تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,111,726 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,215,345 |
سیرالملوکِ نظامالملک: اغلاط، مجعولات و عامل آنها | ||
پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
مقاله 2، دوره 52، شماره 1، شهریور 1398، صفحه 27-57 اصل مقاله (845.86 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2020.277643.653985 | ||
نویسنده | ||
مرتضی دانشیار* | ||
استادیار دانشگاه فردوسی مشهد | ||
چکیده | ||
اهمیت ادبی سیرالملوک یا سیاستنامه و جایگان آن در تاریخ اندیشه سیاسی ایرانیان بینیاز از شرح است. با وجود این، اشتباهات و تناقضاتی در آن هست که از یک سو منش و دانش نویسنده و از سوی دیگر، انتساب این کتاب را به خواجهنظامالملک توسی به چالش کشیده است. گرچه این دو قضیه، موضوع پژوهشهای پرشمار بوده است، اما تاکنون در پژوهشی جامع، به اغلاط و تناقضات کتاب پرداخته نشده است و بحث در باب صحت و سقم انتساب آن و هویت مؤلف نیز، ادامه دارد. در پژوهش حاضر، ضمن نقد و جمعبندیِ نتایج پژوهشهای موجود، که گاه بسیار متناقض بودهاند، اغلاط و تناقضات متعدد کتاب آشکار شده است تا از رهگذر آن احتمال جعل و در صورت تصدیق، هویت جاعل نیز بررسی شود. بخشی از یافتههای این پژوهش نشان میدهد که بخشهای مغلوط و متناقض کتاب، مهمترین گواه جعل بخشی از سیرالملوک است. این مجعولات و تطبیق محتوای آنها با فضای زمانه نیز حاکی است که جاعل بیگمان از فرزندان نظامالملک یا وابستگان آنان بوده است. | ||
کلیدواژهها | ||
سیاستنامه/سیرالملوک؛ جعل کتاب؛ سلجوقیان؛ دبیران سلجوقی؛ خواجه نظامالملک طوسی | ||
مراجع | ||
ابناثیر، عزالدین أبوالحسن، الکامل فی التاریخ؛ بیروت: دار صادر- دار بیروت، 1385/1965. ابنجوزی، أبوالفرج عبدالرحمن بن علی بن محمد؛ المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد و مصطفی عبدالقادر عطا؛ بیروت: دارالکتب العلمیة 1412/1992. ابنکثیر دمشقی، أبوالفداء اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت: دارالفکر، 1407/ 1986. ابوالحسنی (منذر)، علی،«مندرجات «ضد شیعی» سیاستنامه از آن خواجه نظامالملک نیست!»، کلام اسلامی، 1378، (ش. 29-150 تا 159-؛ 30-128 تا 147-؛ ۳۱-140 تا 160-). اقبال، عباس، وزارت در عهد سلاطین بزرگ سلجوقی، تهران: دانشگاه تهران، 1338. آلداوود، علی، «آل الیاس»، دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر موسویبجنوردی، ج 1، تهران: مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، 1367. حاتمی و گلچین عارفی، «دیر گچین»، دانشنامه جهان اسلام، ج ۱۸، تهران: بنیاد دائرهالمعارف اسلامی، ۱۳۹۳. باسورث، ادموند کلیفورد، تاریخ غزنویان، ترجمه حسن انوشه؛ تهران: امیرکبیر، 1378. بهار، محمدتقی؛ سبک شناسی: تاریخ تطور نثر فارسی، تهران: چاپخانه خودکار، 1326-1321 ش. بیهقی، ابوالحسنعلی بن زید، معروف به ابن فندق؛ تاریخ بیهق؛ تصحیح احمد بهمنیار، تهران: کتابفروشی فروغی، 1317. بیهقی، ابوالفضل محمد، تاریخ بیهقی، به کوشش خلیل خطیبرهبر، تهران: آفتاب، چ 12، 1387. خطیبی، ابوالفضل، «انوشیروان خالد کاشی»، دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر موسویبجنوردی، ج 10، تهران: مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، 1380. راوندی، محمد بن علی، راحه الصُّدور و آیه السرور در تاریخ آل سلجوق؛ به کوشش محمد اقبال؛ تهران: امیرکبیر، 1364. رضازاده لنگرودی، رضا، «جنابی، ابوطاهر سلیمان»، دانشنامه جهان اسلام، ج 10، تهران: بنیاد دائرهالمعارف اسلامی، 1385. همو، «ابوطاهر جنابی»، دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر موسوی بجنوردی، ج ۵، تهران: مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، 13۷۵. سبکی، تاجالدین؛ طبقات الشافعه الکبری؛ به کوشش محمود محمد الطناحی و عبدالفتاح محمد الحلو؛ قاهره: عیسی البابی الحلبی، 1383 ق/1964 م. صدرالدین ابوالحسن علی بن ناصر حسینی، زبده التواریخ (اخبار امراء و پادشاهان سلجوقی)، ترجمه رمضانعلی روحالهی؛ تهران: ایل شاهسوند، 1380. صدیقی، غلامحسین؛ جنبشهای دینی ایرانی در قرنهای دوم و سوم هجری؛ تهران: پاژنگ، 1372. طباطبائی، سید جواد، خواجه نظام الملک، تهران: طرح نو، 1375. طهماسبی، ساسان، «رقابت عراقیها و خراسانیها در دیوانسالاری سلجوقی»، نامه انجمن، 1382 (ش.3)، 141-158. عمادالدین محمد بن محمد اصفهانی، تاریخ دولة آل سلجوق، به کوشش یحیی مراد، بیروت: دارالعلمیة، 2004/1425 ق. قزوینی رازی، عبدالجلیل؛ النقض موسوم به بعض مثالب النواصب فی نقض بعض فضائح الروافض؛ به کوشش میرجلال الدین محدث اُرمَوی، تهران: انجمن آثار ملی، 1358. گردیزی، ابوسعید عبدالحی بن الضحاک، زین الاخبار، چاپ عبدالحی حبیبی، تهران 1363. مجهول المؤلف، «نقدی تاریخی بر سیره الملوک»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، دی 1376 (ش. 3) 19ـ24. مقدسی، أبوعبدالله محمد؛ أحسن التقاسیم فی معرفة الأقالیم؛ القاهرة: مکتبة مدبولی، ط.2، 1411/1991. مینوی، مجتبی، نقد حال، تهران: خوارزمی، 1351. موحد، محمدعلی، «سیاست نامه و فتاوای جهانداری»، شبهقاره، فروردین 1392 (ش. ۱) 297- 318. مؤمنی، محسن، «وزارت مجدالملک قمی، واکاوی رقابت خراسانی ـ عراقی»، جستارهای تاریخی، 1393(س.5) 137-155. نظامالملک طوسی، سیاستنامه، برای دبیرستانها، به کوشش عباس اقبال، تهران: چاپخانه مجلس، 1320. همو، سیاستنامه (سیرالملوک)، به کوشش جعفر شعار، تهران: شرکت کتابهای جیبی، 1348. همو، سیاستنامه (بر اساس چاپ شفر)، به کوشش مرتضی مدرسیچهاردهی و تعلیقات محمد قزوینی، تهران: طهوری،1334. همو، سیرالملوک (سیاستنامه)، به کوشش هیوبرت دارک، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1340. همو، تهران: علمی و فرهنگی، چ 10، 1395. یاقوت حموی، ابوعبدالله، معجم البلدان، بیروت: دار صادر، ط الثانیة، 1995 م. یوسفی، غلامحسین، دیداری با اهل قلم (درباره بیست کتاب نثر فارسی)، مشهد: دانشگاه فردوسی، ۱۳۵۵. Khismatulin, A. A., "To Forge a Book in the Medieval Ages: Nezām al-Molk’s Siyar al-Moluk (Siyāsat-Nāma," Persianate Studies (1(1):pp. 30-66), 2008. Lambton, A. K. S., “The Dilemma of Government in Islamic Persia: The "Siyāsat-nāma" of Niẓām al-Mulk”, Iran, Vol. 22 (1984): 55-66. Nizam oul-Moulk, Siaset-name, tr. to Russian, B.N. Zakhoder, Moscow and Leningrad, 1949. Paul, Jürgen, “Alptegin in the Siyāsat-nāma”, Afghanistan 1.1 (2018): 122–140. Simidchieva. M.“Siāsat-nāme revisited :the question of authenticity” in Bert G .Fragner et al., eds., Proceedings of the Second European Conference on Iranian Studies 1991(pp.657-674), Rome, 1995. Tetley, G. E., The Ghaznavid and Seljuk Turks: Poetry as a Source for Iranian History, London, Taylor & Francis, 2009. Tor, D. G., “Sovereign and Pious: The Religious Life of the Great Seljuq Sultans”, The Seljuqs: Politics, Society and Culture, Christian Lange and SongülMecit, Eds (Edinburgh: Edinburgh University Press, 2011), pp. 39-62. Yavari, Neguin, “SIAR AL-MOLUK,” EncyclopædiaIranica, online edition, 2015, http://www.iranicaonline.org/articles/siar-al-moluk. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 602 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 446 |