تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,037 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,511,543 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,773,953 |
وحدت هنری در شاهنامۀ فردوسی براساس فلسفۀ هنر بندتو کروچه | ||
پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت | ||
مقاله 6، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 18، شهریور 1399، صفحه 105-124 اصل مقاله (415.87 K) | ||
نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2020.277344.1212 | ||
نویسندگان | ||
تیمور مالمیر1؛ رامین محرمی* 2؛ چیمن فتحی3 | ||
1استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران | ||
2دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
3دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی،، اردبیل، ایران | ||
چکیده | ||
مسئلۀ انسجام در شاهنامۀ فردوسی، مسئلۀ اصلی این پژوهش است. در حقیقت، بهرهیابی فردوسی از شیوههای بیان اصیل متناسب با ژانر و درونمایۀ حماسه تا حدی است که گویی تقابل دوگانۀ شعرـ اسطورۀ ساختارگرایان را برهم زدهاست. این شیوه در یکی از نظریههای وحدتنگر فلسفۀ هنر مدرن، یعنی فلسفۀ هنر بندتو کروچه، در مؤلفههای بنیادینی همچون «اینهمانیِ شهودـ بیان»، «جداییناپذیری بیان عاری و آراسته» یا اصل «شیوۀ بیان اصیل» و نیز در تعریف وی از «هنر» بهعنوان «تجلی مادّه در صورت» نیز بهخوبی نمایان است. بنابراین، پژوهش حاضر با تکیه بر مهمترین مؤلفههای نامبرده در فلسفۀ هنر کروچه، بهگونهای تطبیقی و با رویکردی تحلیلیـ توصیفی، به تحلیل وحدت هنری در شاهنامۀ فردوسی پرداختهاست و به این نتیجه رسیده که شاهنامۀ فردوسی، علاوه بر گونههای مختلف انسجام متنی و ساختاری، از انسجامی هنری و زیباشناختی نیز بهرهمند است که آن را در قیاس با دیگر حماسههای منظوم پیش و پس از خود، از بیشترین حدّ سازگاری صورت با معنا (درونمایه) برخوردار کردهاست. این سازگاری یا تناسب در شاهنامه، در شیوههای ادبی اغراق، تضاد و نماد (کلاننماد) در حد کلان هنری، بهروشنی رخ نمودهاست. | ||
کلیدواژهها | ||
شاهنامۀ فردوسی؛ وحدت هنری؛ عاطفه (معنا)؛ صورت؛ فلسفۀ هنر کروچه | ||
مراجع | ||
آزاد ارمکی، تقی (1389)، نظریههای جامعهشناسی، چ 5، تهران، سروش. آموزگار، ژاله (1383)، تاریخ اساطیری ایران، چ 6، تهران، سمت. احمدی، بابک (1370)، ساختار و تأویل متن (شالودهشکنی و هرمنوتیک)، چ 1، تهران، مرکز. ــــــــــــ (1387)، حقیقت و زیبایی، درسهای فلسفۀ هنر، چ 15، تهران، مرکز. اسکولز، رابرت (1393)، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری، چ 3، تهران، آگه. بارت، رولان (1371)، عناصر نشانهشناسی، ترجمۀ مجید محمدی، چ 1، تهران، الهدی. بارتولد (1369)، «دربارۀ حماسۀ ملی ایران»، ترجمۀ کیکاوس جهانداری، هفتاد مقاله: ارمغان فرهنگی به دکتر غلامحسین صدیقی، به کوشش یحیی مهدوی و ایرج افشار، ج 1، چ 1، تهران، اساطیر. پورنامداریان، تقی (1364)، رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، چ 1، تهران، علمی و فرهنگی. ـــــــــــــ (1391)، دیدار با سیمرغ(شعر و عرفان و اندیشه های عطار)، چ 5، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ثاقبفر، مرتضی (1387)، شاهنامۀ فردوسی و فلسفۀ تاریخ ایران، چ 2، تهران، قطره- معین. چندلر، دنیل (1387)، مبانی نشانهشناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، چ 3، تهران، سورۀ مهر. حمیدیان، سعید (1372)، درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، چ 1، تهران، مرکز. خالقی مطلق، جلال (1355)، «طوس زادگاه دقیقی است؟»، یادنامۀ دقیقی طوسی، چ 1، تهران، شورای عالی فرهنگ و هنر. داد، سیما (1385)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چ 3، تهران، مروارید. دوستخواه، جلیل (1384)، شناختنامۀ فردوسی و شاهنامه، چ 1، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی. رضاقلی، علی (1391)، جامعهشناسی خودکامگی تحلیل جامعهشناختی ضحاک ماردوش، چ19،تهران، نی. رفایی قدیمی مشهد، رضا و ابوالقاسم قوام (1394)، «نظام تقابلهای زبانی مهمترین عامل شکلگیری معنا در روایت ضحاک و فریدون شاهنامه»، پژوهشنامۀ ادب حماسی، س 11، ش 20، صص 57ـ71. زرقانی، مهدی (1390)، تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی، چ 2، تهران، سخن. سرکاراتی، بهمن (1385)، سایههای شکارشده، چ 2، تهران، طهوری. شفیعی کدکنی، محمدرضا (۱۳83)، صُوَر خیال در شعر فارسی، چ 9، تهران، آگه. ـــــــــــــــ (1391)، رستاخیز کلمات، چ 2، تهران، سخن. شمیسا، سیروس (1386)، نگاهی تازه به بدیع، چ 3، تهران، میترا. ــــــــــــــ (1387)، بیان، چ 3، تهران، میترا. ضرابیها، محمدابراهیم (1384)، زبان عرفان (تحلیلی بر کارکرد زبان در بیان دریافتهای عرفانی)، چ1، تهران، بینادل. ضیمران محمد (1393)، مبانی فلسفی نقد و نظر در هنر، چ 1، تهران، نقش جهان. طالبیان، یحیی و همکاران (1386). «جدال خیر و شر؛ درونمایۀ شاهنامۀ فردوسی و کهنالگوی روایت»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی مشهد، س40، ش158، صص 101ـ116. فاضلی، فیروز و هدی پژهان (1393)، «فراروی از تقابلهای دوگانه در دیوان حافظ»، پژوهشنامۀ ادب غنایی، س 12، ش 23، صص 227ـ244. فتحی، چیمن و رامین محرمی (1394)، همسویی حماسهها: ایمان ترجمه (بررسی تطبیقی شاهنامۀ فردوسی و بهشتگمشدۀ جان میلتون)، چ 1، سقز، گوتار. فتوحی، محمود (1393)، بلاغت تصویر، چ 3، تهران، سخن. فردوسی، ابوالقاسم (1386)، شاهنامه، تصحیح جلال خالقی مطلق، تهران، چ 1، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. فشارکی، محمد (1379)، نقد بدیع، چ 1، تهران، سمت. کارول، نوئل (1392)، درآمدی بر فلسفۀ هنر، ترجمۀ صالح طباطبایی، چ3، تهران، مؤسسۀ تألیف. کروچه، بندتو (1391)، کلیات زیباییشناسی، ترجمۀ فؤاد روحانی، چ 9، تهران، علمی و فرهنگی. کوهستانیان، آرمان و همکاران (1395)، «نقد محققان بر شاهنامۀ فردوسی و پاسخ بدان با تکیه بر آرای طه ندا»، پژوهشنامۀ نقد ادبی و بلاغت، س 5، ش 2، صص 205ـ224. مالمیر، تیمور (1383)، «پیوند قهرمان آرمانی با نمونههای نخستین انسان»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، س 37، ش 145، صص 23ـ35. ـــــــــــ (1387)، «ساختار فنی شاهنامه»، کاوشنامه، س 9، ش 16، صص 199ـ224. محرّمی، رامین و رقیه ممیزاده (1390)، «تقابل نمادهای خیر و شر در دورۀ اساطیری شاهنامه»، متنپژوهی ادبی، س 15، ش 49، صص 127ـ143. مختاری، محمد (1379)، اسطورۀ زال، چ 1، تهران، آگه. مرتضوی، منوچهر (1372)، فردوسی و شاهنامه، تهران، چ 2، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه). مسکوب، شاهرخ (1389)، «بخت و کار پهلوان در آزمون هفتخان»، تن پهلوان و روان خردمند (پژوهشهایی تازه در شاهنامه)، ویراستۀ شاهرخ مسکوب، چ 3، تهران، طرح نو. مقدادی، بهرام (1378)، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی (از افلاطون تا عصر حاضر)، چ 1، تهران، فکر روز. ورز، لیلا (1389)، «مبانی زیباشناختی سخن از دیدگاه عبدالقاهر جرجانی و بندتو کروچه و معاصران مشهور وی»، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، قزوین، دانشگاه بینالمللی امام خمینی. هالیدی، مایکل و رقیه حسن (1393)، زبان، بافت و متن (جنبههایی از زبان در چشماندازی اجتماعیـ نشانهشناختی)، ترجمۀ مجتبی منشیزاده و طاهره ایشانی، تهران، چ 1، علمی. هانزن، کورت هاینریش (1374)، شاهنامۀ فردوسی، ساختار و قالب، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران، چ 1، فرزانروز.
Hegel, G.W.F. (1975), Aesthetics: Lectures on Fine Art, Tr. by T.M. Knox, Vol. 2, New York, Oxford University Press. Lévi-Strauss, Claude (1963), Structural Anthropology, Tr. by Claire Jacobson and Brooke Grundfest Schoepf, New York, Basic Books, INc., Publishers. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,182 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 433 |