پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,765 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,207,182 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,955,530 |
دلایل سازه ای استفاده و رواج گنبدهای شلجمی شکل در ایران: مطالعه موردی مسجد شاه مشهد | ||
| مطالعات باستان شناسی | ||
| دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 22، شهریور 1399، صفحه 23-39 اصل مقاله (701.08 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2020.260100.142585 | ||
| نویسندگان | ||
| زینب اکبری1؛ جواد نیستانی* 2؛ محمدرضا نصیری3 | ||
| 1دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 2دانشیار گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 3استاد گروه تاریخ دانشگاه پیام نور تهران | ||
| چکیده | ||
| گنبدهای شلجمیشکل ازجمله گنبدهای دوپوسته گسسته به شمار میروند که از اواسط قرن نهم هجری قمری/ پانزدهم میلادی و هم‌زمان با دوره تیموری در ایران رواج مییابند. در این شکل از گنبدها، پوسته خارجی در زیرِ قاعده قوس از خط مستقیم منحرف میشود و بدینوسیله تولید شکمدادگی مختصری میکند که در اصطلاح معماری به آن، آوگون گفته میشود. گنبد شلجمی به‌عنوان بخشی از فرهنگ معماری ایرانی محسوب میشود و معماران این سرزمین این سازه پیچیده را به‌گونه‌ای شایسته تا به دوران معاصر مورداستفاده قرار دادهاند. درنتیجه به نظر میرسد که این شکل از گنبد، نیازمند یک ارزیابی دقیق پیرامون طراحی، مکانیسم انتقال نیرو و ویژگیهای عناصر سازهای آن باشد. در این مقاله هدف اصلی، نشان دادن نقش آوگون به‌عنوان عنصری معمارانه در گنبدهای شلجمی شکل است که پیش‌ازاین، تنها کارکردی زیباییشناسانه برای آن متصور بودهاند. در پژوهش حاضر، گنبد شلجمی شکل مسجد شاه مشهد، به‌عنوان نمونه موردی انتخاب‌شده است. این گنبد در نرمافزار Abaqus شبیهسازی گردید و سپس واکنش آن در برابر بارهای استاتیکی (بار وزن) و دینامیکی (بار زلزله) مورد آزمایش قرار گرفت. به‌منظور نشان دادن نقش آوگون، مقایسهای میان این گنبد و گنبدی با تمامِ ویژگیهای معمارانه مشابه، اما بدون آوگون، انجام گرفت. تحلیل موردنظر نشان داد که آوگون، تنها عنصری زیباییشناسانه نبوده و رواج این شکل از گنبد دلیل سازهای نیز داشته است. به این صورت که آوگون، از میزان فشاری که نیروی وزن به پایههای گنبدخانه وارد میکند میکاهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گنبد شلجمی؛ آوگون؛ مسجد شاه؛ بار وزن؛ بار زلزله | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Analysis of Structural Reasons for the Use of Bulbous Domes and their Prevalence in Iran: A Case Study of Shah Mosque in Mashhad | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Zeinab Akbari1؛ Javad Neyestani2؛ Mohammadreza Nasiri3 | ||
| 1Department of Archaeology, Humanities Faculty, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| 2Department of Humanities, University of Tarbiat Modares, Tehran, Iran | ||
| 3Academy of Persian Language and Literature, Tehran, Tehran, IR | ||
| چکیده [English] | ||
| Bulbous domes are among discontinuous double-shell domes and has been developed in Iran since the middle of the 9th century AH/ the 15th century AD, concurrent with Timurid period. In this shape of domes, the dome profile was changed so that it began a return below the base of the arch, producing thereby a slight bulge that. The terminology for bulge in Iranian architecture is Avgun. Bulbous dome is considered as a part of Iranian architectural culture and the architects of this land have used this complex structure in a way that has been developing ever since its formation. It seems that this shape of dome requires a precise assessment in terms of design, mechanism of power transmission, and features of structural elements. The main purpose of this paper is to show the role of Avgun as an architectural structure in the bulbous domes, which supposed to have just an aesthetic function. In this study, the bulbous dome of Shah Mosque was simulated using Abaqus software. Then, its responses to the static and dynamic loads were tested. In order to show the Avgun role, this dome was compared with another dome, without Avgun, that possessed all similar architectural characteristics. The analysis revealed that Avgun is not just an aesthetic feature and that its prevalence had a structural reason too; So that Avgun reduces the amount of the dome's weight pressure on the dome chamber bases. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| : bulbous dome, Avgun, Shah mosque, weight load, seismic load | ||
