تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,036 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,507,192 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,771,024 |
بررسی تطبیقی اسطوره «زرتشت» در شعر شاعران فارس و عرب | ||
ادب عربی | ||
مقاله 9، دوره 12، شماره 4، اسفند 1399، صفحه 143-165 اصل مقاله (1023.64 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jalit.2020.141126.611404 | ||
نویسنده | ||
محمدحسن امرائی* | ||
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه ولایت، ایرانشهر | ||
چکیده | ||
فراخوانی اسطورة ایران باستان، زردشت و پیامدهای این حضور ادبی در شعر جدید و قدیم فارس و عرب، غالباً به سبب فضای ادبی متفاوت و نیز سلایق شخصی شاعران رویکردهای متفاوتی یافته است، تا جایی که میتوان با رویکرد مقایسهای و تطبیقی بدان پرداخت و جایگاه این اسطوره را در شعر هر دو شاعران قدیم و جدید فارس و عرب به طور همگام تبیین نمود. اسطورة زردشت اگرچه در شعر شاعران قدیم عرب غالباً وجود ندارد و شاعران قدیم فارس و عرب غالباً از مفاهیم اسطورهای برای اغراضی همانند تفاضل و تفاخر علمی، بیان تجربههای صوفیانه و دینی، مبالغه در مدح ممدوحان و تقریر اندیشه یا آرایش کلام استفاده کرده و قدرت معنایی آنها را محدود نمودهاند، امّا برخی شاعران معاصر عرب، با الهام از فریدریش نیچه (1844-1900)، شاعر و فیلسوف آلمانی، در چهارچوب «نقابِ» اسطورة «زردشت» در پی دستیابی به عنصری برای مبارزات سیاسی-اجتماعی و بیداری ملتهایشان با شعار اَبَرانسان بوده تا بدین وسیله، خیزشی مردمی در برابر اهریمن ظلم و فساد مستکبران معاصر به پا دارند. شاعران معاصر عرب گسترة معنایی وسیعی را در قالب اسطورهها خلق نموده و تجربههای امروزین را با تجربههای کهن باستانی میلیونها انسان پیوند زدهاند؛ در مقابل، آنچه در خاطرة شاعران فارسیزبان از این اسطوره بر جای مانده، متفاوت بوده و زردشت گاه در جایگاهی آسمانی با ابراهیم پیامبر برابری نموده و گاه در جایگاهی زمینی همانند حقّهبازی چابکدست یا کافری آتشپرست مینشیند. هدف این مقاله بررسی تطبیقی اسطورة زرتشت در شعر شاعران فارس و عرب، با تکیه بر مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی است تا نشان دهد که اندیشة نمادین و سمبولیک شاعران فارس و عرب دربارة این اسطوره چه بوده و اصولاً هر یک از این شاعران به چه منظور یا منظورهایی از این اسطوره در شعر خود بهره بردهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
اسطوره؛ شاعران فارس؛ شاعران عرب؛ زردشت؛ زوراستر؛ زَرَثوشْتَرَ | ||
مراجع | ||
ابراهیمی، معصومه (1392)، بررسی سیر تحول مفهومی دیو در تاریخ اجتماعی و ادبیات شفاهی، دوفصلنامة فرهنگ وادبیات عامه، دورة 1، ش 2. ابن الفارض (1981)، الدیوان، بیروت: المکتبة الادبیة. اخوان ثالث، مهدی (1368)، تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم، تهران: مروارید. ــــــــــــــ (1383)، آخر شاهنامه، چاپ دوم، تهران، انتشارات مروارید / زمستان. اسدی طوسی، علی بن احمد (1317)، گرشاسبنامه، چاپ حبیب یغمایی، تهران: بروخیم. اﻣﻴﻦ ﭘﻮر، ﻗﻴﺼﺮ (1372)، آﻳﻨﻪﻫﺎی ﻧﺎﮔﻬﺎن، ﺗﻬﺮان: اﻓﻖ. آذری طوسی، فخرالدین حمزه بن علی (1303ق)، جواهر الأسرار، د.م، د.ط. بهار، محمدتقی (1380)، دیوان، به کوشش چهرزاد بهار، تهران: توس. البیاتی، عبدالوهاب (1995م)، الأعمال الشعریة الکاملة، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر. توفیقی، حسین (1387)، آشنایی با ادیان بزرگ، تهران: سمت. جریر بن عطیه (1986م)، الدیوان، بیروت: دار بیروت للطباعة والنشر. جیدة، عبدالحمید (1980م)، الاتّجاهات الجدیدة فی الشعر العربی المعاصر، بیروت: مؤسسة نوفل. خاقانی شروانی، افضلالدین بدیل (1362ش)، دیوان، تصحیح: سیّدضیاءالدّین سجّادی، چاپ سوم، تهران: زوّار. الخطیب، حسام (1999)، آفاق الأدب المقارن عربیا وعالمیا، ط 2، دمشق: دارالفکر. خلیل جبران، جبران (2008)، المجموعة الکاملة لمؤلفات (المعرّبة)، تحقیق: سامی ج الخوری، لبنان: کتابنا للنشر. رسول زاده، محمد (1376)، خون نامه خاک، تهران: مؤسسة کیهان. سنایی غزنوی، مجدود بن آدم (13ش)، الحدیقة الحدیقة وشریعة الطریقة، به کوشش مدرس رضوی، تهران: سپهر. سوفرن، پیرابر (1376ش)، زردتشتِ نیچه، شرحی بر پیشگفتارِ چنین گفت زرتشت، ترجمة بهروز صفدری، تهران: فکر روز. ﺷﺎﻫﺮﺧﻲ، ﻣﺤﻤﻮد (1376)، جنگ، ﺗﻴﻎ و آﻓﺘﺎب، تهران: آگاه. شبستری، محمود (133ش)، مجموعة آثار شیخ محمود شبستری، تصحیح صمد موحّد، تهران: کتابخانة طهوری. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380ش)، شعر معاصر عرب، تهران: سخن. شهرستانی، عبدالکریم (د.ت)، الملل والنحل، تحقیق: امیر علی مهنا وعلی حسن فاعور، بیروت: دارالمعرفة. عباس، احسان، محمد یوسف عجم (1982)، الشعر العربی فی المهجر، امیرکا الشمالیة، بیروت. عبود، عبده، ماجدة حمود وغسان السید (2001)، الأدب المقارن مدخلات نظریة ونصوص تطبیقیة، دمشق: قمحة إخوان. عروضی سمرقندی، احمد بن عمر (1328ق)، چهارمقاله، تصحیح محمد قزوینی و به کوشش محمد معین، لیدن: بریل. عطار نیشابوری، فریدالدین محمد (1386)، اسرارنامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعیکدکنی، سخن، تهران. فردوسی، ابوالقاسم (1386)، شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره، چاپ یازدهم. الفرزدق، همام بن غالب (1987)، الدیوان، شرحه وضبزه وقدم له علی فاعور، بیروت: دارالکتب العلمیة. فرغانی، سیف الدین محمد (1364)، دیوان، تهران: انتشارات فردوسی. قبادیانی، ناصرخسرو (1378)، دیوان، به کوشش مجتبی مینویی و مهدی محقّق، چاپ پنجم، چاپ دانشگاه تهران. المتنبی، أبوالطیب (1983)، الدیوان، بیروت، دار بیروت للطباعة والنشر. مختاریان، بهار (1388)، نورتروپ فرای و نقد اسطورهای، پژوهشنامة فرهنگستان هنر، ش 14، صص 73-58. مسعود سعد سلمان (1384)، دیوان، مقدمة رشید یاسمی، تهران: نگاه. المعری، أبوالعلاء (1998)، اللزومیات، بیروت: دار صادر. میزبان، جواد (1382)، آب و آینه (تأملی در شعر اخوان ثالث)، مشهد: پایه. ندا، طه (1991)، الأدب المقارن، بیروت، دارالنهضة العربیة. نیچه، فریدریش (1373)، «در باب حقیقت و دروغ به مفهومی غیر اخلاقی»، ترجمة مراد فرهادپور، ارغنون، ش 3، پاییز، صص 121-136. وحیدی، حسین (1368)، خرده اوستا، تهران: بنیاد فرهنگیرن سروشیان. ولک، رنه، وارن، آوستن (1373)، نظریه ادبیات، ترجمة ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: علمی و فرهنگی. الیاده، میرچا (1391)، اسطوره و واقعیت، ترجمة مانی صالحی عالمه، تهران: کتاب پارسه. یوست، فرانسوا (1386)، چشم انداز تاریخی ادبیات تطبیقی، ترجمة علیرضا انوشیروانی، مطالعات ادبیات تطبیقی، ش 3، صص 37 -60. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 644 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 474 |