classification, chronology and analysis of trade in the Western Indian Ocean. Archaeopress.
Kervran, M. 1977. Les niveaux islamiques du secteur oriental de l’Apadana. II. - Le matériel céramique. Cahiers de la Délégation Archéologique Française en Iran. 7: 75-161.
Kiani, M. 1984. The Islamic City of Gurgan. Deutsches Archäologisches Institut. Abt. Teheran. Archäeologische Mitteilungen aus Iran. Ergänzungsband 11. Berlin: Dietrich Reimer Verlag.
Mason, R. B. Bailey, G. & Golombek, L. 1996. Stylistic Groups and their Production Centres. Tamerlane's tableware. Edited by L. Golombek, RB Mason and GA Bailey. 109-56.
Milwright, M. 2008. Turquoise and Black: Notes on an Underglaze-painted Stonepaste Ware of the Mamluk Period. Palestine Exploration Quarterly. 140(3). 213-224.
Moradi, H. 2017. Report of First Archaeological Survey Season in Neyriz County. Rostagh District (Fars Province). With Contribution of Habbib Emadi & Meisam Nikzad. Tehran: Library and Documentation Center of Archaeological Institute (Not Pablished). [In Persian].
Morgan, P. 1994. Iranian stone-paste pottery of the Saljuq period. Types and techniques. In: E. Grube (ed.) Cobalt and Lustre: the first centuries of Islamic pottery, The Nasser D. Khalili Collection of Islamic Art 9, 155-169.
Morgan, P. & Leatherby, J. 1987. Excavated ceramics from Sirjan. Syria and Iran: three studies in medieval ceramics. Oxford Studies in Islamic Art IV. Oxford. Oxford University Press. Allan JW. Roberts C. 23-174.
Mortezaee, M. & Kiani, M. 2006. Study and analysis of potteries of Jorjan archaeological excavations from 2003 to 2006. Daneshkade Adebiat va ulom Ensani. 57 (5). 112-129 [In Persian].
Mosavi Haji, S. R. Ataei, M. 2010. Study of Sistan Pottery Collections. Zahedan: Edare kol Miras Farhangi, Saneh Dasti va Gardeshgari Ostan Sistan va Balochestan. Tehran: Edare Kol Ravabet Umomi, Umor Fahangi va Ejtemai, Edare Barname Rizi [In Persian].
Northedge, A. & Kennet, D. 1994. ‘The Samarra horizon’. In: E.J. Grube (ed.) Cobalt and Luster. The first centuries of Islamic pottery, The Nasser D. Khalili Collection of Islamic Art 9, 21-35.
Priestman, S. 2005. »Settlement and Ceramics in the Southern Iran: An Analysis of the Sasanian and Islamic Periods in the Williamson Collection«. M.A. Thesis. University of Durham.
Priestman, S. 2011. Opaque Glazed Wares: The Definition, Dating and Distribution 0f a Key Iraqi Ceramic Export in The Abbasid Period. IRAN. 49. 89-113.
Priestman, S. 2013. A Quantitative Archaeological Analysis of Ceramic Exchange in the Persian Gulf and Western Indian Ocean, AD c.400 – 1275. PhD Thesis. Centre for Maritime Archaeology. University of Southampton.
Priestman, S. & Kennet, D., 2002. The Williamson collection project: Sasanian and Islamic pottery from southern Iran. IRAN 40. 265-267.
Priestman, S. 2003. The Williamson Collection Project: Sasanian and Islamic survey ceramics from southern Iran. Current research. IRAN. 41(1). 345-348.
Reitlinger, G. 1935. Islamic pottery from Kish. Ars Islamica 2(2). 198-218.
Rougeulle, A. 2005. The Sharma horizon: sgraffiato wares and other glazed ceramics of the Indian Ocean trade (c. AD 980–1140). In: Proceedings of the Seminar for Arabian Studies, Archaeopress, 223-246.
Tampoe, M. 1989. Maritime trade between China and the West: an archaeological study of the ceramics from Siraf from the 8th to 15th centuries AD. (Doctoral dissertation. University of Oxford).
Towhidi, F. 2000. Technique and art of Potteries. Tehran: The Organization for Researching and Composing University Texbooks in the Humanities (SAMT) [In Persian].
Watson, O. 1987. Islamic pots in Chinese style. The Burlington Magazine. 129(1010). 304-306.
Whitcomb, D. 1985. Before the Roses and the Nightingales. Excavations at Qasr-i Abu Nasr, Old Shiraz. Metropolitan Museum of Art: New York.
Whitehouse, D. 1979. ‘Islamic glazed pottery in Iraq and the Persian Gulf: the ninth and tenth centuries’. Annali. Instituto Orientale di Napoli. 39: 45-61.
Wilkinson, C.K. 1973. Nishapur: pottery of the Early Islamic period. New York.
Williamson, A.G. 1987. Regional distribution of medieval Persian pottery in the light of recent investigations. In: J.W. Allan & C. Roberts (eds.) Syria and Iran, Three Studies in Medieval Ceramics. Oxford Studies in Islamic Art 4, 11-22.
Zarei, M. Khaksar, A. Motarjem, A. Amini, F. & Deini, A. 2014. Survey and Study of Ilkahanid Pottery from Archaeological Excavations in Arzanfood. Motaleat Bastanshenasi. 4 (2). 73-90 [In Persian]. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 862 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 513 |