سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات162
تعداد شماره‌ها6,622
تعداد مقالات71,533
تعداد مشاهده مقاله126,862,418
تعداد دریافت فایل اصل مقاله99,905,146
محمدی, روح الله. (1399). بازشناسی مفهوم «عقل معاش» و وجوه آن از منظر دانشمندان اسلامی. , 10(2), 177-200. doi: 10.22059/jstmt.2021.302588.1357
روح الله محمدی. "بازشناسی مفهوم «عقل معاش» و وجوه آن از منظر دانشمندان اسلامی". , 10, 2, 1399, 177-200. doi: 10.22059/jstmt.2021.302588.1357
محمدی, روح الله. (1399). 'بازشناسی مفهوم «عقل معاش» و وجوه آن از منظر دانشمندان اسلامی', , 10(2), pp. 177-200. doi: 10.22059/jstmt.2021.302588.1357
محمدی, روح الله. بازشناسی مفهوم «عقل معاش» و وجوه آن از منظر دانشمندان اسلامی. , 1399; 10(2): 177-200. doi: 10.22059/jstmt.2021.302588.1357

بازشناسی مفهوم «عقل معاش» و وجوه آن از منظر دانشمندان اسلامی

فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان
دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 19، مهر 1399، صفحه 177-200    اصل مقاله (408.92 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2021.302588.1357
نویسنده
روح الله محمدی*
استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم(رئیس دانشکده علوم قرآنی شاهرود)
چکیده
تقسیم بندی‌های متفاوتی از عقل از نظر غایت و حوزه فعالیت وجود دارد. یکی از آن‌ها به عقل از منظر فعالیت در بعد دنیایی و آخرتی یا حیوانی و روحانی می‌نگرد و دو قسم با نام عقل معاش و عقل معاد را پدید می‌آورد. از‌آن‌جا که دین اسلام به زندگی دنیایی نگاه ویژه‌ای دارد و آن را وسیله-ای جهت رسیدن به زندگی جاویدان می‌داند، اهمیت توجه به موضوع عقل معاش مشخص می‌شود.
تعبیر عقل معاش در آیات و روایات به صراحت به کار نرفته و از جمله تعابیری است که در دوره های بعدی وضع شده است و تعاریف مختلفی از آن به چشم می‌خورد؛ چنان که گروهی آن را عقل اقتصادی، گروهی آن را عقل عملی یا جزئی می‌دانند. مفهوم شناسی عقل معاش، معرفتی در راستای شناسایی عقل و کارکرد آن در زندگی دنیایی از دیدگاه دانشمندان اسلامی و زمینه‌ساز بهره‌مندی صحیح، از این عطیه ارزشمند الهی است. این نوشتار پس از بیان تقسیمات کلی عقل از نظر دانشمندان اسلامی به تبیین مفهوم عقل معاش و وجوه متصور آن اشاره دارد و «معادگرا بودن عقل معاش» را شرط تحقق مفهوم صحیح آن می‌داند. ازاین‌رو، به کمال رساندن این قوه موجب می‌شود که زندگی عقلانی و حیات طیبه قرآنی تحقق یابد.
کلیدواژه‌ها
عقل معاش؛ عقل معاد؛ تقسیمات عقل؛ زندگی عقلانی؛ دانشمندان اسلامی
مراجع
منابع

