پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,228 |
| تعداد مقالات | 67,746 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,075,392 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,809,518 |
پیشوندواره های زبان فارسی: تحلیل شناختی | ||
| پژوهشهای زبانی | ||
| مقاله 5، دوره 10، شماره 2، اسفند 1398، صفحه 83-105 اصل مقاله (636.43 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jolr.2019.273141.666454 | ||
| نویسندگان | ||
| سمیرا ذهاب ناظوری* 1؛ آرزو نجفیان2؛ بهمن زندی3؛ مهدی سیزواری4 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان‌شناسی دانشگاه پیام نور تهران | ||
| 2دانشیار زبان شناسی دانشگاه پیام نور تهران | ||
| 3استاد زبان شناسی دانشگاه پیام نور تهران | ||
| 4استادیار زبان‌شناسی دانشگاه پیام نور تهران | ||
| چکیده | ||
| شبه‌وند کلمه پرکاربردی است که به پایه‌های مختلف متصل می‌شود، نقش وندی اشتقاقی را بازی می‌کند و کلمات مشتق به وجود می‌آورد. این عناصر زبانی به لحاظ ساختواژی مستقل محسوب می‌شوند ولی در گذر زمان و تحت تأثیر عوامل مختلف معانی مجازی می‌یابند و در ترکیبات اشتقاقی حاضر می‌شوند. در این پژوهش به بررسی موردی دو پیشوندواره زبان فارسی، «خوش، بد-» با دو مفهوم متقابل و با بسامد بسیار زیاد در زبان فارسی، در چارچوب صرف شناختی و با استفاده از مدل هماوند (2011) پرداخته می‌شود. روش گردآوری داده‌ها پیکره‌بنیاد و پیکره مورد استفاده این پژوهش فرهنگ انوری (1381) بوده است. ابتدا تمام واژه‌های دارای این پیشوندوارهها استخراج و پس از طبقه‌بندی در چارچوب صرف شناختی هماوند تحلیل شدند. این عناصر زبانی دارای هر سه عملیات شناختی «مقوله‌سازی»، «پیکربندی» و «مفهوم‌سازی» هستند. بر اساس عملیات «مقوله‌سازی» این عناصر علاوه بر معنای اصلی و فرهنگ لغتی خود دارای معانی دیگری بودند که شماری از این معانی «پیش‌نمونه» و شماری نیز «حاشیه‌ای» بودند. پیشوندواره «خوش-» دارای دو معنای پیش‌نمونه‌ای زیبایی و خوبی و پنج معنای حاشیه‌ای فراوانی، پایبندی، فقدان، مهارت و راحتی بود، و پیشوندواره «بد-» دارای یک معنای پیش‌نمونه‌ای زشتی و پنج معنای حاشیه‌ای فراوانی، عدم پایبندی، دشواری، شدت، برخورداری از ویژگی مثبت. بر اساس عملیات «پیکربندی»، «قلمروهای» مختلف بررسی شدند. هر کدام از این پیشوندوارهها دارای قلمروهای مشخص و نماهایی مجزا از این قلمروها بودند. پیشوندواره «خوش-» دارای دو قلمرو مقدار و حالت و پیشوندواره «بد-» دارای قلمرو تمایز بود. بر اساس عملکرد «مفهوم‌سازی» به بررسی واژه‌هایی پرداخته شد که دارای پایه مشترک هستند اما عناصر پیشوندی مترادفی بر سر آن‌ها قرار می‌گیرند و «تفاسیر» مختلف معنایی حاصل می‌کنند. یافتههای این پژوهش می‌تواند مؤید این واقعیت باشد که تمام عناصر زبانی دارای مفاهیمی هستند که بیانگر تجربه ذهنی متفاوت سخنوران زبان‌اند و پیشوندها به طور کل و پیشوندوارهها به طور خاص از این قاعده مستثناً نیستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| صرف شناختی؛ پیشوندواره؛ مقوله‌سازی؛ پیکربندی؛ مفهوم‌سازی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Persian Prefixoids: A Cognitive Analysis | ||
| نویسندگان [English] | ||
| samira zahab nazoory1؛ Arezoo Najafian2؛ Bahman Zandi3؛ Mehdi Sabzevari4 | ||
| 1Ph.D. Candidate, Linguistics, Payame Noor University, Tehran | ||
| 2Associate Professor, Linguistics, Payame Noor University, Tehran | ||
| 3Professor, Linguistics, Payame Noor University, Tehran | ||
| 4Assistant Professor, Linguistics, Payame Noor University, Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Affixoid is a frequent word attached to different bases, plays the role of derivational affixes and makes derivational words. These linguistic elements are morphologically independent but by the passage of time and under the influence of different factors, they attain different figurative meanings and are present in derivational words. In this research, we study 2 Persian prefixoids,"khosh-, bad-" which have opposite meanings and have ahigh frequency in Persian, in cognitive morphology framework and based on Hamawand (2011). It is corpus-based and the corpus used is Sokhan Dictionary. Firstly all words containing these elements are listed and the classified and analyzed. These elements have all three cognitive operations; categorization, configuration and conceptualization. Based on categorization operation, these elements besides their denotational meanings, have other meanings some of which are prototypical and some are peripheral. Prefixoid “khosh-“has 2 prototypical meanings, beauty and goodness, and 5 peripheral meanings, abundance, faithfulness, lack, skill, ease, and prefixoid “bad-“ has 1 prototypical meaning, ugliness, and 5 peripheral meanings, abundance, unfaithfulness, hardship, severity, positive attitude. Based on configuration operation, different domains are studied. Each of these prefixoids has specific domains and separate facets. Prefixoid “khosh-“has 2 domains, quantity and manner, and “bad-“ has distinction domain. And finally based on conceptualization operation, we study words which have the same bases but synonymous prefixes are attached to them and different construals are attained such as “more than usual vs. excessive” by the use of prefixoids “khosh-“ and “por-“ attached to the base “Namak”, “quantity vs. quality” by the use of the previous mentioned prefixoids attached to the base “kar” and the last construal “humor vs. insult” which is made by the use of prefixoids “bi-“ and “khosh-“ by the base “Gheirat”. Based on the findings of this study, all linguistic elements have senses that represent speakers’ different mental experiences and prefixes, generally, and prefixoids, specifically, are not exceptional. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Cognitive Morphology, Prefixoid, Categorization, Configuration, Conceptualizatio | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
ابراهیمی، قربانعلی (1373). سیر تاریخی وندهای زبان فارسی و کارکرد آن در شاهنامه فردوسی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد در رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران، دانشگاه شیراز. افراشی، آزیتا؛ و کوشکی، فاطمه (1395). تحلیل معناشناسی پیشوند پیش- در زبان فارسی، رویکرد زبان‌شناسی شناختی، فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه الزهرا (س)، دورۀ 9، شمارۀ 25، ص 166-137. انوری، حسن (1381). فرهنگ سخن، تهران، سخن. پاشنگ، مصطفی (1393). فرهنگ پارسی پاشنگ: ریشه‌یابی واژگان پارسی، زبان‌شناسی و واژگان جهانی زبان، تهران، پاشنگ. حسن دوست، محمد (1393). فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سامعی، حسین؛ تفسیری، ملیحه؛ و پرویزی، نسرین (1393). الگوهای ساخت‌واژه در زبان فارسی، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی. فرشیدورد، خسرو (1389). ترکیب و اشتقاق در زبان فارسی: ترکیب و تحول آن در زبان فارسی، دستوری برای واژه‌سازی، تهران، زوار. ـــــــــــــ(1392). دستور برای لغت‌سازی فرهنگ پیشوندها و پسوندهای فارسی همراه گفتارهایی درباره دستور زبان فارسی، تهران، زوارکلباسی، ایران (1371). ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه). نغزگوی کهن، مهرداد؛ و داوری، شادی (1391). شبه‌وندشدگی. نشریه پژوهشهای زبان‌شناسی تطبیقی، شمارۀ 1، ص 84-65. Afrashi, A. and Koushki, F. 2016. Semantic Analysis of “pish-“ prefix in Persian: A cognitive linguistic approach, Journal of Language Research (Zabanpazhuhi), 10(25). [In Persian]. Anvari, H. 2002.Sokhan Comprehensive Dictionary, Tehran: Sokhan. [In Persian]. Bauer, L. 2003. English prefixation – A typological shift?ActaLinguistcaHungarica, Vol. 50 (1-2), pp. 33-40. Ebrahimi, G.A. 1994. A historical survey of Persian affixes and their usages in Ferdowsi’s Shahnameh (M.A. Thesis in Ancient Iranian Culture and Languages). University of Shiraz, Fars, Iran. [in Persian]. Farshidvard, Kh. 2010. Combination and Derivation in Persian: Combination and its Development in Persian, Word Formation Grammar, Tehran: Zavvar. [In Persian]. Farshidvard,K. 2007. Farhang-e Pishvand-ha va Pasvand-haye Zaban-e Farsi (Persian Prefixes and Suffixes Dictionary). Tehran: Zavvar.[In Persian]. Golfam, A. ,Mahmoodi-Bakhtiari, B., &KarbalaeiSadegh, M. 2014. The study of irreversible binominals in Persian: a cognitive morphology approach. Procedia – Social and Behavioral Sciences. 136, 159-163. Hamawand, Z. 2011. Morphology in English: Word formation in cognitive grammar. London: Continuum. Hamawand, Z. 2013. Prefixes of Spatiality in English: A Study in Cognitive Linguistics. Theory and Practice in Language Studies. (3) 5, 736-747. Hasandoust, M. 2015. Persian Typological Dictionary, Tehran: Persian Academy. [In Persian]. Kalbassi, I. 2012. Sakht-e vazhe-ye eshteghaghi dar Farsi-e emrooz(The Derivational Structure of Word in Modern Persian). Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies. [In Persian]. Katamba, F. 1993.Morphology.Modern linguistics series. New York: St. Martin's Press. Langacker, R. 1987. Foundations of cognitive grammar. Vol.1: Theoretical prerequisites. Stanford: Stanford University Press. Lysons, J. 1995. Linguistic semantics: An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press. Naghzguy Kohan, M. & Davari, Sh. 2012. Affixoidation. Journal of Comparative Linguistic Researches, 1(1): 65-85. [In Persian]. Pashang, M. 2015. Pashang Persian Dictionary: Persian Vocabulary origins, Linguistics and Language Global Vocabulary, Tehran: Pashang. [In Persian] Ruppenhofer, J. et al 2018. Distinguishing affixoid formations from compounds.27th International Conference in Computational Linguistics, USA, 3853-3865. Samei, H., Tafsiri, M. & Parvizi, N. 2014. Word formation Patterns in Persian. Tehran: Persian Academy. [In Persian]. Tyler, A. & Evans, V. 2003. The Semantics of English Prepositions: Spatial Sciences, Embodied Meaning, and Cognition. Cambridge University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 619 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 450 |
||
