تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,037 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,519,702 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,778,953 |
خوانش نشانه ـ جامعهشناختی رمان کودکانۀ «خرسی که چپق می کشید»:با رویکرد مارکسیستی | ||
پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت | ||
مقاله 4، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 21، خرداد 1400، صفحه 65-88 اصل مقاله (939.45 K) | ||
نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2020.310250.1543 | ||
نویسندگان | ||
امیر حسین زنجانبر* 1؛ غلامحسین کریمی دوستان2 | ||
1کارشناسی ارشد، ادبیات کودک و نوجوان، دانشگاه پیامنور واحد تهرانجنوب، تهران، ایران. | ||
2استاد گروه زبانشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
مارکس، بنیانگذار نظریۀ مارکسیسم غربی، با تأکید بر تضاد درونیِ نظام طبقاتی، شرایط اقتصادی را زیربنای شعور اجتماعی میداند. نظریات او نهتنها زمینۀ شکلگیری مکتب فرانکفورت را فراهم کرده، بلکه در دکترینِ نظریههای انتقادیای همچون پسااستعماری، پسامدرن، فمنیسم و غیره نیز تأثیری بسزا داشته است. مارکس و اِنگلس جهانی را ترسیم مینمایند که در آن نیروی جهانیشدۀ بازار استیلا مییابد و نتیجۀ این استیلا چیزی جز اضمحلال انسان نیست. ازآنجا که «خرسی که چپق میکشید» رمانی دربارۀ گذار از سنت به مدرنیته است و شرایط اقتصادیِ شخصــیتهای آن، عامل شکلگیری قضاوتها، تصمیمها، بازنماییها و در یک کلام موجد شعور اجتماعی آنها است؛ لذا این رویکرد برای آن رمان اختیار شده است. با توجه به اینکه «نشانهشناسی» یک روش خواندن متن است که به بررسی روابط نشانهها و چگونگی سازوکار تولید معنا میپردازد، مقالۀ حاضر، به روش تحلیلیتوصیفی، در پی بازخوانی متن از طریق تحلیل نشانههایی است که مؤیدِ وابستگیِ مناسبات اجتماعی به شرایط اقتصادی است. مسئلۀ پژوهش چگونگی دگرخوانشِ نشانهشناختیِ متن، با تکیه بر رهیافتِ نظریات جامعهشناختی مارکس است. فروپاشی شوروی، بهعنوان سردمدار نظام مارکسیــستی، و چرخش چین بهسوی سرمایهداریِ باز، بهمعنای ناکارآمدی کامل این نظام نیست. از یک سو، فقدان توجهِ بسنده به پارادایمهای متعهدانۀ این نظام و از سویی دیگر، خلا بهرهگیری از رویکردهای میانرشتهای در خوانش متون، ضرورت این پژوهش را آشکار مینماید. خوانش حاصل از مقالۀ پیشِرو بیانگر این است که: رمان مذکور رمانی انتقادی است که عوارض تغییر گفتمانِ ناشی از حضور مدرنیته را آشکار میسازد. «دگردیسی انسان به حیوانِ درآمدزا» در این رمان، استعارهای است که بر از خودبیگانگیِ سوژهها و قطع ارتباط آنها از دنیای نوستالوژیکِ ازدسترفتۀ انسانیشان دلالت دارد، ازخودبیگانگیای که به اضمحلال خانواده و سپس به فروپاشی روابط انسانی کل جامعه میانجامد. این پژوهش برای نخستین بار در ایران از نظریۀ مارکس برای خوانش متون ادبی و از مارکسیسم برای تحلیل داستان کودک و نوجوان استفاده میکند. | ||
کلیدواژهها | ||
مارکسیسم؛ نقد ادبی؛ مارکس؛ نشانهشناسی؛ رمان کودک؛ نظریۀ انتقادی | ||
مراجع | ||
احمدی، بابک (1382)، واژهنامۀ فلسفی مارکس، تهران، مرکز. تایسن، لوئیس (1397)، نظریههای نقد ادبی معاصر، ترجمۀ مازیار حسینزاده و فاطمه حسینی، تهران، شرکت حکایت قلم نوین، نگاه امروز. تسلیمی، علی (1395)، نقد ادبی، چ 3، تهران، کتاب آمه. جعفری، طاهره و محمدهادی منصوری (1397)، درآمدی بر نظریههای فرهنگی، تهران، بهمن برنا. حاتمی، امیرحسین (1398)، «تحلیل و بررسی بازنمایی تاریخ اجتماعی در رمان تاریخی بر مبنای دیدگاه جورج لوکاچ»، پژوهش ادبیات معاصر جهان، د 24، ش 1، صص 43ـ67. خبازی کناری، مهدی و صفا سبطی (1396)، ساختگرایی و پساساختگرایی: رویکرد فلسفی، تهران، حکایت قلم نوین. خدیو، طاهره (1387)، «مارکسیسم ایرانی در بستر مارکسیسم سهقارهای»، فرهنگ اندیشه، د 7، ش 26 و 27، صص 227ـ253. درویشیان، علیاشرف (1356)، «ندارد»، از این ولایت، چ 3، تهران، شبگیر. راهنما، سیدجواد (1397)، خرسی که چپق میکشید، چ 3، تهران، هوپا. صفوی، کوروش (1383)، از زبانشناسی به ادبیات، ج 2، تهران، سورۀ مهر. مختاری، مسروره (1398)، «تحلیل محتوایی رمان آتش به اختیار، اثر محمدرضا بایرامی، بر اساس جامعهشناسی رمان جورج لوکاچ و لوسین گلدمن»، ادبیات و پژوهشهای میانرشتهای، د 1، ش 1، صص 284ـ302. صیادینژاد، روحاالله و راضیه نظری (1393)، «نقد رمان عصفورٌ مِنَ الشرق از نگاه جامعهشناسی مکتب فرانکفورت»، زبان و ادبیات عربی، ش 11، صص 27ـ52. غفاری، غلامرضا و عادل ابراهیمی لویه (1387)، جامعهشناسی تغییرات اجتماعی، تهران، لویه، آگرا. کارور، ترل (1394)، فرهنگنامۀ مارکس، ترجمۀ اکبر معصومبیگی، تهران، کلاغ. کلنر، داگلاس (1394)، نظریۀ انتقادی: از مکتب فرانکفورت تا مکتب پسامدرن، ترجمۀ محمدمهدی وحیدی، چ 2، تهران، سروش. مائو، تسهدون (1356)، منتخب آثار مائو، پکن، اداره نشریات زبانهای خارجی. مسبوق، سید مهدی، رسول فتحی مظفری و طاهره اکبرنیا (1396)، «بررسی تطبیقی سه اثر: تائیس، درد دل ملاّ قربانعلی، و پیوند مقدس با رویکرد جامعهشناختی لوکاچ»، پژوهشهای ادبیات تطبیقی، د 5، ش 4، صص 123ـ147. مطلبزاده، ناصر (1396)، رویکردهای سیاسی در نقد ادبی، تهران، تیسا. هدایت، صادق (1344)، سه قطره خون، چ 8، تهران، پرستو. هیوز، مایکل و جی کرولر کرولین (1396)، مبانی جامعهشناسی، چ 2، تهران، سمت. Ahmadi, B. (2003), A Dictionary of Marx's Philosophical Terms, Tehran, Markaz. [In Persian]. Barnes. J. (2005), The Long Hot Winter of Capitalism has Begue, New York, Pathfinder Press. Darvishian, A. A. (1975), From This Country, Tehran, Shabgir. [In Persian]. Eagleton, T. (2002), Marxism and Literary Criticism, London and USA Routledge. Ghaffari, Gh. & A. Ebrahimi (2008), Sociology of Social Change, Tehran, Agra. [In Persian]. Hatami, A.H. (2019), "Thea Analysis of Representation of Social History in the Historical Novel Based on George Lukacs", Research in Contemporary World Literature, Vol. 24, No. 1. Pp 43-68. [In Persian]. Hedayat, S. (1963), Three Drops of Blood, Tehran, Parastoo. [In Persian]. Hughes, M. & C. J. Kroehler (2017), Sociology: The Core, Translated by M. Hooshmand & Gh. Rashid, Tehran, Samt. [In Persian]. Jafari. T. & M. Mansouri (2016), An Introduction to Cultural Theories, Tehran: Bahman Borna. [In Persian]. Kafka, F. (2014), The Metamorphosis, Translated by S. Bernofski, New York, W.W. Norton & Company. Karver, T. (2015), Marx Dictionary, Translated by A. Ma'sumbeygi, Tehran, Kalagh. [In Persian]. Kellner, D. (2015), Critical Theory, Marxism and Modernity, Translated by M. Vahidi, Tehran, Soroush. [In Persian]. Khabbazi Kenari, M. & S. Sebti (2015),Constructivism and Poststructuralism: A Philosophical Approach, Tehran, Hekayat-e-Ghalam-e Novin. [In Persian]. Khadiv, T. (2006), "Iranian Marxism in the Context of Continental Marxism", Culture of Though, Vol. 7, No. 26-27. Pp. 227-253. [In Persian]. Mao, T.T. (1962), Selected Works of Mao Tse-tung, Vol. 1, Pecan, Office of Foreign Language Publications. [In Persian]. Marx, K. & F. Engels (1974), Collected Works, Moscov, Prgress Publishers. Marx, K. (1976), Capital, A Critique of Political Economy, Translated by B. Fowkes, Vol. 2, London, The Plican Marx Library. Masbough, S., F. Muzaffari & T. Akbarnya (2018), "Comparative Study of Three Oeuvres Thaïs, Confabulation of Mullah Ghorbanali and Sacred Lien Relying on Theory Sociological of Lukács", Comparative Literature Research,Vol. 5, No. 4. Pp. 123-147. [In Persian]. Matlabzadeh, N. (2017), Political Approaches in Literary Criticism, Tehran, Tisa. [In Persian]. Mokhtari, M. (2019), "Content Analysis of Novel “Weapons Free” by Mohammad Reza Bayrami Based on Sociology of Novel Georges Lukacs and Lucien Goldman". Literature and Interdisciplinary Research. Vol. 1, No. 1. Pp. 284- 302. [In Persian]. Rahnama, S. J. (2016), The Pipe-Smoking Bear, Tehran, Houpa. [In Persian]. Safavi, K. (2004), From Linguistics to Literature, Tehran, Soureh Mehr. [In Persian]. Sayyadinezhad, R. & N. Nazari (2015), "The Criticism on the Novel “Asfouro Melal Shargh” From the Frankfurt School of Sociology View",Vol. 11, No. 1. Pp. 29-52. [In Persian]. Spivak, G. Ch. (1988), "Can the Subaltern Speak?", Marxism and the Interpretation of Culture, C. Nelson & L. Grossberg (Eds.), London, Macmillan. Pp. 271-313. Steiner, J. (1977), The Bear Who Wanted to Stay a Bear, London, Hutchinson & Co. Taslimi, A. (2014), Literary Criticism,Tehran, Ketab-e Ameh. [In Persian]. Tyson, L. (2016), Critical Theory Today: A User-friendly Guide, Translated by M. Hosseinzadeh & F. Hosseini, Tehran, Hekayat-e-Ghalam-e Novin. [In Persian]. Young, R.c. (2001), Postcolonialism. U.S.A, Blackwell Publishers. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 635 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 331 |