![سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,578 |
تعداد مقالات | 71,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,684,591 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,914,020 |
شعارهای عاشورایی از منظر دانش های حدیثی؛ گونه ها و خاستگاه ها | ||
پژوهش های قرآن و حدیث | ||
دوره 52، شماره 2، اسفند 1398، صفحه 325-344 اصل مقاله (330.64 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2020.296662.669463 | ||
نویسندگان | ||
محمد رضا شاهرودی* 1؛ محمد فراهانی2 | ||
1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران | ||
2دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران جنوب؛ | ||
چکیده | ||
به پیامهای نمادین و برگرفته از بیانات امامحسین (ع) یا فرهنگ غنی مستفاد از قیام حسینی، «شعارهای عاشورایی» اطلاق میشود. این شعارها در آثار تاریخی، مقاتل و سیرۀ امامان(ع) ملاحظه میشود؛ اما تاکنون خاستگاهها و گونههای آن با ابزار علمی مورد مداقه قرار نگرفته است. به جهت درهمآمیختگی شعارهای مستند و غیرقابل استناد در نقلهای مربوط به واقعۀ عاشورا، شناخت گونههای این شعارها و سنجش آنها به منظور بهرهوری بیشتر فردی و اجتماعی، ضروریاست؛ چه، با مطالعه در زمینۀ پیدایش و تطور شعارهای عاشورایی درمییابیم که پارهای از این شعارها دارای منشأ سیاسی، عرفانی یا اخلاقیاست. «شعارهای عاشورایی» در میان منابع دینی، بیشترین تقارب را با حدیث و بیشترین قابلیت سنجش را با معیارهای ثابت شده در علوم حدیث دارا هستند؛ لذا با کاربست اصول این علوم، میتوان به صحت و میزان اصالت آنها دستیافت. این شعارها با اعمال آموزههای دانشهای حدیثی بدینگونه قابل طبقهبندیاند: 1. شعارهایی که در آن، نقل، صحیحاً به لفظ و معنا صورت گرفته و انتساب آنها به امامحسین(ع) به مثابۀ خبر صحیح است؛ 2. شعارهایی که در آن، به دلیل وجود متابعات و شواهد، نقل به معنا رخ داده است، ولی ماهیت روایی دارد؛ 3. شعارهایی که نقل به معنا نشدهاست، ولی مضمون آنها با روایات صحیح الصدور تأیید میشود؛ 4. شعارهایی که ساختگیاست و به واسطۀ اطلاق یا عمومیت الفاظ و برخی برداشتهای غلط از آن نمیتوان پذیرفت که از ناحیۀ معصوم(ع) صادر شده باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
امامحسین (ع)؛ شعار؛ عاشورا؛ فقهالحدیث؛ کربلا؛ نقدالحدیث | ||
مراجع | ||
[1]. ابناعثم کوفی، ابومحمد احمد (؟). کتابالفتوح. تحقیق: علی شیری، جلد 1، بیروت، دارالأضواء. [2]. ابنفارس، احمد (1404). معجم مقاییساللغه. جلد 3، قم، مکتبالإعلامالإسلامی، مرکز النشر. [3]. ابنمنظور، محمدبنمکرم (1413). لسانالعرب. چاپ: سوم، بیروت، دار احیاءالتراثالعربی. [4]. ابومخنف، لوطبنیحیی (؟). مقتل ابیمخنف (المشهور). طهران، انتشارات اعلمی. [5]. اصفهانی، ابوالفرج علیبنحسین (؟). مقاتلالطالبیین. قم، انتشارات شریف رضی. [6]. امام خمینی، سیدروحالله مصطفوی (1389). صحیفۀ امام. چاپ: پنجم، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). [7]. امینی گلستانی، محمد (1384). از مباهله تا عاشورا. قم، انتشارات سپهر آذین. [8]. انصاریان، حسین (1368). فروغی از تربیت