تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,098,312 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,205,975 |
قدیمیترین مهر نوشتهدار دوران اسلامی یا مهر نوشتهدار یک حکمران سلجوقی!؟ | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
مقاله 2، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 23، آذر 1399، صفحه 25-39 اصل مقاله (1.16 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2020.277611.142694 | ||
نویسندگان | ||
محرم باستانی* 1؛ نعمت اله علی محمدی2 | ||
1دانش آموخته دکتری باستان شناسی، دانشگاه تهران | ||
2دانش آموخته دکتری تاریخ ایران پیش از اسلام، دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
ُهرها از جمله اشیا باارزشی هستند که سابقه بسیار طولانی دارند. بنا بر شواهد باستانشناسی قدمت این شیئی به هزاره ششم قبل از میلاد بازمیگردد. چنانکه اسناد و مدارک شهادت میدهند، این شیئی در طول ادوار تاریخی تحولات زیادی را پشت سر گذاشته است، بهطوریکه طرحها، شکلها، رنگها و کتیبههای آن بنا بر شرایط زمانی دشت خوش تغییر شدهاند و هر یک از تعلیقات آن مفاهیم پیچیده و اطلاعات ارزشمندی را در خود کتمان کردهاند که واکاوی آنها میتواند بسیاری از ابهامات موجود در متون تاریخی را تبیین نماید. گفتار حاضر درصد است تا با بررسی یک نمونه از مهرهای نوشتهدار (بنا به ادعای قوچانی یکی از قدیمیترین مهر دورۀ اسلامی) در کاوشهای معبد آناهیتای کنگاور، در سال ۱۳۷۳ به دسـت آمده است، بر اســاس محتوی دادههای آن مورد بررسی و تحلیل قرار دهد و برخی از زوایای و کارکرد این مهر را روشن سازد و اختلافاتی که در میان محققان در انتساب این مهر به هر یک از دورههای تاریخی ایران را تبیین نماید؛ و با این سؤال مهر مکشوفه معبد آناهیتای کنگاور حاوی چه نوع اطلاعاتی است و چرا محققان در مورد این مسئله و انتساب آن به هر یک از ادوار مورد نظرشان با یکدیگر اختلاف و شاخصهای تشخیص آنان چیست و چرایی اختلاف آنان درک درست علائم و نشانههای تشخیص چه میتواند باشد؟ بررسیهای اولیه نشان میدهد این مهر مربوط به یکی از حکمرانان ایرانی است. برخی آن را به یک حکمران ساسانی به نام «خسرو شنوم» که در ناحیه همدان و غرب ایران فعالیت داشته مرتبط میدانند و برخی دیگر آن را به یک حکمران سلجوقی منتسب میکنند. از دادههای تحقیق چنین برمیآید قوچانی و توحیدی در ارائه فرضیه موردنظر دچار اشکال شدهاند و نتوانستهاند آنطور بایدوشاید بهدرستی زمان و مکان و انتساب مهر به شخص را مشخص کنند. به نظر میرسد هر یک از این افراد به یک یا چند شاخص در مهر تمرکز کرده و از باقی موارد مغفول ماندهاند. از این نتایج تحقیق با توجه به ارزیابی و تحلیل دادههای مهر بهاشتباه افتادهاند و برای اثبات ادعای خود با ارائه دلایل نااستوار و غیرمنطقی، به نحوی سعی کردهاند این مهر را به یکی از قدیمیترین مهرهای نوشتهدار اسلامی به خط کوفی منصوب کنند و یا اینکه به یکی از حکمرانان عصر سلجوقی مرتبط سازند در حالی نتایج تحقیق و بررسیهای جدید مهر مشکوفه مورد اشاره نظریه هر دو نفر را رد میکند. | ||
کلیدواژهها | ||
مُهر کتیبهدار کوفی؛ خسرو شنوم؛ خسرواشم؛ حسن الله؛ قرن سوم ﻫ.ق؛ دورۀ ساسانی؛ دورۀ سلجوقی | ||
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
مراجع | ||
ایمانی، علی، (۱۳۸۵)، سیر خط کوفی، تهران، زوار. ابن اثیر، عزالدین، (1350)، الکامل فی التاریخ، ترجمۀ سیدحسین روحانی، تهران، اساطیر. براون، اچ مایکل،(۱۳۷۴)، سکهسازی، در هنرهای ایران، زیر نظر ر. دبلیو فریه، ترجمۀ پرویز مرزبان، نشر فرزان. طبری، محمد بن جریر طبری،(1352)، تاریخ طبری، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر. عریان، سعید، (۱۳۸۲)، راهنمای کتیبههای ایرانی میانه پهلوی ساسانی، تهران، پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی کشور. فضائلی، حبیبالله،(۱۳۹۰)، اطلس خط، تهران، سروش. قوچانی، عبدالله،(۱۳۸۴-۱۳۸۵)، قدیمترین مهر نوشتهدار دوران اسلامی از یک حاکم ساسانی، مجله باستانشناسی و تاریخ، شمارۀ اول و دوم، پاییز و زمستان. گرومن، آدولف، (۱۳۸۳)، منشأ و توسعه ابتدایی کوفی گلدار، ترجمۀ مهناز شایسته فر، انتشارات مؤسسۀ مطالعات هنر اسلامی. مشیری، ملک ایرج، (۱۳۸۹)، عرب ساسانی – سکههای دورۀ جنگ داخلی: مانی گرایان، یزیدیه و خوارج دیگر، ترجمۀ مهدیه دستمالچی، تهران، پازینه.
Brown, H. M. 1995. Coins In the Arts of Iran, Under the supervision By R. W . Freeh, Translated by Parviz Marzban, Farzan Publishing.[in Persian]. Day Florence, E. 1968. Dated Tires in the Collection of the University of Michigan, in Airs Islamic, Vole IV, pp 422-438. Eshragh, S. 2010. Silver Coinage of the Caliphs, London, Spink. Fazaeli, H. 2011. Line Atlas, Tehran, Soroush. [in Persian]. Flury, S, 1977. Ornamental Kufic Inscription on Pottery, in Survey of Persian Art, Ed by A.U. Pope and p. Ackerman. Vile IV, Tehran, Sroush. Ghouchani, A. 2005-2006. The Oldest Written Seal of the Islamic Period for a Sasani Ruler, Journal of Archeology and History, First and Second Issues, Autumn and Winter. [in Persian]. Grumman, A. 2004. The Source and Developed of Goldar Kofi, Translated by Mahnaz Shayestehfar, Publications of the Moasaseh Motaleate Honar Islami. [in Persian]. Ibn Athir, I. 1971. Al-Kamil Fi Al-Tarikh, Translated by Seyyed Hossein Rouhani, Tehran, Myth. [in Persian]. Imani, A. 2006. Process Khate Kufic, Tehran, Zavar. [in Persian]. Moshiri, M. I. 2010. Arab - Sassanid Coins of Civil War: Manichaeans, Yazidis and Other Kharijites, Translated by Mahdieh Dastmalchi, Tehran, Pazineh.[in Persian]. Nyamaa, B. 2005. The coins of Mongol Empire and Clan Tamgha of Khans, Ulaanbaator, Mongolia. Tabari, M. 1973. History of Tabari, Translated by Abolghasem Payende, Tehran, mythology.[in Persian]. Urian, S. 2003. The Manual of Medieval Islamic Inscriptions of Sassanian Pahlavi, Tehran, Pagoheshgaeh Sazemane Meras Farhangi Keshvar. [in Persian]. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 989 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 418 |