پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,766 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,218,161 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,964,749 |
تحلیل رویکرد و راهکار روزنامة حبل‌المتین کلکته در قبال ترقی و علوم جدید (1313- 1328ق) براساس نظریة انتقادی | ||
| پژوهش‌های علوم تاریخی | ||
| مقاله 10، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 19، شهریور 1398، صفحه 173-191 اصل مقاله (504.49 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2019.268940.473049 | ||
| نویسنده | ||
| مهدی فرجی* | ||
| استادیار مؤسسة تاریخ و فرهنگ ایران دانشگاه تبریز | ||
| چکیده | ||
| حکومت قاجاریه پس از مواجهه با تهدیدات نظامی و اقتصادی تمدن جدید، در چند مقطع با محوریت اقتباس علوم و فنون جدید، برای اصلاح و نوسازی بخشهایی از نهادها و تأسیسات دولتی اقدام کرد. افزونبراین، با آشنایی ایرانیان با تحولات و اندیشه‌های جدید، در این دوره شاهد شکل‌گیری اندیشه‌های انتقادی و گفتمانهای ترقی در جامعه هستیم. روزنامة حبل‌المتین کلکته یکی از مهمّ‌ترین مطبوعات دهه‌های پایانی دورۀ قاجاریه است که در گفتمان ترقی‌خواهانة خود، بر اقتباس علوم جدید بسیار تأکید دارد. تحقیق حاضر در تلاش است تا به انتقاد از رویکرد و راهکار این روزنامه در قبال ترقی و علوم جدید بپردازد و به این پرسش اساسی پاسخ دهد که براساس پارادایم نظریة انتقادی، تبیین حبل‌المتین از نسبت ترقی با علوم جدید و نیز راهکار ترقی این نشریه مبنی بر اقتباس علوم جدید، با چه نواقص و مشکلاتی مواجه است؟ یافتههای تحقیق بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و بهرهگیری از رهیافت نظریة انتقادی، نشان میدهد که نشریۀ مذکور، درکی از کلیت تمدن جدید و چگونگی تکوین آن براساس نسبت دیالکتیک تحولات و فرآیندهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نداشت و با رویکردی اثباتگرایانه، ترقی اروپا و همة جوامع را با بهکارگیری علوم جدید تبیین کرده و اقتباس این علوم را بدون توجّه به ضرورت تحول و همراهی ساختارهای ایران و شکل‌گیری فرآیندهای لازم، بهعنوان راهکار ترقی ترویج کرده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ترقی؛ علوم جدید؛ علوم قدیم؛ نظریة انتقادی؛ حبل‌المتین کلکته | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Critical Analysis of Kolkata's Habl al-Matin Newspaper Strategy in 1895-1910 about Progress and Modern Sciences | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mehdi faraji | ||
| Assistant professor in Institute for Iranian History and Culture, University of Tabriz | ||
| چکیده [English] | ||
| Due to the military and economic threats of modern civilization, the Qajar rulers were forced, at some stages, to adapt new sciences and techniques to modify and refurbish parts of their state administration. In addition, due to the acquaintance of Iranians with new changes and modern thoughts of this period, critical thoughts and progressive discourses were formed in society. Printed in Kolkata during the ending decades of Qajar era, Habl al-Matin was one of the most important newspapers which used to emphasize the adaptation of modern sciences in its progressive discourse. Based on a descriptive-analytical method and