پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,970,476 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,642,012 |
تأثیر فضاییِ ساخت اجتماعی- اقتصادی نواحی روستایی بر افت منابع آب زیرزمینی (مطالعۀ موردی: سکونتگاه‌های روستایی شهرستان لردگان) | ||
| مجله علمی " آمایش سرزمین " | ||
| مقاله 7، دوره 11، شماره 2، مهر 1398، صفحه 337-360 اصل مقاله (1.25 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jtcp.2019.289258.670023 | ||
| نویسندگان | ||
| علی تقی پور جاوی1؛ سید اسکندر صیدایی* 2؛ فرامرز بریمانی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری، دانشکدۀ علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| 2دانشیار، دانشکدۀ علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| 3استاد، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران | ||
| چکیده | ||
| آب، اساسی‌ترین عنصر حیات، بیش از پیش به‌‌عنوان شاخص توسعه مطرح می‌شود؛ زیرا پیوند ناگسستنی با پایداری جوامع انسانی، به‌‌ویژه کارکرد اجتماعی‌اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی دارد. هدف اصلی این پژوهش، تبیین و ریشه‌یابی علل افت منابع آب زیرزمینی در ارتباط با ساخت اجتماعی- اقتصادی نواحی روستایی شهرستان لردگان است. مسئلۀ اصلی این است که همزمان با رشد جمعیت و افزایش تقاضا (برای رفع نیازهای جوامع روستایی)، بهره‌برداری بی‌رویه و فشار بر منابع آب زیرزمینی، سیر صعودی یافته است. داده‌های پژوهش، به دو روش مطالعات اسنادی و مطالعات میدانی گردآوری شد، سپس آمار بلندمدتِ 40 چاه مشاهده‌ای (1364 تا 1394) در تلفیق با مشاهدات کمی و مصاحبه با خبرگان موضوع، به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و به یاری روش‌های آمار استنباطی و نرم‌افزار GIS تجزیه و تحلیل شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد اجرای برنامۀ اصلاحات ارضی، افزایش شمار بهره‌برداران زراعی، حفر چاههای عمیق، توسعۀ سطح زیرکشت آبی و تغییر شیوۀ تولید، با بهره‌برداری بی‌رویه و افت سطح آب زیرزمینی در قلمرو پژوهش، رابطه دارد. نتیجۀ تحقیق مبین این حقیقت است که همگام با رشد سه برابری جمعیت در فضای زیستی دشت‌ها و خرد‌شدن قطعات زراعی و نیز حفر بی‌اندازۀ چاههای عمیق، تراز منابع آب زیرزمینی در آبخوان‌ها تا مرز 22- متر افت کرده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آب زیرزمینی؛ بهره‌برداری؛ ساخت اجتماعی- اقتصادی؛ لردگان؛ نواحی روستایی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Spatial Impact of Socio-Economic Structure of Rural Areas on Groundwater Resources Drawdown (Case Study: Rural Settlements of Lordegan) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Taghipoor Javi1؛ Seyed Eskandar Seidaiy2؛ Faramarz Barimani3 | ||
| 1Ph.D. Student, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran | ||
| 2Associate Professor, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran | ||
| 3Professor, Faculty of Human and Social Sciences, University of Mazandaran, Babolsar, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| As the most essential element of life, water has long been regarded as an indicator of development because it is inextricably linked to the sustainability of human societies, especially the socio-economic function of rural settlements. The main purpose of this study is to explain and root out the causes of groundwater resource draw-down in relation to the socio-economic structure of rural areas. The main issue is that as population growth and demand have increased (to meet the needs of rural communities), excessive exploitation and pressure on groundwater resources have been on the rise. The research data were collected through document analysis and field study. Next, the longitudinal statistics of 40 observational wells (1984-2014) were combined with quantitative observations and interviews with subject matter experts. These were then analyzed through descriptive-analytical methods using inferential statistics and GIS software. Research findings show that the implementation of land reform program, the increase of number of farmers, deep well drilling, the development of irrigated area, and the change of production method had a relationship with unnecessary exploitation and draw-dawn in groundwater level in the research area. The result of the study illustrates the fact that as the population has increased threefold in the living space of the plains, the farms have been fragmented, and numerous deep wells have been drilled, the groundwater level in the aquifer has drawdown to -22 m. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Socio-Economic Structure, Exploitation, Groundwater, Rural Areas, Lordegan | ||
| مراجع | ||
|
اداره‌کل هواشناسی استان چهارمحال و بختیاری (1396). آمار و اطلاعات هواشناسی، شهرکرد. امینی فسخودی، عباس و میرزایی، مهرنوش (1392). پیامدهای بحران کم‌آبی و خشک‌شدن زاینده‌رود در مناطق روستایی (مطالعه موردی: جلگه براآن در شرق اصفهان)، مجلۀ توسعۀ محلی (روستایی- شهری)، 5(2)، 180-157. رحمانی‌فضلی، عبدالرضا و صالحیان، سعید (1397). بررسی رابطۀ گسترش سکونتگاه‌های انسانی و ناپایداری منابع آب کشاورزی در حوضۀ آبریز زاینده‌رود، مجلۀ آمایش سرزمین، 10(1)، 192-167. زمانی، طاهره؛ کریمی، حاجی؛ توکلی، محسن و علیمرادی، صادق (1396). عوامل مؤثر بر افت آب زیرزمینی دشت مهران، استان ایلام، مجلۀ هیدروژئولوژی، 2(2)، 28-17. سازمان جهاد کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری (1380). عملکرد سازمان جهاد کشاورزی و ادارات تابعه، شهرکرد. سازمان جهاد کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری (1386). آمارنامۀ کشاورزی استان، شهرکرد. سازمان جهاد کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری (1390). آمارنامۀ کشاورزی استان، شهرکرد. سازمان جهاد کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری (1395). آمارنامۀ کشاورزی استان، شهرکرد. سازمان جهاد کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری (1396). آمارنامۀ کشاورزی استان، شهرکرد. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان چهارمحال و بختیاری (1395). سالنامۀ آماری استان (سرزمین و آب و هوا)، شهرکرد. سعیدی، عباس (1381). مبانی جغرافیای روستایی، تهران: سمت. سعیدی، عباس و حسینی‌حاصل، صدیقه (1388). شالودۀ مکان‌یابی و استقرار روستاهای جدید، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران: شهیدی. شرکت مدیریت منابع آب ایران (1395). خلاصه وضعیت منابع و مصارف آب زیرزمینی، تهران. شکوئی، حسین (1388). اندیشه‌های نو در فلسفۀ جغرافیا، فلسفه‌های محیطی و مکتب‌های جغرافیایی، جلد دوم، تهران: گیتاشناسی. صبوحی، محمود و مجرد، عصمت (1389). کاربرد نظریۀ بازی در مدیریت منابع آب زیرزمینی حوضۀ آبریز اترک، فصلنامۀ اقتصاد و توسعۀ کشاورزی، 24(1)، 12-1. طالب، مهدی و عنبری، موسی (1387). جامعه‌شناسی روستایی؛ ابعاد تغییر و توسعه در جامعۀ روستایی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. علیزاده، امین (1391). اصول هیدرولوژی کاربردی، مشهد: دانشگاه امام رضا. فرزانه، محمدرضا؛ باقری، علی و رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1396). بنیان‌های