| مراجع | ||
|
اوکین، برنارد، (1386)، معماری تیموری در خراسان، ترجمه علی آخشینی، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی. بزنوال، رولان، (1379)، فن آوری طاق در خاور کهن، ترجمه محسن حبیبی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور. پوپ، آرتور اپهام، (1393)، معماری ایران، ترجمه غلامحسین صدری افشار، چ2، تهران: دات. پوگاچنکوا، گالینا آناتولینا، (1387)، شاهکارهای معماری آسیای میانه (سده های چهاردهم و پانزدهم میلادی)، مترجم: سید داود طبایی، تهران: فرهنگستان هنر. پیرنیا، محمد کریم، (1370)، " گنبد در معماری ایران"، گردآورنده: زهره بزرگ مهری، اثر، س9، ش20: 139-5. ، (1370)، "واژهنامه گنبد"، اثر، س9، ش20: 156-140. حاجیقاسمی، کامبیز، (1389)، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران (دفتر سیزدهم): امامزادهها و مقابر، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دانشکده معماری و شهرسازی. حجازی، مهرداد و رسول میرقادری، (1383)، " تحلیل لرزهای گنبدهای ایرانی"، دانشکده فنی، ج 38، ش6: 757-747. حسینی، سید محسن، (1393)، مساجد تاریخی خراسان، ج1، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی. زمانی، عباس، (1352)، " گنبد دوپوش تزئینی در آثار تاریخی اسلامی ایران"، هنر و مردم، س12، ش131: 53-43. زمانیفرد، علی، (1381)، " نگاهی به مرمت گنبد در ایران"، زیرنظر دکتر مهرداد حجازی و دکتر اکبر حاج ابراهیم زرگر، اثر، ش 33 و 34: 227-278. زمرشیدی، حسین، (1389)، گنبد و عناصر طاقی ایران، تهران: زمان. فرشاد، مهدی، (1356)، تاریخ مهندسی در ایران، چ 2، تهران: گویش. کاشانی، غیاثالدین جمشید، (1392)، رساله طاق و ازج، ترجمه و تحشیه سید علیرضا جذبی، چ2، تهران: سروش. کوک، رابرت دیویس، (1387)، مدل سازی مسائل تحلیل تنش به روش اجزاء محدود، مترجم: اصغر مهدیان، اصفهان: کانون پژوهش. گلمبک، لیزا؛ ویلبر، دونالد، (1374)، معماری تیموری در ایران و توران، ترجمه کرامتالله افسر و محمدیوسف کیانی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور. محمد مرادی، اصغر و محمدحسن محبعلی، (1387)، دوازده درس مرمت، چ2، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری. مسلمان یزدی، حسنعلی، (1390)، اصول و مبانی بارگذاری سازهها، تهران: فدک ایساتیس. معماریان، غلامحسین، (1367)، نیارش سازههای طاقی، ج1، تهران: جهاد دانشگاهی دانشگاه علم و صنعت ایران. معماریان، غلامحسین، (1391)، معماری ایرانی نیارش، تدوین هادی صفایی پور، ج2، تهران: نغمه نواندیش. مورگان، ویلیام، (1362)، رفتار اجزاء سازهها، ترجمه و تدوین: مهندس مجید بدیعی، تهران: سید ابوالفضل حسینیان. Ashkan, Maryam & Yahya Ahmad., 2010. “Discontinuous Double-shell Domes through Islamic Eras in the Middle East and Central Asia: History, Morphology, Typologies, Geometry, Construction”, Nexus Network Journal, vol. 12: 287-319. Born, Wolfgang., 1943. “The Origin and the Distribution of the Bulbous Dome”. The Journal of the American Society of Architectural Historians 3, no. 4: 32-48. Ghasempourabadi.M, V.R. Mahmoudabadi Arani, O.Bahar & Mahdavinejad., 2012. “Assessment of Behavior of Two-Shelled Domes in Iranian Traditional Architecture: The Charbagh School, Isfahan, Iran” The Sustainable City VII. Vol.2: 1223-1233. Hejazi, M. 1997. “Historical Buildings of Iran: Their Architecture & Structure”, Southampton, UK: WIT Press. Peterson, A. 1999. “Dictionary of Islamic Architecture”, (reprint ed.) London, UK: Routledge Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 899 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 563 |
||