تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,500 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,084,244 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,188,611 |
علل اربعه از دیدگاه ابن باجه: رفع دوگانگی موجود در تمایز ماده و صورت ارسطویی | ||
تاریخ علم | ||
دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 27، اسفند 1398، صفحه 389-427 اصل مقاله (774.77 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jihs.2020.286052.371500 | ||
نویسندگان | ||
سید محمود یوسف ثانی1؛ غلام حسین مقدم حیدری2؛ فائزه اسکندری* 3 | ||
1دانشیار موسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران | ||
2پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
3گروه تاریخ علم و فناوری دوره اسلامی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. تهران. ایران | ||
چکیده | ||
ابن باجه در موضوع علل چهارگانه از فلسفۀ طبیعی ارسطو تبعیت کرده است اما در نوع تببین خود از این علل از «منطق» و «نظریۀ شوق طبیعی» بهره برده است. او علل چهارگانه را در قالب «جنس و فصل» تعریف میکند و همۀ این علل را «محمولات ذاتی» به حساب آورده است. ابن باجه در تبیین علل چهارگانه بر اساس چهار شوق طبیعی، به شوق پنجمی با عنوان «وجود خارجی» و «وجود ذهنی» اشاره میکند که حاکی از یک وجود خارجی در جسم و دو وجود ذهنی در محرک و متحرک است. وی با اثبات معنای دوگانۀ «موضوع»، به دوگانگی مفهوم صورت میرسد و این مسأله در نهایت به معنای دوگانۀ آن (صورت خارجی و صورت عقلی) منتج میشود. در مقالۀ حاضر براهین و استدلالهای او در این باره بررسی خواهد شد. مفهوم دوگانۀ صورت در آراء و اندیشههای ارسطو به دو معنای «صورت مادی» و «صورت غیرمادی» موجود است، ولی شواهد حاکی از آن است که وی بهطور صریح به «صورت معقول» اشاره ندارد. بر اساس یافتههای این پژوهش، اشاره به «صورت معقول» در دیدگاه ابن باجه کاملاً مشهود است و میتوان از این نظر او را متأثر از اندیشههای افلاطون دانست. | ||
کلیدواژهها | ||
ابن باجه؛ ارسطو؛ صورت مادی؛ صورت معقول؛ علل چهارگانه؛ ماده | ||
مراجع | ||
ابن باجه. (1991آ). شرح سماع طبیعی لارسطوطالیس. تحقیق و مقدمه ماجد فخری. بیروت: دارالنهار للنشر. ـــــــــــــ . (1991ب). رسائل ابن باجه الالهیه: مشتمل بر رسائل تدبیرالمتوحد، الوقوف علی العقل الفعال، الوداع، اتصال العقل بالانسان. حققها و قدم لها ماجد فخری. بیروت: دارالنهار للنشر. ـــــــــــــ . (1978م). التدبیر المتوحد لابن باجة. تحقیق وتقدیم معن زیاده. بیروت: دار الفکر الإسلامی. ـــــــــــــ . (1960م). کتاب النفس. حققه الدکتور محمدصغیر حسن المعصومی. دمشق: مطبوعات المجمع العلمی العربی. ـــــــــــــ . (1373ق) تعالیق ابن باجه علی منطق الفاربی. تحقیق و تقدیم ماجد فخری، بیروت: دارالمشرق. ـــــــــــــ . فی ماهیة الشوق الطبیعی. نسخۀ خطی شمارۀ 206 کتابخانۀ بادلیان. ارسطو. (۲۰۰۷م). الطبیعه. ترجمۀ اسحق بن حنین مع شروح ابنالسمح...(و آخ). حققه و قدم له عبدالرحمن بدوی. قاهره: المرکز القومی للترجمه. ـــــــــــــ . (1385ش). سماع طبیعی. ترجمۀ محمدحسن لطفی تبریزی. تهران: طرح نو. ـــــــــــــ . (1392ش). متافیزیک (مابعدالطبیعه). ترجمه بر پایۀ متن یونانی از شرفالدین خراسانی. تهران: حکمت. ـــــــــــــ . (1390ش). در آسمان. ترجمۀ اسماعیل سعادت. تهران: هرمس. ـــــــــــــ . (1377ش). در کون و فساد. ترجمۀ اسماعیل سعادت. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. خراسانی، شرفالدین. (1367ش). «ابن باجه». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. درایتی، مجتبی. (1394ش). «ملاک تشخص در فلسفۀ ارسطو: صورت یا ماده؟». حکمت و فلسفه. سال یازدهم، شمارۀ اول، ص69-88. سالم، مریم. (1392ش). «علیت ارسطویی یا تبیین ارسطویی.» معرفت فلسفی. سال یازدهم، شمارۀ اول، ص85-104. طباطبایی، محمدحسین. (1370ش) . نهایه الحکمه. ترجمه و شرح علی شیروانی. تهران: انتشارات الزهرا، ج1؛ طباطبایی، محمدحسین. (1383ش). نهایه الحکمه. ترجمه و شرح علی شیروانی. قم: بوستان کتاب، ج2؛ فارابی، محمدبن محمد. (1367) المنطقیات الفارابی (المجلد الثالثه: شروح علی النصوص المنطقیه). حققها و قدم لها محمدتقی دانش پژوه. قم: منشورات المکتبة آیت اللّه العظمی المرعشی النجفی. ملکشاهی، حسن. (1385ش). ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات. تهران: انتشارات سروش. مقدم حیدری، غلامحسین. و فائزه اسکندری. (1398ش). «بررسی مفهوم صورت نزد ابن باجه و تأثیر آن در حرکت طبیعی اجسام.» فلسفۀ علم، سال نهم، شمارۀ اول. ص83-111. Aristotle (1984). The complete works of Aristotle. Jonathan Barnes (ed.), USA, Princeton university press. Dodds, E, R.(1964). Proclus, the Elements of Theology: A Revised Text with Translation, Introduction, and Commentary. Oxford Ibn bajjah.(1973). Sharh as-sama‛ at-tabi‛i li-Aristutalis. Majid Fakhry (ed.), Beirut: Dar an-nahar. Ross, David. (1995). Aristotle. London & New York: Routledge. Ziyadah, Ma' an. (1972). The theory of motion in Ibn Bajjah philosophy. PHD Thesis in McGill University. Institute of Islamic studies. Montreal, Quebec. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 471 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 684 |