نهادی بحران در مدیریت منابع آب زیرزمینی ایران، مجلۀ پژوهشنامۀ اقتصادی، 17(64)، 94-57. لهسائی‌زاده، عبدالعلی (1369). تحولات اجتماعی در روستاهای ایران، شیراز: نوید شیراز. محمدی، حسینمراد و شمسی‌پور، علی‌اکبر (1382). تأثیر خشک‌سالی‌های اخیر در افت منابع آب زیرزمینی دشت‌های شمال همدان، فصلنامۀ پژوهش‌های جغرافیایی، 35(2)، 130-115. مرتضوی، سیدمصطفی؛ سلیمانی، کریم و غفاری موفق، فرشته (1390). مدیریت منابع آب و توسعۀ پایدار (مطالعۀ موردی: دشت رفسنجان)، مجلۀ آب و فاضلاب، سال 22(2)، 131-126. مرکز آمار ایران (1345). شناسنامۀ آبادی‌های کشور (شهرستان بروجن)، تهران. مرکز آمار ایران (1355). شناسنامۀ آبادی‌های کشور (شهرستان بروجن)، تهران. مرکز آمار ایران (1365). شناسنامۀ آبادی‌های کشور (شهرستان لردگان)، تهران. مرکز آمار ایران (1375). شناسنامۀ آبادی‌های کشور (شهرستان لردگان)، تهران. مرکز آمار ایران (1385). سرشماری عمومی نفوس و مسکن (شهرستان لردگان)، تهران. مرکز آمار ایران (1390). سرشماری عمومی نفوس و مسکن (شهرستان لردگان)، تهران. مرکز آمار ایران (1393). نتایج تفصیلی سرشماری عمومی کشاورزی، تهران. مرکز آمار ایران (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن (شهرستان لردگان)، تهران. موسوی، فاطمه؛ پزشکی‌راد، غلامرضا و چیذری، محمد (1387). رابطۀ مشخصه‌های اجتماعی با نگرش بهره‌برداران نسبت‌به مدیریت پایدار منابع آب، فصلنامۀ علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 4(2)، 52-43. References
Alizadeh, A. (2012). Principles of Applied Hydrology. Mashhad: Imam Reza University. (Persian)
Amini Faskhoodi, A., Mirzaei, M. (2014). Consequences of Dehydration Crisis and Zayandeh-Rud Drying in Rural Areas, Case Study: Baraan Plain in East Isfahan, Journal of Community Development (Rural and Urban Communities), 5(2), 157-180. (Persian)
Andres, W.A. (2000). Groundwater Drawdown, Water Resources Institute, University of Wisconsin.
Chaharmahal and Bakhtiari Meteorological Administration. (2017). Meteorological Statistics and Information, Shahrekord. (Persian)
Everard, M. (2015). Community-Based Groundwater and Ecosystem Restoration in Semi-Arid North Rajasthan: Socio-Economic Progress and Lessons for Groundwater-Dependent Areas, Ecosystem Services, 16, 125-135.
Farzaneh, M.R., Bagheri, A., Ramezani Ghavamabadi, M.H. (2017). Institutional Origins of Crisis in Groundwater Resources Management in Iran, Economic Research Review, 17 (64), 57-94. (Persian)
Fishman, R., Jain M., Kishore A. (2013). Groundwater Depletion, Adaptation And Migration: Evidence from Gujarat, India, International Food Policy Research Institute, 1-39.
Hector, G., Romani, S., Sengupta, B., Tuinhof, A., Davis, R. (2011). India Water Ground Governance, Water Relationship Program, World Bank.
Iran Water Resources Management Company. (2016). Summary of Groundwater Resources and Uses, Tehran. (Persian)
Lahsaeizadeh, A.A, (1990). Social Transformations in Iranian Rural Countries. Shiraz: Navid Shiraz Publishing. (Persian)
Larocque, M., Levison J., Martin A., Chaumont D. (2019). A Review of Simulated Climate Change Impacts on Groundwater Resources in Eastern Canada, Canadian Water Resources Journal, 44(1), 22-41.
Li, Y., Wang J., Huang J., Adhikari B., You L. (2017). Village-Level Supply Reliability of Groundwater Irrigation in Rural China; Effects of Climate Variables and Tubewell Density, China Agricultural Economic Review, 10(3), 354-371.
Management and Planning Organization of Chaharmahal and Bakhtiari Province. (2016). Statistical Yearbook of the Province (Land and Weather), Shahrekord. (Persian)
Mohammadi, H.M., Shamsipour, A.A. (2013). Impact of Recent Droughts on Groundwater Resources Reduction in North Hamadan Plains, Geographical Research Quarterly, 23(2), 115-130. (Persian)
Mortazavi, S.M., Soleimani K.,Ghafari Movafagh F. (2011). Water Resource Management and Land Sustainable, the Case Study in Rafsanjan in Iran, Water and Wastewater, 22(2), 126-131. (Persian)
Mousavi, F., Pezeshkirad Gh.R., Chizari M. (2009). The Relationship Between Social Characteristics and Users’ Attitude Toward Sustainable Water Resource Management, Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 4(2), 43-52. (Persian)
Organization of Agricultural -Jahad- Chaharmahal & Bakhtiari. (2017). Province Agricultural Statistics, Shahrekord. (Persian)
Organization of Agricultural -Jahad- Chaharmahal and Bakhtiari. (2001). Performance of Agricultural -Jahad- Organization and its Subsidiaries, Shahrekord. (Persian)
Organization of Agricultural -Jahad- Chaharmahal and Bakhtiari. (2007). Province Agricultural Statistics, Shahrekord. (Persian)
Organization of Agricultural -Jahad- Chaharmahal and Bakhtiari. (2011). Province Agricultural Statistics, Shahrekord. (Persian)
Organization of Agricultural -Jahad- Chaharmahal and Bakhtiari. (2016). Province Agricultural Statistics, Shahrekord. (Persian)
Rahmani Fazli A., Salehian, S. (2018). Investigating the Relationship Between the Spreading of Human Settlements and Instability of Agricultural Water Resources in the Zayandeh-Rud Basin, Town and Country Planning, 10(1), 167-192. (Persian)
Ramakrishna, R.M., Janardhana, N.R., Venkatararami, Y.R., Reddy T.V.K. (2000). Water Resources Development and Management in the Cuddapah District India, Environmental Geology, 39(3-4) 342-352.
Saeidi, A. (2002). Principles of Rural Geography. Tehran: Samt Publishing. (Persian)
Saeidi, A., Hoseyni Hasel, S. (2009). Basis of Settlement and Settlement of New Villages. Tehran: Shahidi Publishing. (Persian)
Shakouei, H. (2009). New Thoughts in the Philosophy of Geography. Environmental Philosophies and Geographical Schools (Vol.2). Tehran: Gitashenasi Publishing. (Persian)
Sobuhi, E., Mojarad, E. (2010). Application of Game Theory for Groundwater Resources Management of Atrak, Journal of Economics and Agriculture Development, 24 (1), 1-12. (Persian)
Statistical Center of Iran. (1966). Birth Certificate of the Country (Borujen Township), Tehran. (Persian)
Statistical Center of Iran. (1976). Birth Certificate of the Country (Borujen Township), Tehran. (Persian)
Statistical Center of Iran. (1986). Birth Certificate of the Country (Lordegan Township), Tehran. (Persian)
Statistical Center of Iran. (1996). Birth Certificate of the Country (Lordegan Township), Tehran. (Persian)
Statistical Center of Iran. (2006). General Census of Population and Housing (Lordegan Township), Tehran. (Persian)
Statistical Center of Iran. (2011). General Census of Population and Housing (Lordegan Township), Tehran. (Persian)
Statistical Center of Iran. (2014). Detailed Results of the General Agricultural Census, Tehran. (Persian)
Statistical Center of Iran. (2016). General Census of Population and Housing (Lordegan Township), Tehran. (Persian)
Taleb, M., Anbari, M. (2008). Rural Sociology: Dimensions of Change and Development in Iranian Rural Society. Tehran: University of Tehran Publishing. (Persian)
Turner, W.D., Hejazi, M., Calvin, K., Kyle, P., Kim, S. (2019). A Pathway of Global Food Supply Adaptation in a World with Increasingly Constrained Groundwater, Science of the Total Environment, 673, 165-176.
Velis, M., Conti K.I., Biermann F. (2017). Groundwater and Human Development: Synergies and Trade-Offs Within the Context of the Sustainable Development Goals, Sustainability Science and Implementing the Sustainable Development Goals, 12, 1007-1017.
Zamani, T., Karimi, H., Tavakoli, M., Alimoradi, S. (2017). Factors Affecting Groundwater Drop in Mehran Plain, Ilam Province, Hydrogeology, 2(2), 17-28. (Persian)
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 397 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 279 |
||