تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,112,045 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,215,933 |
عوامل رونق و شکوفایی علم مواقیت در عصر بنی نصر در اندلس (635- 897ق) | ||
تاریخ علم | ||
دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 27، اسفند 1398، صفحه 215-234 اصل مقاله (570.67 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jihs.2020.295763.371535 | ||
نویسندگان | ||
اعظم تقی پور1؛ محمدعلی چلونگر* 2؛ مسعود کثیری3 | ||
1گروه آموزشی تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه اصفهان، ایران، اصفهان. | ||
2تاریخ، دانشکده ادبیات، اصفهان، ایران، اصفهان. | ||
3گروه آموزشی تاریخ، دانشکده ادبیات، اصفهان، ایران، اصفهان | ||
چکیده | ||
علم مواقیت با سه کارکرداصلیِ تعیین اوقات نمازهای روزانه گاه با جدول و گاه با ابزارهای غیرفنی، تعیین جهت قبله و پیشبینی رؤیت هلال ماه از اواخر عصر حکومت موحدون و بهویژه در دورۀ بنی نصر مورد توجه غالب منجمان در اندلس بود. توجه ویژه منجمان اندلسی به دانش مواقیت، موجب گسترش این دانش و ایجاد سِمَتی با عنوان مُوَقِّت گردید. این جستار با روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع و مآخذ تاریخی درصدد است بیابد چه عواملی سبب رونق دانش مواقیت و رکود شاخههای دیگر دانش نجوم در این برهۀ زمانی شده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد عواملی چند، هر چند نه با یک میزان اهمیت چون: حمایت خلفای موحدون در پیوستگی دانش نجوم و دین، خروج منجمان از اندلس و مسافرت برخی از آنها به مصر، غلبۀ تفکر فقهی و تسلط فقها و تلاش خاندان یهودی باصه در ایجاد تحولی مثبت در رونق علم مواقیت سهم و تأثیر بسزایی داشته است. | ||
کلیدواژهها | ||
اندلس؛ بنی نصر؛ علم مواقیت؛ مُوَقِّت | ||
مراجع | ||
ابن ابار، ابوعبداللّه. (1955م). التکمله لکتاب الصلة. قاهره: مؤسسة الخانجی. ابن ابی اصیبعه، موفقالدین. (1965م). عیون الانباء فی طبقات الاطباء. بیروت: دارالمکتبة الحیاة. ابن العبری، غریغورویس. (1983م). تاریخ مختصر الدول. الحازمیه: دارالرائد اللبنانی. ابن حزم، علی. (1369ش). مراتب العلوم. ترجمۀ محمدعلی خاکساری. مشهد: آستان قدس رضوی. ابن حیان، حیان بن خلف. (1973م). المقتبس من انباء اهل الاندلس. بیروت: دار الکتاب العربی ابن خاقان، عبیداللّه. (1320ق). قلائد العقیان. مصر: مطبعة التقدیم العلمیة. ابن خطیب، لسانالدین. (1911م). الاحاطة فی اخبار غرناطة. قاهره: مکتبة الخانجی. ابن خلدون، عبدالرحمن. (1366ش). مقدمه. ترجمۀ محمد پروین گنابادی. تهران: علمی و فرهنگی. ابن خلکان، شمسالدین. (1968م). وفیات الاعیان و انباء الزمان. بیروت: دارصادر. ابن رشد، محمد بن احمد. (1948م). تفسیر مابعدالطبیعه. بیروت: مطبعة الکاتولیک. ابن رقام، محمد بن ابراهیم. فی علم الظلال. نسخۀ خطی شمارۀ 9587 الملکیة العامة. ابن سعید مغربی، علی (1953م). المغرب فی الحلی المغرب. مصر: جامعه فوارالاول. ابن صاحب الصلاه، عبدالملک. (1964م). تاریخ المن بالإمامة. بیروت: دارالاندلس. ابن فرضی، عبداللّه بن محمد. (1966م). تاریخ علماء الاندلس. الدار المصریة للتألیف و ترجمه. ابن فوطی، کمالالدین. (1416ق). مجمع الآداب فی معجم الالقاب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ابن قنفذ، ابوالعباس. (1965م). انس الفقیر و عن الحقیر. الرباط: المرکز الجامعی للبحث العلمی. ابن میمون، موسی. (بی تا). دلالة الحائرین. قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة اشباخ، یوسف .( 1996م). تاریخ الاندلس فی عهد المرابطین و الموحدین. قاهره: مکتبة الخانجی. العروسی، محمد. (1986م). السلطنة الحفصیة، بیروت. پالنثیا، گونزالس. (1955م). تاریخ الفکر الاندلسی. ترجمۀ حسین مونس. قاهره: اللثقافة الدینیة. بغدادی، اسماعیل. (1955م). هدیة العارفین. استانبول: مطبعة المعارف. پینیس، مونیکاریوس. (1392ش). «علم میقات و موقتهای نامدار در غرب جهان اسلام». میراث علمی اسلام و ایران. سال سوم. ش اول. تنبکتی، احمد. (1351ق). نیل الابتهاج بتطریز الدیباج. قاهره. جیوسی، سلمی خضرا. (1380ش). میراث اسپانیای مسلمان. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی. حسن، حسن علی. (1980م). الحضارة الاسلامیة فی المغرب و الاندلس فی عصر المرابطین و الموحدین. مصر: مکتبة الخانجی. حمیدان، زهیر. (1995م). اعلام الحضارة العربیة الاسلامیة فی العلوم الاساسیة و التطبیقیة. دمشق. وزارة الثقافة. روحاللهی، حسین. (1390ش). «جفر». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج17. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ریوس، مونیکا. (1393ش). «علم میقات و موقتهای نامدار در غرب جهان اسلام.» میراث علمی اسلام و ایران، شماره 5، ص88-96. زرکلی، خیرالدین. (1980م). الاعلام. بیروت: دارالعلم للملایین. سارتون، جورج. (1360ش). مقدمهای بر تاریخ علم. ترجمۀ غلام حسین صدری افشار. تهران: انتشارات علمی. سلاوی، احمد. (1954م). الاستصقاء لاخبار دول مغرب الاقصی. مغرب: دارالبیضاء. سیوطی، جلالالدین. (1384ق). بغیة الوعاة فی طبقات اللغوین و النحاة. بیروت: مکتبة العصریه. صاعد اندلسی، ابوالقاسم. (1376ش). التعریف بطبقات الامم. تهران: هجرت. طوخی، احمد. (1997م). مظاهر الحضارة فی الاندلس فی عصر بنی الاحمر. اسکندریه: شباب الجامعة. عنان، محمد. (1366ش). تاریخ دولت اسلامی در اندلس. تهران: کیهان. غزی، محمد. (1411ق). دیوان الاسلام. بیروت. غنیمی، عبدالفتاح. (1994م). موسوعه تاریخ المغرب العربی. قاهره: مکتبة مدبولی. قاضی عیاض، موسی. (1967م). ترتیب المدارک و تقریب المسالک. بیروت: دارالمکتبة الحیاة. قفطی، جمالالدین. (1347ش). تاریخ الحکماء. تهران: دانشگاه تهران. کحاله، عمر رضا. (1989م). معجم المؤلفین. بیروت: دار احیاء التراث العربی. کندی، ادوارد. (1374ش). پژوهشی در زیجهای دورۀ اسلامی. ترجمۀ محمد باقری. تهران: علمی و فرهنگی. کینگ، دیوید. (1394ش). «چشمانداز نجوم در دورۀ اسلامی». ترجمۀ راضیه موسوی. میراث علمی اسلام و ایران، ش اول. مراکشی، عبدالواحد. (1390ش). المعجب فی التلخیص اخبار المغرب. قم: حوزه و دانشگاه. مظفری، محمد. (1389ش). «مواقیت و ظوابط نویافته». مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی. شمارۀ1. مقری، احمد. (1949م). نفح الطیب من غصن الاندلس الرطیب. بیروت: دارالکتاب العربی. منونی، محمد. (1989م). حضارة الموحدون. مصر: دارتوبقال للنشر. میهلی، آلدو. (1371ش). علوم اسلامی و نقش آن در تحولات علمی جهان. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی. یاقوت حموی، شهابالدین. (1980م). معجم الادباء. قاهره: دارالفکر. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 390 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 625 |