سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,501
تعداد مشاهده مقاله124,098,336
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,206,008
مطلبی, معصومه, مرادخانی, احمد, شفیعی مازندرانی, سید محمد. (1399). بررسی مبانی فقهی و حقوقی مالکیت انسان بر بدن. , 16(1), 173-192. doi: 10.22059/jorr.2019.277219.1008358
معصومه مطلبی; احمد مرادخانی; سید محمد شفیعی مازندرانی. "بررسی مبانی فقهی و حقوقی مالکیت انسان بر بدن". , 16, 1, 1399, 173-192. doi: 10.22059/jorr.2019.277219.1008358
مطلبی, معصومه, مرادخانی, احمد, شفیعی مازندرانی, سید محمد. (1399). 'بررسی مبانی فقهی و حقوقی مالکیت انسان بر بدن', , 16(1), pp. 173-192. doi: 10.22059/jorr.2019.277219.1008358
مطلبی, معصومه, مرادخانی, احمد, شفیعی مازندرانی, سید محمد. بررسی مبانی فقهی و حقوقی مالکیت انسان بر بدن. , 1399; 16(1): 173-192. doi: 10.22059/jorr.2019.277219.1008358

بررسی مبانی فقهی و حقوقی مالکیت انسان بر بدن

مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
مقاله 8، دوره 16، شماره 1، فروردین 1399، صفحه 173-192    اصل مقاله (639.39 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jorr.2019.277219.1008358
نویسندگان
معصومه مطلبی1؛ احمد مرادخانی* 2؛ سید محمد شفیعی مازندرانی2
1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، ایران
2استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
چکیده
با گسترش دانش پزشکی، امکان پیوند اعضای بدن انسان محقق شد. پیوند اعضا به دو صورت امکان‌پذیر است. اینکه عضو مذکور از بدن انسان زنده‌ای جدا شود و در بدن نیازمند قرار گیرد؛ دیگر اینکه این اعضا از متوفی (افراد مبتلا به مرگ مغزی) برداشته می‌شود که وصیت یا اجازۀ اولیای متوفی مجوز این کار خواهد بود. رواج پیدا کردن عضو مورد نیاز برای رفع بیماری اشخاص نیازمند، به‌تدریج بحث خریدوفروش اعضای بدن را به‌دنبال داشته است، تا جایی‌که همه‌روزه شاهد اطلاعیه‌هایی با موضوع خریدوفروش اعضای بدن در معابر عمومی جامعه هستیم. این پدیدۀ نوظهور آثاری را در مباحث فقهی و حقوقی این‌گونه از معاملات به‌وجود آورده است و این مسئله مطرح می‌شود که آیا انسان دارای حق مالکیت بر اعضای خود است؟ انسان تا چه میزان حق مالکیت بر بدن خود را دارد؟ طرح این پرسش و جست‌وجوی پاسخ آن از منظر نصوص و ادلۀ شرعی امامیه و حقوق، بهانه‌ای برای نگارش این نوشتار به روش توصیفی ـ تحلیلی شد. در این مسئلۀ مستحدثه، تعدادی از فقهای امامیه، با استناد به آیات و روایات مالک نبودن بر بدن را پذیرفته‌ا‌ند. در مقابل، گروهی هم با استناد به آیات و روایات قائلند که مالکیت اعضای بدن از نوع ذاتی است و بر این اساس انسان حق تصرف بر اعضای خود را دارد و می‌تواند از تمام منافع آن استفاده کند. انتقال اعضای بدن نیز نوعی تصرف است و مادامی‌که موجب اضرار به نفس نشود، ازلحاظ فقهی و حقوقی بلامانع است. در این مقاله بدون توجه به مسائل پزشکی و برداشت اعضای بدن از انسان زنده (که درکتب و مقالات زیادی به آن پرداخته ‌شده است) به بررسی چند مطلب پیرامون مالکیت، حدود مالکیت و دلایل معتقدان به وجود چنین مالکیتی از منظر فقه و حقوق پرداخته خواهد شد.
کلیدواژه‌ها
اعضای بدن؛ تصرف؛ حقوق؛ فقه؛ مالکیت
مراجع

ـ قرآن کریم.

  1. ‌احمد، یوسف عبدالله (1427 ق). احکام نقل الاعضاء الانسان فی الفقه الاسلامی: ریاض، انتشارات دارکنوز اشبیلیا للنشر و التوزیع .
  2. امام خمینی، سید روح‌الله (1378). المکاسب المحرمه، تهران: مؤسسۀ نشر و تنظیم آثار امام خمینی.
  3. ____________________ (1421 ق). البیع، تهران: انتشارات مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  4. انصاری، شیخ مرتضی (1425ق). المکاسب، تحقیق و تصحیح میرشفیعی خوانساری، قم: مؤسسۀ الامام المنتظر.
  5. بروجردی، عبده محمد (1380). حقوق مدنی: تهران: گنج دانش.
  6. توحیدی، محمدعلی (1418 ق). تقریرات مصباح الفقاهه، تهران: مکتبة الداوری.
  7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1392). ترمینولوژی حقوق: تهران: گنج دانش.
  8. جوادی آملی، عبدالله (1385). حق و تکلیف در اسلام، قم: مؤسسة اسراء.
  9. حائری شاهباغ، سید علی (1376). شرح قانون مدنی، تهران: گنج دانش.
  10. الحر العاملی، الشیخ ابو جعفر، وسائل الشیعه، ج 12، قم: انتشارات اسلامی.
  11. خرازی، سید محسن (1423 ق). قرائات فقهیة معاصرة، قم: الغدیر.
  12. رازی، محمدبن عمر (1396 ق). لوامع البینات، قم: الازهری.
  13. رحمانی، محمد (1380). مبانی فقهی پیوند اعضا در فتاوای مقام معظم رهبری، پژوهش و حوزه، سال دوم، شمارۀ 5.
  14. شهیدی، مهدی (1377). تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
  15. طباطبایی، سید محمد حسین (1368). تفسیر المیزان، بیروت: مؤسسة اعلمی.
  16. طوسی، محمدبن حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
  17. فتلایی، احب عبید (1997). النشریات الصحیه، دارالشقاقة للنشر و التوزیع.
  18. فیضی طالب، عزیز (1388). سلسله پژوهش‌های فقهی ـ حقوقی بیع اعضای بدن انسان، چاپ اول، قم: انتشارات نشر قضاء.
  19. کاتوزیان، ناصر (بی‌تا). دورۀ مقدماتی حقوق مدنی، اموال و مالکیت، تهران: میزان.
  20. کلینی، محمدبن یعقوب (1388 ق). اصول کافی،  قم: دارالکتب.
  21. محسنی، محمد آصف (1382). الفقه والمسائل الطیبه، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلام.
  22. محقق داماد، سید مصطفی (1406 ق). قواعد فقه، تهران: نتشارات مرکز نشر علوم اسلام.
  23. مکارم شیرازی، ناصر (1425 ق). القواعد الفقهیه، قم: مدرسه الامام علی‌بن ابی‌طالب(ع).
  24. موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1377). استفتائات، قم: نجات.
  25. مؤمن قمی، محمد (1415 ق). کلمات سدیده فی مسائل الطیبة، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
  26. _______________ (1415 ق). کلمات سدیده فی مسائل جدیده، قم: النشر الاسلامی.
  27. میرسعیدی، سید منصور (1383). مسئولیت کیفری، تهران: نشر میزان.
  28. میرهاشمی، سجاد (1385). مبانی مشروعیت پیوند اعضاء، مجلة ندای صادق، شمارۀ 44.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 938
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 633


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب