سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,501
تعداد مشاهده مقاله124,098,269
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,205,930
الهیان, محمدابراهیم, الهیان, مجتبی, یثربی, سید علی محمد. (1400). جایگاه زمان و مکان در منظومۀ فقه سنتی پویا. , 17(1), 47-71. doi: 10.22059/jorr.2019.277635.1008367
محمدابراهیم الهیان; مجتبی الهیان; سید علی محمد یثربی. "جایگاه زمان و مکان در منظومۀ فقه سنتی پویا". , 17, 1, 1400, 47-71. doi: 10.22059/jorr.2019.277635.1008367
الهیان, محمدابراهیم, الهیان, مجتبی, یثربی, سید علی محمد. (1400). 'جایگاه زمان و مکان در منظومۀ فقه سنتی پویا', , 17(1), pp. 47-71. doi: 10.22059/jorr.2019.277635.1008367
الهیان, محمدابراهیم, الهیان, مجتبی, یثربی, سید علی محمد. جایگاه زمان و مکان در منظومۀ فقه سنتی پویا. , 1400; 17(1): 47-71. doi: 10.22059/jorr.2019.277635.1008367

جایگاه زمان و مکان در منظومۀ فقه سنتی پویا

مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
مقاله 3، دوره 17، شماره 1، فروردین 1400، صفحه 47-71    اصل مقاله (811.1 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jorr.2019.277635.1008367
نویسندگان
محمدابراهیم الهیان1؛ مجتبی الهیان* 2؛ سید علی محمد یثربی3
1دانشجوی دکتری گروه حقوق، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
2دانشیار، دانشکدۀ فقه، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
3دانشیار، دانشکدۀ حقوق، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
چکیده
اسلام دینی جهانی و جاودانی است و علت آن کمال احکام الهی محسوب می‌شود که در حقیقت به‌مثابۀ یکی از معجزات اسلام است. در قبال نیازهای ثابت، نیازهای متغیر پدیدار خواهد شد که باید از این تغییرات نیز در جهت حفظ و نزاهت و بالندگی صحیح آن صیانت شود. از این جهت است که پویایی قسیم فقه سنتی نیست، بلکه فقه سنتی به‌خودی‌خود پویاست. اجتهاد که آن را به حق دینامیسم حقوق اسلامی نامیده‌اند، به‌معنای کوشش عالمانه و روشمندی برای استخراج حکم خدا با توجه به منابع چهارگانۀ کتاب، سنت، عقل و اجماع است. در این مقاله در حد وسع کوشیده‌ایم که نحوۀ تأثیر زمان و مکان بر احکام شرعی را با تعیین ملاک‌ها و مصادیق ارائه کنیم تا چه در نظر آید.
کلیدواژه‌ها
اجتهاد؛ احکام؛ زمان؛ مصادیق؛ مکان
مراجع
  1. ابراهیم، محمد عبدسلام (1411 ق). اعلام الموقنین، جلد 3: بیروت: دارالکتب العلمیه.
  2. ابن‌بابویه، محمدبن علی (1404 ق). من لایحضره الفقیه، تهران: دارلکتب الاسلامیه.
  3. ـــــــــــــــــــــ (1377). معانی الاخبار، جلد 2،  تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  4. ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1997). لسان العرب، جلد 6، بیروت: دار صادر.
  5. احمدوند، خلیل‌الله (1393). قلمرو نقش زمان و مکان در فرایند اجتهاد، پژوهشنام، فقهی، سال سوم، شمارۀ اول.
  6. اشرفی شاهرودی، مصطفی (1374). نقش زمان و مکان در اجتهاد، جلد 1، تهران: مؤسسۀ امام خمینی.
  7. اصفهانی، ابوالحسن (1352). وسیلة النجاة، جلد 2، قم: نیکنام.
  8. افندی، سید محمد امین (1414 ق). رسالۀ ابن‌عابدین، جلد 2، بیروت: مکتبه الرقعیه العربیه.
  9. انصاری، علیرضا (1374). نقش زمان و مکان در اجتهاد، کنگرۀ نقش زمان و مکان، جلد 1، تهران: مؤسسۀ امام خمینی.
  10. انصاری، مرتضی (1404 ق). کتاب الطهاره، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  11. بحرانی، سید یوسف (1414 ق). الحدائق الناضره، جلد 18، قم: مؤسسه النشر الاسلامی: 62.
  12. الحائری، مرتضی (1364). ابتغاء الفضیلة فی شرح الوسیله، جلد 1، قم: مطبعه العلمیه: 197.
  13. حر عاملی، محمدبن الحسن (1409 ق). وسائل الشیعه، جلد 10، بیروت: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  14. الحرانی، حسن‌بن علی (1423 ق). تحف العقول، بیروت: مؤسسه الاعلمی.
  15. حقانی، حسین (1378). شرح نهایة الحکمة، جلد 1، تهران: دانشگاه الزهرا.
  16. خمینی، روح‌الله (1377). مکاسب محرمه، ج 1، تهران: مؤسسۀ امام خمینی.
  17. خویی، ابوالقاسم (1364). مستند العروه الوثقی، قم: لطفی.
  18. ــــــــــــــــ (1410 ق). التنقیح فی شرح العروة الوثقی، جلد 3، قم: لطفی: 168.
  19. دهخدا، علی اکبر (1366). لغتنامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
  20. راغب اصفهانی، المفردات، قم: اسماعیلیان، ذیل کلمۀ ربا.
  21. الرزقا، مصطفی (1420 ق). المدخل الفقهی عام، جلد 2، بیروت: دارالشامیه.
  22. رضایی، محمد علی (1375). دیدگاه‌ها دربارۀ تأثیر زمان و مکان بر اجتهاد: حضور، شمارۀ 15.
  23. سبحانی، جعفر (1388). نقش زمان و مکان در استنباط: فقه اهل بیت، شمارۀ 43.
  24. ــــــــــــــــ (1370). طبقات الفقهاء، قم: مؤسسۀ امام صادق.
  25. ــــــــــــــــ (1394). الإیضاحات السنیة للقواعد الفقهیة، جلد 1، قم: مؤسسۀ الامام الصادق.
  26. ــــــــــــــــ (1425 ق). القواعد الفقهیة و الاجتهاد و التقلید (تهذیب الأصول)، جلد 2، قم: جامعۀ مدرسین.
  27. شاطبی، ابواسحاق )1404 ق(. الموافقات، الموافقات فی اصول الاحکام، جلد 4، بیروت: دارالفکر.
  28. شفیعی سروستانی، ابراهیم (1374). نقش زمان و مکان در تعیین نوع دیه، جلد 12: مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  29. صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1372). فصلنامۀ رهنمون، شمارۀ ششم: 97 و 98.
  30. صبحی، رجب محمصانی (1985). المجتهدون فی القضا، بیروت: دارالعلم: 29.
  31. صحبت، خانم‌نیکو (1374). نقش زمان و مکان در فهم منابع دینی، جلد 9: مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  32. صدر، محمد باقر (1421 ق). دروس فی علم الاصول، قم: مجمع الفکر الاسلامیه.
  33. صفاتی، زهره (1374). نقش زمان و مکان از دیدگاه امام خمینی، جلد 5: مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  34. طباطبایی، سید محمد حسین (1417 ق). المیزان، ذیل آیه 275، سورۀ بقره، بیروت: مؤسسه العلمی للمطبوعات.
  35. طبرسی، فضل‌بن حسن (1414 ق). تفسیر مجمع البیان، جلد 2، چ چهارم، بیروت: مؤسسه الاعلمی.
  36. ظهیری، عباس (1374). نقش زمان و مکان در اجتهاد، جلد 2: مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ بین‌المللی مبانی فقهی امام خمینی.
  37. العاملی، زین‌الدین‌بن علی (1413 ق). المسالک، جلد 6، قم: مؤسسۀ المعارف السلامیه.
  38. عرب، حسین (1374). تأثیر زمان و مکان در فهم قرآن، جلد 8، مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  39. علوی‌مهر، حسین (1374). تأثیر زمان و مکان در احکام جهاد در قرآن، جلد 13، مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  40. غفاری ساروی، حسین (1374). قرآن و نقش زمان و مکان در اجتهاد، جلد 3: مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  41. غفاری، حسین (1374). جامعیت و جهانی بودن و جاودانگی دین از نظر قرآن، جلد 10، مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  42. فاضل لنکرانی، محمد (1375 ق). جامع المسائل، جلد 1: 305.
  43. فاضل لنکرانی، محمد جواد (1374). زمان و مکان و علم فقه، جلد 3، مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  44. فاکر میبدی، محمد (1374). نقش زمان و مکان در فهم قرآن، جلد 8، مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  45. فتحعلی‌خانی، محمد (1374). عقل و وحی در بستر زمان، جلد 3، مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  46. کلینی، محمدبن یعقوب (1410 ق). فروع کافی، جلد 5، کتاب الجهاد، باب 13، حدیث 1: 18.
  47. ــــــــــــــــــــــ (1367). اصول کافی، جلد 1، قم: دارالکتب الاسلامیه.
  48. لطفی، اسدالله (1374). لزوم بازنگری در فقه با توجه به زمان و مکان، ج 3: مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  49. مبلغی، احمد (1374). راه‌های برخورد با مسائل زمان و مکان در یک نگاه تاریخی، جلد 3: مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  50. مجلسی، محمد تقی (1404 ق). بحارالانوار، جلد 6، بیروت: مؤسسه الوفا: 78، 17، 22.
  51. محسنی گرکانی، احمد (1374). جایگاه زمان و مکان در اجتهاد، جلد 3: مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  52. محقق حلی، جعفربن حسن (1408 ق). شرایع الاسلام، بیروت: دارالاضوا.
  53. محقق داماد، سید مصطفی (1374). پژوهشی در مبانی تطبیق‌پذیری قوانین اسلامی، جلد 3، مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  54. محمدی گیلانی، محمد (1372). فصلنامه رهنمون، شماره 6: 101 و 102.
  55. مروارید، مرتضی (1374). نقش زمان و مکان در اجتهاد، جلد 3: مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  56. مطهری، مرتضی (1380). اسلام و مقتضیات زمان، جلد 2، قم: صدرا.
  57. مفید، محمدبن محمد (1410 ق). الفصول المختاره، مصنفات، جلد 2، قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید: 221.
  58. مقدس اردبیلی، احمدبن محمد (1414 ق). مجمع الفائده و البرهان، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
  59. مکارم شیرازی، ناصر (1385). تفسیر نمونه، جلد 10، تهران: دارالکتب الاسلامیه: 6 - 14
  60. ــــــــــــــــ (1390). دایرة‌المعارف فقه مقارن، جلد 1، قم: مدرسۀ امام علی(ع).
  61. ــــــــــــــــ (1381). تحقیقی دربارۀ رمی جمرات، قم: مدرسۀ امام علی‌بن ابی‌طالب.
  62. منتظری، حسینعلی (1368). خمس، قم: دارالفکر.
  63. ــــــــــــــــ (1409 ق). مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمۀ محمود صلواتی و ابوالفضل شکوری، جلد 5، قم: مؤسسۀ کیهان.
  64. موسوی بجنوردی، سید محمد موسوی (1372). فصلنامۀ رهنمون، شمارۀ ششم: 110.
  65. موسوی خمینی، روح‌الله (1366). کتاب البیع، جلد 4، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  66. ـــــــــــــــــــــــ (1368). صحیفۀ امام، جلد 21، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام: 17.
  67. ـــــــــــــــــــــــ (1368). استفتائات امام خمینی، جلد 2، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام.
  68. ـــــــــــــــــــــــ (1368). المکاسب المحرمه، تهران: مؤسسۀ تنظیم آثار امام خمینی.
  69. موسوی کاشمری، سید مهدی (1374). نقش زمان و مکان در اجتهاد و ادلۀ اعتبار آن، جلد 3، مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
  70. ورعی، سیدجواد (1374). احکام و دگرگونی ملاکات احکام، جلد 13، مؤسسۀ امام خمینی، کنگرۀ مبانی فقهی امام خمینی.
    1. Afandi, s,m. (1993) the treatise of ibn abedin. Beirut: Maktabat Al- Raqeyah Al- Arabiyah. (in Arabic)
    2. Ahmadvand,kh. (2015). The Domain of Time and place in independene reasoning. Gournal of J urisprudence, 3 (1).(in Persian)
    3. Al – ameli, z (1992). al- masalek, qom, Al – m aref Al- islamiyah institution. (in Arabic)
    4. Al – harani, h. (2002). tohaf – Al – oqol. beirut : Al- A alami institution. (in Arabic)
    5. Al – Rezqa, m. (1999). Al – Madkhal. Beirut: dar- al – shamiyah publishers. (in Arabic)
    6. Al –haeri, m. (1986). Ebteqa. qom : elmiyah. (in Arabic)
    7. Alavi mehr, h. (1996). the effect of time & olace on the rules of jihad, imam Khomeini institution. (13). (in Persian)
    8. Ansari, m. (1983). book of purity. qom : Al – albeit institution. (in Arabic)
    9. Ansari, A.(1996). Domain of Time and Place in Reasoning. Congress the role of time and place. Tehran: imam Khomeini institution. (in Persian)

      i.               References

10. Arab, h. (1996). the role of time & place in understanding the quran. imam Khomeini institution. (8). (in Persian)

11. Ashraf sahroudi, m. (1996). The Domain of Time and Place in Reasoning. tehran: imam Khomeini institution. (1). (in Persian)

12. Bahrani, s, y. (1993). Al – Hadaeq – Al-Nazerah. qom: Islamic publishing. (in Arabic)

13. Dekhodaa, a. (1988). dehkloda dictionary. Tehran: Tehran university. (in Persian)

14. Ebn babouyeh, m. (1983). man la yahduruhal-faqih. Tehran : dar – ol kotob al – islamiyah. (in Arabic)

15. Ebn babouyeh, m. (1956). ma`ani Al-Akhbar. Tehran: dar – ol kotob al – islamiyah. (in Arabic)

16. Ebn manzour, m  (1997). lesan Al –Arab. Beirut. Dar Al – sader. (in Arabic)

17. Ebrahim, m. a,. (1990). elamolmoqenin:bierut: al-ilmiyah. (in Arabic)

18. Faker, m. (1996) the role of time & place in understanding the quran. imam Khomeini institution. (8). (in Persian)

19. Fathali khani, m. (1996). wisdom & revelation in the context of time. imam Khomeini institution.(3). (in Persian)

20. Fazel, m. (1997) jameol – masael. (4), 305. (in Arabic)

21. Fazel, m. (1996). time & place & science of jurisprudence. imam Khomeini institution. (3). (in Persian)

22. Haqqani, h. (2000). The explanation of nahayat – al – hekmat. Tehran : al – Zahra university. (in Persian)

23. Hoe Ameli, m. (1988) Vasael – Al – shia. Beirut: Al- Albait institution. (in Arabic)

24. Isfahani, A. (1974). Vasilatol-Najat. Qom: nik. (in Arabic)

25. Isfahani, r. (1999) al mofradat. qom : ismaeilian publishers. (in Arabic)

26. Khoei, a. (1989). Al – Tanqih. Qom : lotfi. (in Arabic)

27. Khoei, A. (1986). orvat – Al – Vosqa Documentary. qom: lotfi. (in Arabic)

28. Khomeini, r.(1999) makaseb moharrameh. Tehran. imam Khomeini institution. (in Arabic)

29. Kolini, m. (1989). forou kafi, qom : daol-kotob. (in Arabic)

30. Kolini, m. (1989). osol kafi, qom : darol kotob-al-ilsamiyah.(1). (in Arabic)

31. Lotfi, A . (1996). the need to review jurisprudence according to time & place. imam Khomeini institution. (3). (in Persian)

32. Majlesi, m. (1983). beharol- anvar. Beirut. Al- vafa institution. (in Arabic)

33. Makarem shrazi, n. (2003) research on remy jamrat, qom : imam ali school. (in Persian)

34. Makarem shrazi, n. (2012). Fiqh moqaren dictionary, qom: imam al;I school.(1). (in Persian)

35. Makarem shrazi, n. (2007) nemoomeh interpretation, tehran: darol- kotob al- islamiyah.(10). (in Persian)

36. Moaqeq damad, s.m. (1996). A study on the principles of applicability of Islamic laws. imam Khomeini institution. (3). (in Persian)

37. Moballeqi, a. (1996). ways to deal with time & place issues, imam Khomeini institution (3). (in Persian)

38. Moesavi kashmari, s. (1996). the role  of time & place in ijtihad. imam Khomeini institution (3). (in Persian)

39. Mofid, m. (1989). fosol – ol – qom. Al- motamer-al –alami publishers. (in Arabic)

40. Mohammadi quilani, m. (1994). rahnamoom. Quarterly.(6),101. (in Persian)

41. Mohaqeq helli, g. (1987). sharayeol- islam, Beirut. Darol-azva. (in Arabic)

42. Mohseni, A. (1996). the place of time & place in ijtihad. imam Khomeini institution. (3). (in Persian)

43. Montazeri, h. (1988). jurisprudential prncipales of Islamic government. qom : keihan. (in Arabic)

44. Montazeri, h. (1990). khoms. qom: darol – fekr. (in Arabic)

45. Moqddas, a.(1993). majmaol-faedeh. Qom: al – nashrol – islami institution. (in Arabic)

46. Morvarid, m. (1996). the role of time & place in ijtehad. imam Khomeini institution. (3). (in Persian)

47. Motahhari, m. (2002). Islamic & requirements of the time, qom: sadra publishers. (2). (in Persian)

48. Mousavi khmaini, r. (1990). sahifeh  imam. Tehran. imam Khomeini institution. (in Persian)

49. Mousavi khomeini , r. (1990). esteftaat. Tehran: imam Khomeini institution. (in Persian)

50. Mousavi Khomeini, r. (1990). al- makaseb- ol-moharrameh.tehran: imam Khomeini institution. (in Arabic)

51. Mousavi khomeini, r. (1988). ketab al- beye, tehran: imam Khomeini institution. (in Arabic)

52. Qaffari, h. (1996). the quran & the role of time & place in ijtihad. imam Khomeini institution. (3). (in Persian)

53. Qaffari, h. (1996). the comprehensiveness & universality  of religion according to quran. imam Khomeini institution. (10). (in Persian)

54. Rezaei, m. (1999). Views on the effect of time and place on ijtihad. Hozour publishers(15) . (in Persian)

55. Sadr, M. (2000). Doroos fi elm –al-osool. Qom. al – fekr islamiyah. (in Arabic)

56. Safi, l. (1992). rahnamoon quarterly. (6), 97-8. (in Persian)

57. Sefati, z. (1996). the role of time and place from imam khomini s point of view. imam Khomeini institution. (5). (in Persian)

58. Shafiei, e. (1996). the role of time and place in determining the type of blood money. imam Khomeini institution. Congress of imam khomaini s jurisprudential principles (12). (in Persian)

59. Shatebi, A. (1983). Al – movafeghat. Beirut: daral-fekr publishers. (in Arabic)

60. Sobhani. j. (2010). the role of time and place in inference. Fiqh of ahlal- bayt, (43). (in Persian)

61. Sobhani, j. (2004). fiqh rules. Qom : jame eh modarresin. (in Persian)

62. Sobhi, r. (1985). Al – mojtahedoon. Beirut : dar al- elm. (in Arabic)

63. Sobhi, J. (1992) Tabqat- Al – foqaha. Qom: imam sadeq institution. (in Arabic)

64. Sohbat, n. (1996). the role of time and place in understanding religious sources. imam Khomeini institution, (9). (in Persian)

65. Tabarsi, f (1993). majmaol-bayan interpretationbeirut: Al –A alami institution. (in Arabic)

66. Tabatabaei, m, a. (1996). Al – mizan. Beirut: Al-elmi institution. (in Arabic)

67. Varaei, s,j. (1996) ruling & transformation of the criteria of rulings. imam Khomeini institution. (13). (in Persian)

68. Zahiri, A. (1996). the role of time & place in ijtihad. imam Khomeini institution. (2). (in Persian)

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 577
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 448


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب