تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,105,607 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,211,115 |
مطالعه بازنمایی شیطان در نگاره های داستان آدم (ع) و حوا | ||
نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
مقاله 8، دوره 25، شماره 2، شهریور 1399، صفحه 75-84 اصل مقاله (804.49 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2018.258889.665957 | ||
نویسندگان | ||
زهره طباطبایی جبلی* 1؛ رویا عزیزی2 | ||
1دانشگاه هنر اصفهان | ||
2مربی، گروه هنر اسلامی، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران | ||
چکیده | ||
از میان قصص قرآن قصه حضرت آدم ازجمله داستانهایی است که در دورههای مختلف نگارگری به آن پرداختهشده است. در بازنمایی این قصه توسط نگارگران شخصیتها و عناصری چون حضرت آدم و حوا، فرشتگان، شیطان، مار، طاووس و باغ تصویر شده است. در این میان شیطان بهعنوان یکی از شخصیتهای مهم این داستان با صورتهای متفاوتی چون: پیرمرد، فرشتهای با صورتی تیره، دیو و مار به تصویر درآمده است. بر همین اساس هدف تحقیق پیش رو تبیین بازنماییهای گوناگون از شیطان و یافتن ریشههای آن در متون است و در پی پاسخ به این پرسش است که چرا شیطان با صورتهای متفاوت در نگارهها ترسیمشده و ریشهی این تفاوتها به چه متون و یا تصاویری بازمیگردد. بر همین اساس با روش تاریخی- توصیفی و رویکرد تطبیقی به بررسی رابطه متون مختلف دینی و ادبی در رابطه با شیطان و ارتباط آن با بازنماییهای متفاوت این شخصیت پرداخته است. نتایج بهدستآمده حاکی از آن است که صورتهای متفاوت از شیطان ریشه در متون کهن و ادیان قبل از اسلام دارد و برخی از آنها بر اساس تفاسیر قرآن و متون عرفانی و یا دیدگاه برخی از عرفا نسبت به شیطان تصویر شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
نگارگری؛ شیطان؛ آدم (ع)؛ حوا | ||
مراجع | ||
* قرآن کریم ابن فارس، احمد.(2008)، معجم مقاییس اللغه، بیروت: دار احیاء التراب العربی. احمد پناه، سید ابو تراب. (1387)، «زیباشناسی نگارههای داستان حضرت آدم (ع)»، دو فصلنامه مطالعات هنر اسلامی، شماره (8) ، صص 41 -52. اکبری مفاخر، آرش. (1385)، «اهریمن پرستی زروانی و نمونههای بازمانده از آن»، مجله ادبیات و زبانها: مطالعات ایرانی، شماره (16)، صص 89-112. انجیل برنابا.(1379)، ترجمه: حیدر قلیخان قزلباش (سردار کابلی)، بی جا: نشر العمی بلان، جوزف. (1384)، پژوهشی در ناگزیری مرگ گیلگمش، ترجمه: جلال ستاری، چاپ 2، تهران: مرکز. بیرونی، ابوریحان.(1386)، آثارالباقیه، ترجمه: اکبر دانا سرشت، چاپ 5، تهران: موسسه انتشاران امیرکبیر. پور نامداریان، تقی.(1385)، رمز داستانهای رمزی در ادبیات فارسی: تحلیلی از داستانهای عرفانی- فلسفی ابنسینا و سهروردی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی توراه با ترجمه فارسی.(1364). ترجمه: ماشاالله رحمان پور داود و موسی زرگری، بی جا: انتشارات علمی. جلد 1. جواهری. فائزه.(1392). حکایت آدم (ع) و حوا از منظر نگارگری اسلامی با تأکید بر قصص الأنبیا، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز. حسینی کازرونی، سید احمد و نعیمه توسلی. (1390)، حلاج و شیطان (بررسی دیدگاه حلاج و پیروان او نسبت به شیطان در اشاعه این اندیشه)، فصلنامه علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، شماره (9)، صص 77-91. راغب اصفهانی، حسین بین محمد بن فضل.(1373)، کتاب المفردات فی غریب القرآن، ترجمه: سید غلامرضا خسروی حسینی، بی جا: انتشارات مرتضوی دادور، ابوالقاسم و الهام منصوری. (1385)، درآمدی بر اسطورهها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان، تهران: نشر دانشگاه الزهرا و کلهر. دوبوکو، مونیک. (1387). رمزهای زنده جان، ترجمه: جلال ستاری چاپ 3، تهران: نشر مرکز. ذاکر هرفته. الهه.(1392).صورت و معنا در نگارگری حضرت آدم و حوا (ع)، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان. سنایی غزنوی، حکیم ابوالمجد بن آدم.(1385)، دیوان اشعار، مقدمه، شرح زندگی و شیوهی سخن سنایی به قلم استاد بدیعالزمان فرئزانفز، به اهتمام پرویز بابایی، تهران: نگاه. طبرسی، فضل بن حسن.(1387)، ترجمه تفسیر مجمعالبیان، ترجمه: علی کریمی، قم: موسسه فرهنگی و اطلاعرسانی تبیان، جلد 23. طبری، محمد بن جریر.(1356)، ترجمه تفسیر طبری، به اهتمام حبیب یغمایی، چاپ 2، تهران: انتشارات توس ،جلد 1 - 2. علامه طباطبایی، سید محمدحسین.( 1378). ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم. جلد 9-14 قنبری، بخشعلی.(1387)، تقریری نو از شیطان در مثنوی، مجله نامه الهیات، شماره (3)، صص 22-41. کامرانیان، عباسعلی.(1387)، عصیانگر؛ بررسی خلقت، کارها و انواع شیطان (1)، قم: نشر مجنون. .(1389)، جن؛ بررسی خلقت، زندگی و کارهای جنیان بر اساس آیات قرآن کریم، روایات ائمه اطهار (ع) و حکایات واقعی، قم: انتشارات نور قرآن و اهلبیت (ع). کریستین سن، آرتور. (1383)، نمونههای نخستین انسان و نخستین شهریار در تاریخ افسانهای ایرانیان، ترجمه: ژاله آموزگار و احمد تفضیلی، چاپ 2، تهران: نشر چشمه. کمبل، جوزف. (1386)، قدرت اسطوره، ترجمه: عباس مخبر، چاپ 3، تهران: نشر مرکز. گریمال، پیر. (1381)، اسطورههای بابل و ایران باستان، ترجمه: ایرج علیآبادی، چاپ 3، تهران: علمی و فرهنگی. محمدقاسمی، حمید. (1383)، اسرائیلیات و تأثیر آن بر داستانهای انبیا در تفاسیر قرآن، چاپ 2، تهران: انتشارات سروش. گورین، ویلفرد. ال ولبیر، ارل جی و مورگان، لی و ویلینگهام، جان. ار.(1370). راهنمای رویکرد نقد ادبی، ترجمه زهرا میهنخواه ،تهران: نشر اطلاعات. مزدا پور، کتایون و مینا سلیمی. (1390)، تحقیقات ایرانشناسی: شیطان و اهریمن، نامه فرهنگستان، شماره (3)، صص 128 -146. معمار زاده، محمد. (1389)، نمونه آثار نگارگری اسلامی از روایت آدم و حوا، کتاب ماه هنر، شماره (142)، صص 62-67. میبدی، ابوالفضل رشیدالدین.(1361)، کشفالاسرار و عده الابرار (معروف به تفسیر خواجه عبدالله انصاری)، به تصحیح علیاصغر حکمت، چاپ 3، تهران: انتشارات امیرکبیر، جلد 10 یاحقی، محمدجعفر.(1386)، فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.
Grabar, Oleg .(2009),Masterpieces of Islamic art the decorated page from the 8th to the 17th century, Munich, Berlin, London& New York: Prestel
Hinnell,John.R.(1973),Persian Mythology, London: Peter Nedrick Books
Jeffery. Arthure, (1938), The Foreign Vocabulary of Quran.Great Britain: oriental institute , Baroda
Loukonine, Vladimir & Anatoli Ivanov. (2010), Persian Miniaturees,New York& USA: Parkston.
Sims, Eleanor. (2000), Peerless Images: Persian Painting and Its Sources, London & New HAVEN: YALE University.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 795 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,049 |