تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,098,325 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,206,000 |
مطالعۀ جایگاه ایزدبانوی آناهیتا در نقوش ایوان موزائیک بیشاپور؛ و پیشنهادی برای دورۀ ساخت تزئینات | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
مقاله 11، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 23، آذر 1399، صفحه 243-268 اصل مقاله (1.57 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2020.250094.142527 | ||
نویسندگان | ||
مهسا محمدقلی بیک* 1؛ حمیدرضا جیحانی2 | ||
1دانشآموخته کارشناسیارشد مرمت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز | ||
2دانشیار گروه معماری، دانشگاه کاشان | ||
چکیده | ||
شهر بیشاپور به سبب تاریخ مکتوب شهرسازی یکی از نمونههای ارزشمند دوران ساسانی است. از این شهر تاکنون آثار و ابنیه ارزشمندی از جمله معبد آناهیتا، تالار چلیپا، ایوانهای دوگانة شرقی و غربی و تزئینات وابسته مانند گچبری و موزائیک بدست آمده است. ایوان موزائیک شرقی یکی از عناصر مکشوفه و مهم ارگ شاهی بیشاپور است که در مجاورت تالار چلیپا، معبد آناهیتا و کاخ والرین ساخته شده و بیشترین و سالمترین موزائیکها از آن بدست آمده است. هنر نقشاندازی با موزائیک تا قبل از این در ایران بیسابقه بوده و تصور میشود که بهواسطۀ حضور اسیران رومی و پس از جنگ شاپور اول با والرین به هنر ایران راه یافته است. گیرشمن تا حدودی به توصیف نقوش موزائیکها و مقایسه آنها با دیگر نقوش در ظروف ساسانی پرداخته است. اما نادیده گرفته شدن برخی از جزئیات در نقوش و انتساب ساخت این تزئینات به اسیران رومی و به دستور شاپور اول موضوعی است که بررسی مجدد موزائیکها را ضروری میکند. لذا این مقاله در پی پاسخ دادن به این پرسشها است که تصویرهای منقوش در موزائیکها چه موضوعی را روایت میکنند و ساخت آنها به چه دورهای بازمیگردد. در این مقاله که روشی توصیفی تاریخی دارد، نقوش ایوان موزائیک مطالعه و با دیگر نقوش باقیمانده از ایزدبانوی آناهیتا بر روی مسکوکات دورۀ ساسانی، حجاریها و مجسمههای کشف شده از عمارت اربابی حاجیآباد مقایسه میشوند. مطالعۀ نقوش موزائیک و مقایسۀ آنها با اطلاعات تاریخی و متون مذهبی دربر دارندۀ تفسیر جدیدی از موضوع تصویرشده توسط آنها است. مقایسۀ تصویر موزائیکها با نقوش برجسته و ظروف ساسانی، نمایانگر اعطاء فر توسط ایزدبانوی آناهیتا است. مطالعۀ نقوش آناهیتا و مقایسۀ آنها با برخی نقشبرجستههای ساسانی نشان میدهد که موزائیکها با احتمال بسیار بالایی قابل انتساب به نرسه میباشند. | ||
کلیدواژهها | ||
ایزدبانوی آناهیتا؛ شاپور اول؛ نرسه؛ بیشاپور؛ ایوان موزائیک | ||
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
مراجع | ||
