تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,114,132 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,217,928 |
تحلیل جامعه شناختی راهبردهای مواجهه با موضوع «حجاب» زنان در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت | ||
زن در توسعه و سیاست | ||
مقاله 3، دوره 18، شماره 2، تیر 1399، صفحه 195-216 اصل مقاله (492.01 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwdp.2020.309344.1007883 | ||
نویسندگان | ||
قاسم زائری* 1؛ فاطمه یوسفی نژاد2 | ||
1استادیار گروه جامعه شناسی دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران | ||
2دانشجوی کارشناس ارشد جامعه شناسی، دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
این مقاله به جایگاه «حجاب» در جهتگیری نیروهای سیاسی و اجتماعی فعال در نهضت ملیکردن صنعت نفت در اواخر دهة 1320 شمسی (1320ـ1330) اختصاص دارد. دهة 1320 و بهویژه تحولات اواخر این دهه، تحتتأثیر دو دسته روندهای بینالمللی و داخلی است: نخست «چرخش استعماری»، و ظهور نظم تازة جهانی پس از جنگ جهانی دوم و نیز بازخیزی اسلامی درنتیجة افول سلطنتهای ملی در کشورهای اسلامی؛ و دوم، احیای نیروهای سرکوبشدة اجتماعی و سیاسی پس از برکناری رضاخان و بازبینی راهبردهای سیاسی و اجتماعی نیروهای متجدد ملیگرا برای عبور از بحران مشروعیت ناشی از ملیگرایی استبدادی رضاخانی. مقاله نشان خواهد داد که در میانة مناقشات بر سر نفت و انتخابات در تحولات آخر این دهه، چگونه مسئلة زنان تحول یافته است و سه راهبرد در میان نیروهای سیاسی و اجتماعی پیرامون موضوع «حجاب» را شرح خواهد داد: راهبرد نادیدهانگاری سیاسی حجاب، راهبرد بیاثرسازی اجتماعی حجاب و راهبرد الزامیسازی حداکثری حجاب. در این مقاله، برای استخراج داده، به منابع و مواضع جبهة ملی ایران، حزب تودة ایران، جامعة مجاهدین اسلام و جمعیت فداییان اسلام رجوع شده و از منابع دست اول تاریخی و تاریخ شفاهی استفاده شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
الزامیسازی؛ بیاثرسازی؛ جمعیت فداییان اسلام؛ حجاب؛ حق رأی بانوان؛ نهضت ملیشدن صنعت نفت؛ نادیدهانگاری | ||
مراجع | ||
[1] آبراهامیان، یرواند (1389). تاریخ ایران مدرن، ترجمۀ محمدابراهیم فتاحی، تهران: نی. [2] ــــــــــ (1396). ایران بین دو انقلاب: درآمدی بر جامعهشناسی سیاسی ایران معاصر، ترجمۀ احمد گلمحمدی و محمدابراهیم فتاحی ولیلایی، تهران: نی. [3] اتابکی، تورج (1390). دولت و فرودستان: فراز و فرود تجدد آمرانه در ایران و ترکیه، ترجمۀ آرش عزیزی، تهران: ققنوس. [4] افشار، ایرج (1358). مصدق و مسئله حقوق و سیاست، تهران: زمینه. [5] امینی، داوود (1381). جمعیت فداییان اسلام و نقش آن در تحولات اجتماعیـ سیاسی ایران، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی. [6] توکلی، آفرین (1390). «دولت مصدق و سازمانهای زنان»، مندرج در: اتحادیه، منصوره و شیرین بیانی (1390). زن در تاریخ ایران معاصر (از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی). تهران: کویر، ص183ـ201. [7] جعفریان، رسول (1396). جریانها و سازمانهای مذهبیـ سیاسی ایران (از روی کار آمدن محمدرضا شاه تا پیروزی انقلاب اسلامی)، تهران: علم. [8] حزب توده (1360). اسناد و دیدگاهها (حزب تودۀ ایران، از آغاز پیدایی تا انقلاب بهمن 1357)، تهران: حزب توده. [9] حسینیان، روحالله (1385). بازخوانی نهضت ملی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. [10] خلیلی، احمد (1385). «آیتالله کاشانی و استعمارستیزی»، یادمان آیتالله ابوالقاسم کاشانی، ش16، ص 57ـ58. [11] دارالفکر [به کوشش گروهی از هواداران نهضت اسلامی ایران در اروپا] (1358). روحانیت و اسرار فاشنشده از نهضت ملی شدن صنعت نفت، قم: دارالفکر. [12] داور، علیاکبر (1302). «یادداشت یومیه»، مجلة مرد آزاد، س اول، تهران. [13] دلوز، ژیل (1390). نیچه و فلسفه، ترجمۀ عادل مشایخی، تهران: نی. [14] رامی، مرجان (1390). «بررسی جایگاه زنان در ساختار اجتماعی ایران طی سالهای 1320ـ1326»، مندرج در: اتحادیه، منصوره و شیرین بیانی (1390). زن در تاریخ ایران معاصر (از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی)، تهران: کویر، ص275ـ293. [15] روزنامة اطلاعات، 15/10/1331، ش 7993، ص 7. [16] روزنامۀ جهان زنان، 3/8/1331، ش 47، ص 1 و 3. [17] روشننهاد، ناهید (1384). مدارس اسلامی در دورة پهلوی دوم، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. [18] زائری، قاسم؛ یوسفینژاد، فاطمه (1398). «بررسی چگونگی تجدیدنظر در قانون «کشف حجاب» در مقطع 1320ـ1322 با تکیه بر مقاومتهای فردی و نهادی»، زن در توسعه و سیاست، دورة 17، ش 2، ص 173ـ192. [19] ساناساریان، الیز (1384). جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از 1280 تا انقلاب 1357)، ترجمۀ نوشین احمدی خراسانی، تهران: اختران. [20] سعید، بابی (1390). هراس بنیادین (اروپامداری و ظهور اسلامگرایی)، ترجمۀ غلامرضا جمشیدیها و موسی عنبری، تهران: دانشگاه تهران. [21] سیاوشی، سوزان (1380). لیبرال ناسیونالیسم در ایران، ترجمۀ علیمحمد قدسی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران. [22] صابری، شیدا (1397). ایران در جنگ جهانی دوم، تهران: ققنوس. [23] صفا، اسدالله (1385). «آیتالله کاشانی و فداییان اسلام»، یادمان آیتالله ابوالقاسم کاشانی، ش 16، ص 76ـ78. [24] طاهری، حجتالله (1383). خاطرات نیرهسادات احتشام رضوی (همسر شهید نواب صفوی)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. [25] طبری، احسان (1367). کژراهه (خاطراتی از تاریخ حزب توده)، تهران: امیرکبیر. [26] عسگری، ساره؛ شوهانی، سیاوش (1388). «جدال موافقان و مخالفان حق رأی زنان برای شرکت در انتخابات»، مجلة پیام بهارستان، دورة2، س2، ش 8، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. [27] عنایت، حمید (1380). اندیشة سیاسی در اسلام معاصر، ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی، تهران: خوارزمی. [28] فوکو، میشل (1381). «نیچه، تبارشناسی، تاریخ»، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، مندرج در: (کهون، لارنس (1381). متن گزیدههای مدرنیسم و پستمدرنیسم، ترجمة عبدالکریم رشیدیان و دیگران، تهران: نی. [29] فیروز، مریم (1358). گفتاری چند دربارة زن، تهران: شرکت سهامی خاص انتشارات توده. [30] کاتوزیان، همایون (1371). مصدق و نبرد قدرت در ایران، ترجمۀ احمد تدین، تهران: رسا. [31] کاشانی، ابوالحسن (1385). «ناگفتههایی از سلوک سیاسی آیتالله کاشانی»، یادمان آیتالله ابوالقاسم کاشانی، ش 16، ص 23ـ31. [32] کچویان، حسین (1384). تطورات گفتمانهای هویتی ایران: ایرانی در کشاکش با تجدد و مابعد تجدد، تهران: نشر نی. [33] کدی، نیکی (1369). ریشههای انقلاب ایران، ترجمۀ عبدالرحیم گواهی، تهران: قلم. [34] کریمی، بهنام (1385). آسیبشناسی نهضت ملی ایران1325ـ1332، تهران: قصیدهسرا. [35] کیانوری، نورالدین (1371). خاطرات نورالدین کیانوری، تهران: اطلاعات. [36] کی استوان، حسین (1327). سیاست موازنة منفی در مجلس چهاردهم: با یک مقدمه در مورد سیر تاریخی مشروطیت ایران، تهران: نشر [روزنامه] مظفر. [37] میزبانی، مهناز (1381). خاطرات شهید سیدمحمد واحدی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. [38] نجاتی، غلامرضا (1366). جنبش ملیشدن صنعت نفت و کودتای 28 مرداد 1332، تهران: شرکت سهامی انتشار. [39] نواب صفوی، سیدمجتبی (1357). جامعه و حکومت اسلامی (اعلامیه فداییان اسلام یا کتاب راهنمای حقایق)، تهران: نذیر. [40] Geir, Lundestad (1990). The American “Empire” (And Other Studies of U.S. Foreign Policy in a Comparative Perspective), New York: Oxford University Press. [41] Ikenberry, G. John (2005). “Power and liberal order: America's postwar world order in transition”, International Relations of the Asia-Pacific, Volume 5, Issue 2, PP 133–152. [42] Mahdi, ali akbar (2004). “The Iranian women's movement: a century long struggle”, The Muslim World, October, Vol. 94, 427-448. [43] Paidar, Parvin (1995), Women and Political Process in Twentieth-Century Iran, UK: Cambridge Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 500 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 390 |