اسلامی. تهران، انتشارات مفید. [9]. بابیل، نصوح (1987). صحافه و سیاسه، سوریه فیالقرنالعشرین. لندن، ریاضالرّیس للکتب و النشر. [10]. پاکتچی، احمد (1394). فقهالحدیث: مباحث نقل به معنا. تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق(ع). [11]. تهرانی، آقامجتبی (1395). تهران، مؤسسۀ پژوهشی مصابیحالهدی. [12]. جعفریان، رسول (1386). تأملی در نهضت عاشورا. چاپ: هشتم، قم، نشر مورخ. [13]. جندی، احمد (1981). ذکری سعد الله جابری، سوریه، طلاس. [14]. حرانی، ابنشعبه (1404). تحفالعقول عن آلالرسول. قم، انتشارات جامعۀ مدرسین. [15]. حسینی، سیدعبدالله (1386). معرفی و نقد منابع عاشورا. قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. [16]. حلی، ابنداود (1383). رجال ابنداود. تهران، انتشارات دانشگاه تهران. [17]. حلی، علامه حلی (1411). رجالالعلامهالحلی. قم، دارالذخائر. [18]. خوارزمی، موفقبناحمد (1423). مقتلالحسین(ع). چاپ: دوم، قم، انتشارات انوارالهدی. [19]. دربندی حائری، فاضل دربندی، ملا آقابنعابد (1284). اکسیرالعبادات فی اسرارالشهادات. تحقیق: شیخ محمد جمعه بادی و عباس ملا عطیهالجمری، (؟)، کارخانۀ کربلایی عبدالحسین. [20]. دهخدا، علیاکبر (1341). لغت نامۀ دهخدا. تهران، سیروس. [21]. دینوری، احمدبنداود (1386). الاخبارالطوال. قم، منشورات الرضی. [22]. راسم نفیس، احمد (1383). علی خطیالحسین(ع). قم، مرکزالغدیر للدراساتالاسلامیه. [23]. رضوی اردکانی، ابوفاضل (1378). ماهیت قیام مختاربنابیعبید ثقفی. قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم. [24]. سحاب تفرشی، ابوالقاسم (1374). زندگانی حضرت خامس آل عبا ابی عبدالله الحسین(ع). تهران، نشر سحاب کتاب. [25]. سیدبنطاوس حسینی حلی، سیدعلی (1348). اللهوف علی قتلیالطفوف. تهران، انتشارات جهان. [26]. شرباصی، ابوحازم احمد (1379). یسألونک فی الدین و الحیاه. ترجمه: کمال روحانی پیرانشهر، تهران، نشر محمدی. [27]. صبحی صالح (1428). علومالحدیث و مصطلحه: عرض و دراسه. قم، انتشارات ذویالقربی. [28]. صبری، محمد (1399). الشوقیاتالمجهوله: آثار شوقی التی لم یسبق کشفها و نشرها. طبعه ثانیه منقحه، بیروت، دارالمیسیره. [29]. صدوق، محمدبنعلی (1362). الخصال. قم، انتشارات جامعۀ مدرسین. [30]. ـــــــــــــــ (1403). معانیالاخبار. قم، نشر جامعۀ مدرسین. [31]. ضیایی، عبدالحمید (1384). جامعه شناسی تحریفات عاشورا. تهران، انتشارات ققنوس. [32]. طبری، محمدبنجریر (1387). تاریخالامم و الملوک. چاپ: دوم، بیروت، نشر دارالتراث. [33]. طعمه، سلمان هادی (1393). تراث کربلاء. تهران، نشر مشعر. [34]. عاملی، سید عبدالحسین (1378). مقدمهالمجالسالفاخره فی مآتمالعترهالطاهره. کربلا، مکتبه السید الشهدا الحسین(ع) العامه. [35]. عزیزی، عباس (1376). پیام عاشورا. قم، انتشارات نبوغ. [36]. فراهیدی، خلیلبناحمد (1409). العین. قم، نشر هجرت. [37]. کلینی، محمدبناحمدبنیعقوب (1362). اصول کافی. چاپ: دوم، تهران، انتشارات اسلامیه. [38]. مازندرانی، شیخ محمدمهدی (1363). معالی السبطین. قم، منشورات الشریفالرضی. [39]. مامقانی، عبداللّه (1421). مقباسالهدایه فی علم الدرایه. تحقیق: محمدرضا مامقانی، لبنان، دار احیاءالتراثالعربی. [40]. مجلسی، مولی محمدباقر (1404). بحارالانوارالجامعه لدرر اخبار الائمهالاطهار(ع). تهران، انتشارات اسلامیه. [41]. مجیدی، عنایتالله (1374). پژوهشی دربارﮤ یک شعار معروف «ان الحیوه عقیده و جهاد». تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ص). [42]. محدثی، جواد (1376). فرهنگ عاشورا. قم، نشر معروف. [43]. محلاتی، ذبیحالله (؟). ریاحینالشریعه. تهران، دارالکتبالاسلامیه. [44]. مطهری، مرتضی، (1385). انسان کامل. چاپ: سیام، تهران، انتشارات صدرا. [45]. ـــــــ (1376). مجموعۀ آثار استاد شهید مطهری. جلد 17، چاپ: هفتم، تهران، انتشارات صدرا. [46]. ـــــــ (1373). حماسۀ حسینی. چاپ بیست و یکم، تهران، انتشارات صدرا. [47]. مفید، محمدبنمحمدبننعمان (؟). الارشاد. قم، نشر مؤسسه آلالبیت (ع) لاحیاءالتراث. [48]. موسوی زنجانی، ابراهیم (1395). وسیلهالدارین فی انصارالحسین. بیروت، مؤسسهالاعلمی. [49]. میرزای قمی، ابوالقاسمبنمحمدحسن (1378). قوانینالاصول. تهران، مکتبهالعلمیهالاسلامیه. [50]. نجاشی، احمدبنعلی (1407). رجالالنجاشی. قم، انتشارات جامعۀ مدرسین. [51]. نوری، حسینبنمحمدتقی (1388). لؤلؤ و مرجان. تهران، نشر آفاق. [52]. وحید بهبهانی، محمدباقر (1424). مصابیحالظلام فی شرح مفاتیحالشرایع. قم، مؤسسهالعلامه المجدد الوحید البهبهانی. [53]. امین مقدسی، ابوالحسن (1380). «مدح اهلبیت(ع) در دیوان بوصیری». تهران، فصلنامۀ علمی پژوهشی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال چهل و ششم، شمارۀ 2 و 3. [54]. رحمانی، محمد (1382). «بعد سیاسی و احیای عاشورا از منظر فقه». فصلنامۀ علمی پژوهشی حکومت اسلامی، شمارۀ 27، سال هشتم، شمارۀ اول. [55]. رفعت، محسن (1396). «روایات عاشورایی مقتل شیخ صدوق در میزان نقد». فصلنامۀ علمی پژوهشی شیعهپژوهی، سال سوم، شمارۀ دهم. [56]. رنجبر، محسن (1386). «سیری در مقتل نویسی و تاریخ نگاری عاشورا از آغاز تا عصر حاضر». فصلنامۀ علمی تخصصی تاریخ در آینۀ پژوهش، سال چهارم، شمارۀ دوم. [57]. صحتی سردرودی، محمد، (1390). « سهم شیخ عباس قمی در شناسایی تحریفات عاشورا». فصلنامۀ میثاق امین، سال ششم، شمارۀ 18 و 19. [58]. ــــــــــــــــ (1381). «بازخوانی چند حدیث مشهور دربارۀ عاشورا». فصلنامۀ علوم حدیث، قم، شمارۀ 26، سال هفتم، شمارۀ چهارم. [59]. محمدی، رمضان (1397). «نقش اسرارالشهاده در تطور رجزهای عاشورا». فصلنامۀ علمی پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال نهم، شمارۀ سی و یکم. [60]. موگهی، عبدالرحیم (1387). «نهضت حسینی و رسالت مبلغان دینی». فصلنامۀ پیام، قم، شمارۀ 92، صص 17-32. [61]. رفعت، محسن، (1394). «نقد و بررسی روایات عاشورایی مقاتل امامحسین(ع) از آغاز تا قرن چهاردهم». رسالۀ دکترای تخصصی، دانشگاه قم، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی. [62]. ملاکاظمی، علی (1393). «بررسی آسیبشناسی اخبار و روایات عاشورا (تا پایان قرن هفتم هجری)». رسالۀ دکترای تخصصی، دانشگاه معارف اسلامی قم. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 585 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 417 |