آذرنوش، مسعود، (1987)، «آتشکده و معبد آناهیتا: بحثی پیرامون برخی پرستشگاههای ایرانی»، ترجمۀ ع. هژبری (1392)، باستان پژوه، 15، 20، 85-92. افخمی، بهروز، فرجزاده، صبا، حسینینیا، مهدی، (1395)، «بازنمایی الهه آناهیتا در شواهد باستانشناختی»، زن در فرهنگ و هنر، 8، 2، 225-248. اکبری، امیر، (1386)، «کعبه زرتشت و اهمیت تاریخی کتیبه شاپور اول ساسانی»، پژوهشنامة تاریخ، 3، 11، 70-28. امیری، مصیب، (1391)، «طبقه بندی و گونه شناسی سفالی های ساسانی اسلامی بیشاپور مطالعه موردی سفال های فصل نهم»، مطالعات باستانشناسی، 4، 1، 1-22. باستانی پاریزی، محمد ابراهیم، (1344)، خاتون هفت قلعه، تهران، دهخدا. بهرمان، علیرضا، (1393)، «مطالعه بازشناسی مصالح و تکنیک ساخت موزائیکهای تزئینی ساسانی (کاخ بیشاپور)»، هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، 19، 2، 37-48. بیرونی، ابوریحان، (1386)، ترجمه آثارالباقیه عن القرون الخالیه، ترجمۀ ا. داناسرشت، تهران، امیرکبیر. بییر، لیونل، (1381)، «کاخهای ساسانیان و تاثیر آنها بر معماری اوایل دوره اسلامی»، ترجمۀ ک. افجهای، باستان پژوهی، 9، 64-70. بییر، لیونل، (1383)، «دورنمایی از کاخهای ساسانیان»، ترجمۀ زرین فخار، اثر، 36 و37، 270-278. پوپ، آرتوراپهام، (1386)، معماری ایران، ترجمۀ غ. صدری افشار، تهران، اختران. پوپ، آرتوراپهام، اکرمن، فیلیس، (1387)، سیری در هنر ایران از دوران پیشازتاریخ تا امروز، فلزکاری دوره ساسانی و آغاز دوره اسلامی، ترجمۀ ع. حصوری، جلد دوم، تهران، علمی فرهنگی. پورداود، ابراهیم، (1377)، یشتها – جلد اول، تهران، اساطیر. Top of Form Bottom of Form پورداود، ابراهیم، (1394)، یشتها دوره دو جلدی – جلد دوم، تهران، اساطیر. Top of Form Bottom of Form دریایی، تورج، (1392)، ناگفتههای امپراتوری ساسانیان، ترجمۀ آ. حقانی، و م. فاضلی بیرجندی، تهران، پارسه. دهخدا، علیاکبر، (1377)، لغت نامه دهخدا، جلد 7، 2، تهران، دانشگاه تهران. سرفراز، علیاکبر، تیموری، محمد، (1386)، «سازمان فضایی بیشاپور»، باغ نظر، 8، 91-102. سرفراز، عایاکبر، (1354)، «نقشبرجستههایی که دوباره ظاهر شدند»، هنر و مردم، 155، 26-41. سرفراز، علیاکبر، (1393)، شهر باستانی بیشاپور، تهران، سمت. سودآور، ابوالعلاء، (1383)، فرة ایزدی در آیین پادشاهی ایران باستان، هیوستون: انتشارات میرک. Top of Form طهماسبی، احسان، (1392)، «بررسی تطبیقی معماری کاخها و خانههای اشرافی ساسانی»، پژوهشهای باستانشناسی ایران، 3، 4، 153-168. طاهری، رضا، (1392)، آناهیتا و ایزدبانوان دیگر در اسطورهها و باورهای ایرانیان، تهران، فروهر. فردوسی، ابوالقاسم، (1380)، شاهنامه، تهران، انعامی. کیانی، محمدیوسف، (1368)، شهرهای ایران، تخت سلیمان، جلد سوم، تهران، جهاد دانشگاهی. گرگانی، فخرالدین، (1338)، ویس و رامین، تهران، ایدهها. گیرشمن، رومن، (1956)، بیشاپور، ترجمۀ ا. کریمی (1378)، جلد دوم، تهران، پژوهشگاه میراث فرهنگی. گیرشمن، رومن، (1962)، هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی، ترجمۀ ب. فرهوشی (1391)، تهران، علمی و فرهنگی. لسترنج، گای، (1905)، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرق، ترجمۀ م. عرفان (1390)، علمی فرهنگی، تهران. مولایی، چنگیز، (1392)، آبان یشت، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهشهای ایرانی اسلامی). میری، نگین، جلالی، مریم، (1395)، «جلوههای کودک و کودکی در متن پهلوی و هنر ایران ساسانی»، تاریخ ایران، 20، 147-174. وندائی، میلاد، (1390)، «بازشناسی نرسه در نقوش برجسته ساسانی»، نامه ایران باستان، 20، 147-174.