  • قرآن کریم.
  • ابن‌شعبه حرانى (1404ق)، حسن بن على، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله علیه و آله، قم: جامعه مدرسین.
  • ابن‌منظور، محمد بن مکرم‏ (1414ق)، لسان العرب، سوم، به تحقیق جلال الدین میردامادی، بیروت: دار صادر.
  • امامی، حسن (بی‌تا)، حقوق مدنی، تهران: اسلامیه.
  • ایازی، محمد علی (1387ش)، کافی پژوهی، قم: دار الحدیث.
  • باردن، لورنس (1375ش)، تحلیل محتوا، ترجمۀ ملیحه آشتیانى، تهران: دانشگاه شهید بهشتى.
  • برقى، احمد بن محمد بن خالد (1371ق)، المحاسن، چاپ دوم، قم: بی‌نا.
  • بلخی، جلال الدین محمد (1382ش)، میناگر عشق، شرح موضوعی مثنوی معنوی، شرح کریم زمانی، تهران: نشر نی.
  • تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1366ش)، غرر الحکم و درر الکلم، شرح جمال‌الدین خوانساری، چاپ چهارم، تهران: دانشگاه تهران.
  • جوهری، ابونصر اسماعیل بن حماد (بی‌تا)، صحاح اللغه، بیروت: دارالعلم.
  • حرعاملی، محمدبن‌حسن (1380)، وسائل الشیعه، چاپ سوم، قم: نصایح.
  • حسینی زبیدی، محمد مرتضى ‏(1414ق)، تاج العروس‏، بیروت: دار الفکر.
  • حکیمی، محمدرضا و محمدعلی حکیمی و علی حکیمی (1380ش)، الحیاة، ترجمۀ احمد آرام، سوم، تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
  • خاتمی، احمد (1370ش)، فرهنگ علم کلام، تهران: صبا.
  • خامنه­ای، سیدعلی (1391ش)، بیانات در دیدار جوانان استان خراسان شمالی در تاریخ 23/7/91، بازیابی شده در تاریخ 7/2/99. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العضمی سیدعلی خامنه‌ای، http://farsi.khamenei.ir
  • ختمی لاهوری، عبدالرحمان بن سلیمان (1381ش)، شرح عرفانی غز‌ل‌های حافظ، تصحیح بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران: قطره.
  • راغب اصفهانى، حسین‌بن محمد (1412ق)، المفردات، دمشق: الدار الشامیة.
  • رحیم‎پور ازغدی، حسن (1386ش)، مهدی(عج) ده انقلاب در یک انقلاب، تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
  • سبحانی تبریزی، جعفر (1382ش)، حسن و قبح عقلی یا پایه­های اخلاق جاودان، تحقیق: علی ربانی گلپایگانی، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
  • سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (1387ش)، معارف قرآن، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
  • شیرازی، رضا (1387ش)، درس‌های شرح منظومه حکیم سبزواری، تهران: حکمت.
  • شیرازی، شجاع (1356ش)، انیس الناس، به کوشش ایرج افشار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  • طباطبایی، محمدحسین (۱۴۲۲ ق)، نهایه الحکمه، قم: نشر اسلامی.
  • طباطبایى، سید محمد حسین (1417ق)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم.
  • طبرسى، فضل بن حسن (1372ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
  • غرویان، محسن (1377ش)، فلسفه اخلاق از دیدگاه اسلام، قم: یمین.
  • فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (1385ش)، کنزالعرفان، ترجمۀ عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم: نوید.
  • فراهیدى، خلیل بن أحمد (1409ق)، کتاب العین، قم: هجرت.
  • فیروزآبادی، مجدالدین (بی‌تا)، القاموس المحیط، بیروت: انتشارات دارالمعرفه.
  • فیومی، احمد بن محمد (بی‌تا)، مصباح المنیر، قم: مؤسسه نشر معارف اهل بیت.
  • فیض­کاشانى، محمد­محسن‏ (1406ق)، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین على(ع)‏.
  • قمی، عباس (1376ش)، مفاتیح الجنان، ترجمۀ محمد موسوی دامغانی، تهران: فیض کاشانی.
  • کاشانی، عزالدین محمود (بی‌تا)، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، مصحح جلال‌الدین همائی، تهران: نشر هما.
  • کلینی، محمدبن یعقوب (1429ق)، الکافی، ‏قم: دارالحدیث.
  • گروه معارف (7/3/1391ش)، «کار و عقل معاش»، روزنامه کیهان، شماره 20219: 6.
  • مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، چاپ دوم، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
  • مجلسی، محمدباقر (بی‎تا)، بنادر البحار، ترجمۀ علی نقی فیض الاسلام، تهران: فقیه.
  • مصطفوی، سیدحسن (1360ش)، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  • مطهری، ‌مرتضی (۱۳۶۸)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: نشر صدرا.
  • مطهری، مرتضی (۱۳۷۰الف)، درس‌های الهیات شفا، تهران: نشر حکمت.
  • مطهری، مرتضی (۱۳۷۰ب)، مقالات فلسفی، تهران: ‌نشر حکمت.
  • مطهری، ‌مرتضی (۱۳۷۳)، انسان کامل‌، تهران: نشر صدرا.
  • ملا صدرا(صدر الدین شیرازى)، محمّد بن ابراهیم (1383ش)، شرح اصول کافی، ترجمۀ محمّد خواجوى، تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانى و مطالعات فرهنگى.
  • مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (1387ش)، تشیع و مدرنیته در ایران معاصر (مجموعه مقالات)، قم: مؤسسه امام خمینی.
  • مولوی، جلال الدین محمدبن محمد (1378ش)، شرح جامع مثنوی معنوی، شرح کریم زمانی، تهران: اطلاعات.
  • مهدی‌زاده، حسین (1382ش)، «درآمدی بر معناشناسی عقل در تعبیر دینی»، معرفت، شمارۀ 74: 28-38
  • نعیم، محمد (1387ش)، شرح مثنوی، تحقیق علی اوجبی، تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
  • نهاوندی، علی (1391ش)، عقل گرایی در کلام شیعی، مشهد: عروج اندیشه.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 2,640
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 438





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب