پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,533 |
| تعداد مقالات | 70,508 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,128,398 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,235,892 |
بازی بزرگ و مسئلۀ هرات (1828-1838م) | ||
| پژوهش‌های علوم تاریخی | ||
| مقاله 2، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 20، اسفند 1398، صفحه 1-20 اصل مقاله (357.29 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2019.278907.473098 | ||
| نویسندگان | ||
| فرج الله احمدی* 1؛ آروین قائمیان2 | ||
| 1دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلا‌می دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| بازی بزرگ روسیه و بریتانیا که از دهه‌های نخستین قرن نوزدهم آغاز شده بود، به رویارویی آن دو قدرت در ایران طی سال‌های آغازین قرن بیستم منجر شد. رقابت روسیه و بریتانیا در ایران در شرایطی تشدید شد که پس از دور دوم جنگ‌های ایران و روسیه در قفقاز، اعادۀ حاکمیت تاریخی ایران بر هرات در دستور کار دولت ایران قرار گرفت؛ اقدامی که باعث نگرانی سیاستمداران بریتانیایی از بسط نفوذ روسیه در مرزهای غربی هند شد. در دهۀ 1830م (1245ق) تحرکات نظامی ایران در مرزهای شرقی که با حمایت روسیه همراه بود، به محاصرۀ هرات در 1837م (1252ق) منجر شد؛ اما باتوجه‌به واکنش نظامی بریتانیا در خلیج فارس، عملیات نظامی محمدشاه قاجار به شکست انجامید. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در این بازی بزرگ، در شرایطی که حمایت روسیه از دربار ایران و محاصرۀ هرات ذهن سیاستمداران بریتانیایی را در کلکته و لندن به خود مشغول داشته بود، واکنش سریع و لشکرکشی بریتانیا به خلیج فارس، نتیجۀ کارزار در هرات را به نفع آن کشور رقم زد. از آن پس بود که موقعیت بریتانیا در افغانستانِ امروزی تثبیت شد. این مقاله برخلاف پژوهش‌های دیگر که اغلب مسئلۀ هرات را در چارچوب روابط ایران و بریتانیا، ایران و روسیه و یا روابط ایران و امیرنشین‌های افغان بررسی کرده‌اند، آن را در چارجوب بازی بزرگ روسیه و بریتانیا بررسی و تحلیل کرده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بازی بزرگ؛ ایران؛ هرات؛ بریتانیا؛ روسیه؛ هند؛ محمدشاه | ||
| مراجع | ||
|
آدمیت، فریدون، امیرکبیر و ایران، تهران، خوارزمی، 1356. آوری، پیتر، تاریخ ایران کمبریج، ترجمۀ تیمور قادری، جلد7، تهران، مهتاب، 1389. امانت، عباس، «پیشوای امت و وزیرمختار بی‌تدلیس انگلیس (مراسلۀ حاج سید محمدباقر شفتی حجةالاسلام و سرجان مکنیل در قضیۀ لشکرکشی محمدشاه به هرات)»، ایرانشناسی، ش5، 11-41، 1369. بینا، علی‌اکبر، «روابط سیاسی: جنبه‌های سیاسی و دیپلماسی مسئلۀ هرات و افغانستان (در دورۀ قاجاریه تا معاهده پاریس)»، بررسی‌های تاریخی، دوره 4، ش 1، 59-86، فروردین و اردیبهشت 1348. پرتو، افشین، «پیمان پاریس؛ داستان غم‌انگیز جدایی هرات از ایران»، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، دوره 14، ش 265، 41-14، 1388. تیموری، ابراهیم، «گوشه‌ای از تاریخ ایران (مسئلۀ هرات) بخش دوازدهم»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، ش 181، 198-107، 1381. حسینی فسایی، تاریخ فارسنامۀ ناصری، تهران، سنایی، بی‌تا. ساسانی، خان‌ملک، سیاست‌گذاران دورۀ قاجار، تهران، بابک، بی‌تا. سایکس، سرپرسی، تاریخ ایران، ترجمۀ سید محمدتقی فخر داعی گیلانی، جلد2، تهران، افسون 2، 1380. شمیم، علی‌اصغر، ایران در دورۀ سلطنت قاجار، تهران، علمی، 1374. طالع، هوشنگ، تاریخ تجزیۀ ایران، تهران، سمرقند، 1388. قاضیها، فاطمه، «نگاهی به برخی اسناد روابط خارجی ایران در دورۀ قاجار»، گنجینۀ اسناد، دوره 1، ش 2، 38-49، تابستان 1370. کارلو ترنزیو، پیو، رقابت روس و انگلیس در ایران و افغانستان، ترجمۀ عباس آذرین، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1359. مارتین، ونسا، عهد قاجار؛ مذاکره، اعتراض و دولت در ایران قرن سیزدهم، ترجمۀ حسین زنگنه. تهران، ماهی، 1390. مارکام، کلمنت، تاریخ ایران دورۀ قاجار، ترجمۀ میرزارحیم فرزانه، تهران، فرهنگ ایران، 1364. محمود، محمود، تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در قرن نوزدهم میلادی، جلد1، چاپ سوم، تهران، اقبال، 1344. نامۀ امیرتومان به کنت سیمونیچ، کارتن3، پرونده 19، اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، 1253ق. نامۀ مستر مکنیل به میرزا آقاسی، کارتن 3، پرونده 19، اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، 1252ق. نامۀ پالمرستون به کلرینکارد، کارتن 4، پرونده 18، اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، 1254ق. نامۀ کهندل‌خان به دولت ایران، کارتن 3، پرونده 19، اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، 1252ق. نصیری‌مقدم، محمدنادر، گزیدۀ اسناد سیاسی ایران و افغانستان؛ مسئلۀ هرات در عهد محمدشاه قاجار، جلد1، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه، 1374. واتسن، رابرت گرانت، تاریخ قاجار، ترجمۀ عباسقلی آذری، 1340. هوشنگ مهدوی، عبدالرضا، سیاست خارجی ایران در دوۀ پهلوی، چاپ چهارم، تهران، پیکان، 1377. هوشنگ مهدوی، غلامرضا، تاریخ روابط خارجی ایران، تهران، امیرکبیر، 1349. Ahmadi, K. “British Colonial Policy and the Persian Gulf Islands”, Iranian review of foreign affairs 3, no.1, 7-36, 2012.
Alder, G. J. “The key to India?: Britain and the Herat problem 1830–1863—part 1”, Middle Eastern Studies 10, no.2, 186-209, 1974.
Algar, H. “The Revolt of Āghā Khān Maḥallātī and the Transference of the Ismā'īlī Imamate to India”, Studia Islamica, 55-81, 1969.
Amanat, A. “Herat: VI. The Herat Question”, Encyclopaedia Iranica, 219-224, 2003.
Amin, C. M. “The Press and Public Diplomacy in Iran, 1820–1940”, Iranian Studies 48, no.2, 269-287, 2015.
Brobst, P. J. “Sir Frederic Goldsmid and the containment of Persia, 1863–73”, Middle Eastern Studies 33, no.2, 197-215, 1997.
Cheshire, H. T. “The Expansion of Imperial Russia to the Indian Border”, The Slavonic and East European Review, 85-97, 1934.
Crawley, C. W. “Anglo-Russian Relations 1815–40”, Cambridge historical journal 3, n0.1, 47-73, 1929.
Cronin, S. “Importing modernity: European military missions to Qajar Iran” Comparative Studies in Society and History 50, no.1, 197-226, 2008.
Darwin, J. “Imperialism and the Victorians: the dynamics of territorial expansion”, The English Historical Review 112, no.447, 614-642, 1997.
Davies, C. E. “Qajar Rule in Fars prior to 1849” Iran 25, no.1, 125-153, 1987.
Farmanfarmaian, R. (Ed), War and peace in Qajar Persia: implications past and present, Routledge, 2008.
Greaves, R. L. “Sīstān in British Indian frontier policy”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies 49, no.1, 90-102, 1986.
Hambly, G. “An Introduction to the Economic Organization of Early Qājār Iran” Iran 2, no.1, 69-81, 1964.
Honnen, M. F. Securitizing British India: A New Framework of Analysis for the First Anglo-Afghan War, 2013.
Ingram, E. “A preview of the great game in Asia—I: The British occupation of Perim and Aden in 1799” Middle Eastern Studies 9, no.1, 3-18, 1973.
Ingram, E. “Great Britain’s Great Game: An Introduction”, The International History Review 2, no.2, 160-171, 1980.
Kashani-Sabet, F. “Fragile frontiers: The diminishing domains of Qajar Iran”, International Journal of Middle East Studies 29, no.2, 205-234, 1997.
McNeill, J. Progress and Present Position of Russia in the East, London, 1836.
Morgan, G. “Myth and reality in the great game”, Asian Affairs 4, no.1, 55-65, 1973.
Mosely, P. E. “Russian Policy in Asia (1838-1839)”, The slavonic and East European Review 14, no.42, 1936.
Norris, J.A. The First Afghan War 1838-1842. England, Cambridge University Press, 1967.
Standish, J. F. “The Persian war of 1856–1857”, Middle Eastern Studies 3, no.1, 18-45, 1966.
Volodarsky, M. “The Russians in Afghanistan in the 1830s”, Central Asian Survey 3, no.1, 63-86, 1984.
Volodarsky, M. “Persia's foreign policy between the two Herat crises, 1831–56”, Middle Eastern Studies 21, no.2, 111-151, 1985.
Wright, D. The English amongst the Persians: during the Qajar period 1787-1921, Heinemann, 1997.
Yaz, O. Birinci İngiliz-Afgan Savaşı ve Sonuçlar, 2002. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,038 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,060 |
||