through a paradigm of critical theory, it has been tried, in present study, to criticize the approach of this newspaper to progress and modern sciences to find answers to these fundamental questions of what were the shortcomings and problems of Habl al-Matin to explore the relation between progress and modern sciences and what was its "of-modern-sciences- derived" solution to get development? Findings show that Habl al-Matin did not have a comprehensive understanding of new civilization and the ways it developed on the basis of dialectical relation of political, economic, social and cultural changes and processes, and it tried, through a positivist approach, to explain the advancement of Europe and all other societies using modern sciences, and it propagated the adoption of these sciences as a strategy for the Iran's progress, regardless of the necessity of making changes and creating capacity for bringing the country's different structures together and forming appropriate processes. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| progress, Modern Science, Ancient Science, Critical Theory, Habl al-Matin, Kolkata | ||
| مراجع | ||
|
آبراهامیان، یرواند، ایران بین دو انقلاب، ترجمة کاظم فیروزمند و حسن شمسآوری و محسن مدیرشانهچی، چاپ هشتم، تهران، مرکز، 1383. آدمیت، فریدون و هما ناطق، افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشرنشدة دوران قاجار، تهران، آگاه، 1356. احمدی، بابک، خاطرات ظلمت؛ دربارة سه اندیشگر مکتب فرانکفورت: والتر بنیامین، ماکس هورکهایمر، تئودور آدرنو، تهران، مرکز، 1376. باتامور، تام، دبستان فرانکفورت، ترجمة محمد حریری اکبری، تبریز، دانشگاه تبریز، 1372. پولاک، یاکوب ادوارد، سفرنامه، ترجمة کیکاووس جهانداری، چاپ دوم، تهران، خوارزمی، 1368. تاجالسلطنه، خاطرات، به کوشش منصوره اتحادیه (نظام مافی) و سیروس سعدوندیان، تهران، تاریخ ایران، 1361. تاریخ فلسفه راتلج، ویراستار سی ال تن، ترجمة حسن مرتضوی، جلد7، تهران، چشمه، 1397. تنهایی، حسین ابوالحسن، درآمدی بر مکاتب و نظریههای جامعهشناسی، چاپ هشتم، تهران، مرنیز- بهمن برنا، 1394. حائری، عبدالهادی، نخستین رویاروییهای اندیشهگران ایران با دو رویة تمدن بورژوازی غرب، تهران، امیرکبیر،1380. حبل‌المتین، س 3، ش 7، 11 رمضان 1313. ـــــــــــــ، س 4، ش 17، 10 شوال 1314. ـــــــــــــ، س 4، ش 23، 30 ذیقعده 1314. ـــــــــــــ، س 6، ش 7، 12 شعبان 1316. ـــــــــــــ، س 6، ش 10، 3 رمضان 1316. ـــــــــــــ، س 6، ش 14، 3 شوال 1316. ـــــــــــــ، س 7، ش 25، 14 محرم 1318. ـــــــــــــ، س 8، ش 4، 4 رجب 1318. ـــــــــــــ، س 8 ، ش 23، 26 ذیقعده 1318. ـــــــــــــ، س 9، ش 11، 11 رمضان 1319. ـــــــــــــ، س 9، ش 20،21 ذیقعده 1319. ـــــــــــــ، س 10، ش 21، 9 ذیحجه 1320. ـــــــــــــ، س 10، ش 27، 13 صفر 1321. ـــــــــــــ، س 12، ش 1، 24 جمادیالثانی 1322. ـــــــــــــ، س 13، ش 34، 9 ربیعالاول 1324. ـــــــــــــ، س 13، ش 36، 23 ربیعالاول 1324. ـــــــــــــ، س 13، ش 38، 8 ربیعالثانی 1324. ـــــــــــــ، س 14، ش 12، 3 رمضان 1324. ـــــــــــــ، س 14، ش 13، 10 رمضان 1324. ـــــــــــــ، س 15، ش 41، 17 ربیعالثانی 1326. ـــــــــــــ، س 17، ش 18، 24 شوال 1327. ـــــــــــــ، س 18، ش 13، 14 رمضان 1328. رحمانیان، داریوش، سیدجمالالدین اسدآبادی، تهران، مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1387. رشدیه، شمسالدین، سوانح عمر، تهران، تاریخ ایران، 1362. رشدیه، فخرالدین، زندگینامة پیر معارف رشدیه بنیانگذار فرهنگ نوین ایران، تهران، هیرمند، 1370. سیف، احمد، اقتصاد ایران در قرن نوزدهم، تهران، چشمه، 1373. شریفی، شیرین، غلامحسین زرگرینژاد و سینا فروزش، «بررسی حمل و نقل در دوران قاجار و تأثیر آن بر تجارت، براساس مندرجات روزنامة حبل‌المتین کلکته»، پژوهشنامه تاریخ، س 11، ش 44، 79-100، 1395. شیل، لیدی مری، خاطرات، ترجمة حسین ابوترابیان، چاپ دوم، تهران، نشر نو، 1368. فرجی، مهدی، «موضع فکری و عملکرد سیاسی روزنامة حبل‌المتین کلکته در منازعة واهی و مشروعهطلبی»، مجموعه مقالات چهارمین همایش ملی مشروطیت: رویکردها و جریانهای فکری-سیاسی در مشروطیت ایران، تبریز، دانشگاه تبریز، 357-331، 1396. ـــــــــــــ، الگوی اصلاح و نوسازی ایران دورة قاجار از منظر منورالفکران ایرانی هند با تکیه بر روزنامة حبل‌المتین کلکته (1346- 1313ق / 1306- 1274ش)، رسالة دکتری، استاد راهنما قباد منصوربخت، تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، 1393. فوران، جان، تاریخ تحولات اجتماعی ایران (مقاومت شکننده)، ترجمة احمد تدین، چاپ سوم، تهران، رسا، 1380. قنواتی، سهیلا، «روزنامة حبل‌المتین و اندیشة مشروطهخواهی»، پایاننامة کارشناسیارشد، استاد راهنما داریوش رحمانیان، تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه پیام نور تهران، 1388. کاظمزاده ایرانشهر، حسین، مجلة ایرانشهر، سال سوم، تهران، اقبال، 1364. کانرتون، پل، جامعهشناسی انتقادی، ترجمة حسن چاوشیان، چاپ چهارم، تهران، آمه، 1393. کرزن، جرج ناتانیل، ایران و قضیة ایران، ترجمة غلامعلی وحید مازندرانی، جلد1، چاپ پنجم، تهران، علمی و فرهنگی، 1380. کرمانی، ناظمالاسلام، تاریخ بیداری ایرانیان، چاپ نهم، تهران، امیرکبیر، 1391. لوفان باومر، فرانکلین، جریانهای اصلی اندیشة غربی، ترجمة کامبیز گوتن، جلد1، تهران، حکمت، 1385. مالکم، سرجان،تاریخ ایران، ترجمة میرزا حیرت، جلد 2، تهران، کتابفروشی سعدی، بیتا. محبوبی اردکانی، حسین، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، جلد1، تهران، دانشگاه تهران، 1354. مستشارالدوله، میرزایوسفخان، «یک کلمه»، ضمیمة رسائل قاجاری: رؤیای صادقه- لباس التقوی، به کوشش صادق سجادی و هما رضوانی، تهران، تاریخ ایران، 1363. منصوربخت، قباد و مهدی فرجی، «مفهوم و ارکان مشروطیت در روزنامة حبل‌المتین کلکته»، جامعهشناسی تاریخی، دورة 7، ش 3، 133- 163، پاییز و زمستان 1394. میرزاحسینخان، جغرافیای اصفهان، به کوشش الهه تیرا، تهران، اختران، 1388. ناصر الدین شاه، روزنامة خاطرات ناصرالدینشاه در سفر دوم فرنگ، به کوشش فاطمه قاضیها، تهران، سازمان اسناد ملی ایران، 1379. نوذری، حسینعلی، نظریۀ انتقادی مکتب فرانکفورت در علوم اجتماعی و انسانی، چاپ چهارم، تهران، آگه، 1394. واتسن، رابرت گرانت، تاریخ ایران دورة قاجاریه، ترجمة وحید مازندرانی، چاپ دوم، تهران، امیرکبیر، 1348. همایون کاتوزیان، محمدعلی، تضاد دولت و ملت؛ نظریة تاریخ و سیاست در ایران، ترجمة علیرضا طیب، تهران، نی، 1387. یزدانی، سهراب، صوراسرافیل (نامة آزادی)، تهران، نی، 1386. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 530 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 350 |
||