پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,108,082 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,212,728 |
نگرشی بر ژرفانمایی در نگارگری ایرانی برپایۀ آرای ابنهیثم در المناظر | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 9، دوره 24، شماره 4، دی 1398، صفحه 77-90 اصل مقاله (7.49 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2018.265837.666027 | ||
| نویسندگان | ||
| مریم کشمیری* 1؛ زهرا رهبرنیا2 | ||
| 1دانشگاه الزهرا | ||
| 2دانشیار دانشکده هنر دانشگاه الزهرا، تهران | ||
| چکیده | ||
| ژرفانمایی در نسخهنگارههای ایرانی با آنچه امروز از پرسپکتیو دانسته میشود، بسیار متفاوت است. در نگارگری، پیکرههای دورتر را هماندازۀ پیکرههای نزدیکتر، اما بالاتر از آنها بازنمودهاند. پژوهشگران این شیوه را در عبارتِ «بالاتر یعنی دورتر» خلاصه کردند. گمان میرود چنین عبارتی، گوناگونی ژرفای صحنهها و مفاهیم در پس آنها را بیان نمیکند، زیرا پذیرفتنی نیست هنری چندصدساله که در خدمت بازگفت دیداری روایات ادبی متفاوت بوده است، یکی از مهمترین ارکان صحنهپردازی (ژرفا) را چنین سادهانگارانه بازنموده باشد. براینپایه، پرسشهای جستار حاضر برمیآید: مبانی شکلگیری ژرفانمایی بالاوپایین چیست؟ آیا بربنیان این مبانی میتوان گوناگونی ژرفانمایی را چندانکه ایرانیان قدیم درمییافتند، بازفهمید؟ رسالات مناظرومرایای کهن (المناظر ابنهیثم)، درک مفهوم ژرفا در نگاه ایرانیان و تبیین شیوههای بازنمایی آن را ممکن میسازد. براینبنیان، شش گونۀ ژرفانمایی در نقاشی ایرانی شناختنی است که هریک از جهتِ عمق صحنهها، کاربرد و مفهوم با یکدیگر تفاوت دارد: انبوهنگاری؛ انجمننگاری؛ بوستاننگاری؛ صحرانگاری؛ ژرفانمایی با لایههای میانجی؛ و ژرفانماییهای ساختمانی. پژوهش درپیِ فهم تاریخی اثر میکوشد دریافت مخاطب امروز را به فهم بینندۀ سدههای پیشین نزدیک گرداند و چارچوبهای نادیدۀ نگارگری ایرانی را بازنمایاند. ازاینرو، پژوهشی بنیادین با رویکردی تاریخی است که اصول المناظر را بهشیوۀ توصیف بازمیخواند و ژرفانمایی نگارهها را با توصیفـتحلیل و نیز سنجش چارچوبهای علمی و هنری (تطبیق همزمان) تبیین میکند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نقاشی سنتی ایران (نگارگری)؛ ژرفانمایی (پرسپکتیو)؛ ابنهیثم؛ دانش مناظرومرایا (نورشناسی) | ||
| مراجع | ||
|
آژند، یعقوب (1389)، نگارگری ایران، ج 1، سمت، تهران. آقایانی چاوشی، جعفر (1381)، تئوری خطوط متوازی از نگاه خواجه نصیرالدین طوسی، نشریۀ فرهنگ، شماره 44 و 45، 1ـ24. بکار، عثمان (1381)، طبقهبندی علوم از نظر حکمای مسلمان، برگردان جواد قاسمی، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد. بلنیتسکی، الکساندر (1390)، هنر تاریخی پنجیکنت، برگردان عباس‌علی عزتی، فرهنگستان هنر، تهران. بینام (1384)، شاهکارهای نگارگری ایران، موزۀ هنرهای معاصر، تهران. بینیدن، لورنس (1344)، کیفیت زیبایی در نقاشیهای ایران، برگردان نوشین نفیسی، هنر و مردم، شماره 35 دورۀ جدید، 41ـ48. تجویدی، علیاکبر (1386)، نگاهی به هنر نقاشی ایران از آغاز تا سدۀ دهم هجری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران. حسینی راد، عبدالمجید (1384)، سیر تحول نگارگری ایران، در: شاهکارهای نگارگری ایران، موزۀ هنرهای معاصر، تهران. دلاواله، پیترو (1370)، سفرنامۀ پیترو دلاواله، قسمت ایران، برگردان، شرح و حواشی شجاعالدین شفا، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران. راکسبرگ، دیوید جی، (1388)، پژوهش دربارۀ نقاشی و هنرهای کتابآرایی ایرانی، در: مجموعه مقالات نگارگری ایرانی اسلامی، در نظر و عمل، برگردان صالح طباطبایی، فرهنگستان هنر، تهران. رهنورد، زهرا (1386)، جلوۀ جمال و جلال در نگارگری و بازتاب آن در موجودات اهریمنی و مخوف، هنرهای زیبا، شمارۀ 29، 87ـ95. صبا، سیاوش (1377)، پرسپکتیو ـ مینیاتور، نشریۀ مطالعات هنرهای تجسمی، شماره 1، 160ـ164. صفا، ذبیحالله (1371)، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی تا اواسط قرن پنجم، ج 1، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. فخر رازی، ابوعبدالله محمدبن عمر (1382)، جامعالعلوم، تصحیح سیدعلی آل داوود، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، تهران. فردوسی، ابوالقاسم (1350)، شاهنامه (از روی نسخۀ خطی بایسنقری)، شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، تهران. کاشفی، جلالالدین (1364)، مینیاتورهای ایرانی و هنر انتزاعی، نشریۀ هنر، شماره 10، 22ـ63. کشمیری، مریم (1397)، شیوههای دیدن و ادراک بصری در نگارگری ایرانی و علم مناظر، رسالۀ دکتری رشتۀ پژوهش هنر، استاد راهنما: دکتر زهرا رهبرنیا، دانشکدۀ هنر، دانشگاه الزهرا، در: https://ganj-beta.irandoc.ac.ir/#/articles/3ac3ff1367ae9d58dc4facee7456e062. کلیمکایت، هانس یواخیم (1384)، هنر مانوی، برگردان ابوالقاسم اسماعیلپور، نشر کارنامه، تهران. کنبای، شیلا (1382)، نقاشی ایرانی، برگردان مهدی حسینی، انتشارات دانشگاه هنر، تهران. کورکیان، ا. م. و ژ. پ. سیکر (1387)، باغهای خیال، برگردان پرویز مرزبان، نشر فرزان روز، تهران. گری، بازل (1392)، نقاشی ایرانی، برگردان عربعلی شروه، دنیای نو، تهران. مسکوب، شاهرخ (1378)، یادداشتهایی دربارۀ مینیاتور، ایراننامه، شمارۀ 67، 509ـ520. موریه، جیمز (1386)، سفرنامه، ج 1، برگردان ابوالقاسم سری، انتشارات توس، تهران. نصر، سیدحسین (1375)، هنر و معنویت اسلامی، برگردان رحیم قاسمیان، دفتر مطالعات دینی هنر، تهران. نظیف، مصطفی (1394)، ابنهیثم و دانش نورشناسی: آرا و اکتشافات، برگردان فاطمه موحدی محصل طوسی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران و انتشارات دانشگاه شهید باهنر، کرمان. نیبور، کارستن (1354)، سفرنامه، برگردان پرویز رجبی، نشر توکا، تهران.
ابنالهیثم، علیبن حسنبن حسن (1983). المناظر؛ المقالات: 1ـ2ـ3 فی الابصار علی الاستقامه، حققها و راجعها علی الترجمه اللاتینیه عبدالحمید صبره، کویت. فارسی، کمالالدین ابیالحسن (1347 ه.ق)، تنقیح المناظر لذوی الإبصار و البصائر، الجزء الأول، حیدرآباد دکن، بمطبعۀ مجلس دائرۀ المعارف العثمانیۀ الکائنۀ فی الهند. Baxandall, Michael (1988), Painting and Experience in Fifteenth Century Italy: a primer in the social history of pictorial style, Oxford University Press, New York.
Flandin, Eugene (nd), Voyage En Perse, Perse Ancienne Planches, Gide et J. Baudray, Paris.
González, Carmen P (2010), A Comparative Visual Analysis of Nineteenth-Century Iranian Portrait Photography and Persian Painting, Doctoral Thesis, Department of Art History, Faculty of Humanities, Leiden University, available in: https://openaccess.leidenuniv.nl/handle/1887/14653.
Gulacsi, Zsuzsanna (2001), Manichaean art in berlin collections, Brepols Publishers, Belgium.
Hockney, David and Falco, Charles M. (2004), Optical Instruments and Imaging: The Use of Optics by 15th Century Master Painters, Proceeding of Photonics Asia, SPIE, 5638, 1.
Rogers, J. M (2010), The Art of Islam, masterpieces from the Khalili collection, Thames & Hudson, London.
Sabra, A. I (1970), Ibn Al-Haytham Abu Ali-Hasan Ibn Al-Hasan, in: Gillispie, Charles C., Dictionary of Scientific Biography, vol. 6, Princeton University, pp. 189-210.
Sabra, A. I (1989), The Optics of Ibn Al-Haytham, Book I-III, The Warburg Institute University of London, London.
Welch, Stuart Cary (1972), A King's Book of Kings, the shah-nameh of Shah Tahmasp, Helvetica Press Incorporated, New York.
تارنماها URL1:http://bodley30.bodley.ox.ac.uk:8180/luna/servlet/view/all/what/MS.%20Marsh%20144?res=2&cic=ODLodl~23~23&os=0&sort=Shelfmark%2Csort_order بهمن 96
URL2: http://www.themorgan.org/search/site/ibn%20bakht%C4%ABsh%C5%AB اسفند96
URL3:http://bodley30.bodley.ox.ac.uk:8180/luna/servlet/view/search/what/Oriental?os=100&q=133&pgs=250&sort=Shelfmark%2Csort_order اسفند 96
URL4: http://archive.asia.si.edu/collections/edan/object.php?q=40013 اسفند 96 URL6: http://www.bl.uk/manuscripts/Viewer.aspx?ref=or_2265_fs001r# اسفند 96
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 27,871 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 11,972 |
||