Afkhami, B. 2016. Representation of Anahita in Archeological Documents. Journal OF Women in Culture and Art’s. 8 )2:( 225-248 [in Persian]. Akbari, A. 2007. Zoroa Cube and the Historical Importance of Shapur I Rock Relief. Journal of History Research. 3 )11:( 28-70 [in Persian]. Amiri, M. 2012. Classification and Typological Study of Sasanian-Islamic Potteries of Bishapour, Case study: Materials from the 9th Season of Excavation. Journal of Archaeological Studies. 4 (1): 1-22 [in Persian]. Azarnoush, M. 1994. The Sasanian Manor House at Hajiabad, Iran. Italy: East and West. Azarnoush, M. 1987. Fire Temple and Anahita Temple: A Discussion on Some Iranian Places of Worship. Translated by A. Hozhabri 2013. Journal of Bastanpazhouh. 15 (20): 85-92 [in Persian]. Bahreman, A. 2014. Recognition Study of Materials and Techniques Construction Decorative Sassanian Mosaics (Bishapour Palace). Journal of Honar-ha-ye Ziba Honar-ha-ye Tajassomi, 19 (2): 37-48 [in Persian]. Bastani P. 1965. Khatoun-e Haft Qaleh-e. Tehran: Dehkhoda [in Persian]. Bier, L. 1993. The Sasanian Palaces and Their Influence in Early Islam. Ars Orientalis. 23: 57-66. Bier, L. 1993. The Sasanian Palaces and Their Influence in Early Islam, Translated by K. Afjehie 2002. Journal of Bastanpazhuhi. 9 (17): 64-70 [in Persian]. Bier, L. 1982. Sasanian Palaces in Perspective. Translated by Z. Fakhar (2004), Journal of Athar. 36 & 37: 270-278 [in Persian]. Biruni, A. 2007. Asar al-Baqiyah an al-Qorun al-Khaliyah. Translated by A. Danaseresht (2007). Tehran: Amirkabir Publication [in Persian]. Daryaee, T. 2009. Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire. translated by A. Haghani, & M. Fazeli Birjand (2013). Tehran: Parseh Publication [in Persian]. Dehkhoda, A. 1998. Dehkhoda Dictionary (edited by M. Moien & J. Shahidi). Tehran: University of Tehran [In Persian]. Ferdowsi, A. 2002. Shahnameh. Tehran: Anami [in Persian]. Goldman, B. 1997. Women’s Robing the Sasanian Era. Iranica Antiqua. 32: 233-300. Grishman, R. 1956. Bishapour. Translated by A. Karimi (2000). Vol II. Tehran: Research Institute of Cultural Heritage & Tourism [in Persian]. Grishman, R. 1962. Persian art, Parthian and Sassanian Dynasties. translated by B. Farahvashi (2011). Tehran: Elmi Va Farhangi Publication [in Persian]. Gurgani, F. 1960. Vis Va Ramin. Tehran: Ideh-ha [in Persian]. Kiani, M. 1989. Iranian Cities, Takti Suleiman. Vol 3. Tehran: Academic Center for Education, Culture and Research [in Persian]. Le Strange, G. 1905. The Lands of the Eastern Caliphate. Translated by M. Erfan (2012). Tehran: Elmi Va Farhangi Publication [in Persian]. Miri, N., Jalali, M. 2016. Representations of Children and Childhood in Pahlavi Literature and Sasanian Art. Journal of Tarikhe Iran, 20: 147-174 [in Persian]. Mowlaie, C. 2013. Aban Yasht. Tehran: Center for The Great Islamic Encyclopedia [in Persian]. Pourdavoud, E. 1998. Yasht-ha. Vol I. Tehran: Asatir Publication [in Persian]. Pourdavoud, E. 2015. Yasht-ha. Vol II. Tehran: Asatir Publication [in Persian]. Sarfaraz, A, Teymouri, M. 2007. Spatial Organization of Sasanian Bishapur City. Journal of Bagh-e Nazar. 8: 91-102. [in Persian]. Sarfaraz, A. 1975. Naghsh Barjasteh-haie Ke Dobareh Zaher Shodand (Reliefs that reappeared). Journal of Honar-O-Mardom. 155: 26-41. [in Persian]. Sarfaraz, A. 2014. The Ancient City of Bishapur. Tehran: Samt Publication. [in Persian].Top of Form Top of Form Bottom of Form
Soudavar, A. 2003. The aura of kings: Legitimacy and divine sanction in Iranian kingship. Costa Mesa (Calif.: Mazda Publ.Tahmasebi, E. (2013). The Comparative Study of the Sassanian Palaces and Manor Houses Architecture. Journal of Pazhohesh-ha-ye Bastanshenasi Iran. 4: 153-168. [in Persian]. Taheri, R. 2013. Anahita and other Goddesses in Iranian Myths and Beliefs. Tehran Faravahar Publication. [in Persian] Upham Pope, A. Ackerman, Ph. (2008). Survey ofpersian art,A Review of Sasanian and Islamic Metalwork. translated by A. Hasouri (2008) Tehran: Elmi va Farhangi Publication. [in Persian]. Upham Pope, A. 2007. Persian Architecture. Translated by G. Sadri-Afshar. Tehran: Akhtaran Publication. [in Persian]. Vandaee, M. 2011. Overview Narseh in Rock Reliefs Sasanian. Journal of Nam-e Iran Bastan. 11 (1-2): 1-54 [in Persian].
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,003 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 507 |