تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,036 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,506,863 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,770,826 |
اوضاع سرحدنشینان و شیعیان خراسانی در مناسبات سیاسی منغیتیان و قاجارها (1199- 1342ق) | ||
پژوهشهای علوم تاریخی | ||
مقاله 1، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 19، شهریور 1398، صفحه 1-18 اصل مقاله (459.24 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2019.270607.473059 | ||
نویسنده | ||
سیده فهیمه ابراهیمی* | ||
استادیار گروه تاریخ دانشگاه علامه طباطبائی | ||
چکیده | ||
مناسبات ایران و ماوراءالنهر از عهد صفوی ـ شیبانی در روندی چالشی، به ایجاد سنتی در مناطق مرزی خراسان منجر شد که تا عهد منغیت همواره در قالب جنگ، صلح، استقرار نیرو، تعدیات ترکتازانه و بهاسارتبردن سرحدنشینان ادامه داشت. در پی یافتن علل، مجموعهای از توسعهطلبیها، منافع اقتصادی، سنتهای اجتماعی و بیکفایتیهای سیاسی را با پوششی به نام اختلافات مذهبی مییابیم که در عهد شیبانی و پس از آن اشترخانی، تفاوتها و فرازوفرودهایی داشته است. آنچه در این نوشتار با عنوان «اوضاع سرحدنشینان و شیعیان خراسانی در مناسبات سیاسی منغیتیان و قاجارها» مطالعه میشود، بر دوران پس از نادر و استقرار حکومت منغیتیان در ماوراءالنهر تمرکز دارد. پرسش اصلی پژوهش این است که در ادامة روند تاریخی مواجهة ایرانیان و ازبکان که موجب تنش در خراسان شده بود، اوضاع خراسانیان در عهد منغیتیان/قاجارها چگونه و تابع چه مؤلفههایی بود؟ پاسخ اولیه و مدعای ما این است که در مناسبات ازبکان با شیعیان خراسانیِ سرحدنشین و مهاجر، روندی از لشکرکشیها تا تعامل سیاسی با حکومت قاجار شکل گرفته که تابع اوضاع سیاسی و اجتماعی ماوراءالنهر، سیاستورزی دولت ایران، تحولات روز دنیای اسلام (جنبش اتحاد اسلام و مواجهة با استعمار)و شرایط اجتماعی خراسانیان مهاجر در ماوراءالنهر بوده است. | ||
کلیدواژهها | ||
منغیت؛ قاجار؛ ماوراءالنهر؛ شیعیان؛ خراسان | ||
مراجع | ||
اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، تصحیح محمداسماعیل رضوانی، جلد3، تهران، دنیای کتاب، 1363الف. ـــــــــــــ، الماثر والاثار، ویراستار ایرج افشار، جلد1، تهران، اساطیر، 1363ب. ـــــــــــــ، اکسیر التواریخ، به اهتمام جمشید کیانفر، تهران، اساطیر، 1395. امیر اردوش، محمدحسین، تأملی بر مسئلة وحدت اسلامی از دیرباز تا دیروز (با تکیه بر جنبش اتحاد اسلام)، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1384. بخارایی، شمس، تاریخ بخارا، خوقند، کاشغر (در شرح حکمرانی امیرحیدر در بخارا, محمدعلیخان در خوقند و جهانگیر خواجه در کاشغر)، تصحیح محمداکبر عشیق، تهران، میراث مکتوب، 1377. بوستانی بخارایی، میرزاعبدالعظیم، تحفة شاهی، تصحیح نادره جلالی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1388. تکمیل همایون، ناصر، خوارزم، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی، 1383. خورموجی، محمدجعفر، حقایق الاخبار ناصری، تصحیح حسین خدیوجم، تهران، زوار، 1344. دانش، احمد، معیار التدین (نسخة سیریلیک)، تصحیح علیقل دیوانقولوف و نصرالله ذاکراف، دوشنبه، ایرگراف، 2010. سامی، عبدالعظیم، تاریخ سلاطین منغیتیه، ترجمه و ایضاحات ل.م.پیفانوا، مسکو، آکادمی فنهای رس رس ، 1962. سپهر، لسانالملک، ناسخ التواریخ، تهران، میرباقر تهرانی، 1273ق. سفرنامة بخارا، تصحیح حسین زمانی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1373. شمیم، علیاصغر، ایران در دورة سلطنت قاجار، تهران، ابن سینا، 1342. زرگرینژاد، غلامحسین، تاریخ ایران در دورة قاجاریه؛ عصر آقامحمدخان، تهران، سمت، 1395. زمانی، حسین، «قاجاریه و خانات خیوه و بخارا»، ایران شناخت، ش9، 222-247، تابستان 1377. علیصوفی، علیرضا، صفدر لرستانی و آرزو رمضانی، «تاسیس انجمنهای خیریه و مدارس ایرانی در عشقآباد و تاشکند در دورة قاجار»، پژوهشهای تاریخی، سال پنجاهم، دورة جدید، سال ششم، ش2 (پیاپی 22)، 1-18، تابستان 1393. کنستنکو، شرح آسیای مرکزی و انتشار سیویلیزاسیون روسی در آن، ترجمة مادروس داود خانف، تصحیح و تحشیة غلامحسین زرگرینژاد، تهران، مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1383. فطرت، عبدالرئوف، مناظره، دوشنبه، دانشگاه ملی تاجیکستان، 1992. فریزر، جیمز بیلی، سفرنامة معروف به سفر زمستانی، ترجمة منوچهر امیری، تهران، توس، 1364. قاضیها، فاطمه، اسناد روابط ایران و روسیه از دورة ناصرالدین شاه تا سقوط قاجاریه، تهران، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، 1380 عینی، صدرالدین، تاریخ انقلاب فکری در بخارا، تهران، سروش، 1381. غفوراف، باباجان، تاجیکان، دوشنبه، عرفان، 1997. ماتوهیف، آ. م.، «تاریخچة حضور ایرانیان مهاجر در آسیای مرکزی در نیمة دوم سدة 19 و آغاز سدة 20»، ترجمة محسن شجاعی، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دورة اول، ش3، 117-150، زمستان 1371. مستوفی، عبدالله، شرح زندگانی من، جلد اوّل، تهران، زوار، 1384. ملکم، سرجان، تاریخ ایران، ترجمة اسماعیل حیرت، تهران، دنیای کتاب، 1383. واتسون، رابرت گرانت، تاریخ ایران از ابتدای قرن نوزدهم تا 1858، ترجمة وحید مازندرانی، تهران، امیرکبیر، 1348. وامبری، آرمینیوس، تاریخ بخارا از کهنترین روزگار تاکنون، ترجمة سیدمحمود روحانی، تهران، سروش، 1380. ـــــــــــــ، سیاحتنامة درویش دروغین در خانات آسیای میانه، ترجمة فتحعلیخواجه نوریان، تهران، علمی و فرهنگی، 1387. هدایت، رضاقلیخان، روضة الصفای ناصری، جلد9، قم، کتابفروشی مرکزی، 1339. ـــــــــــــ، سفارتنامة خوارزم، به کوشش علی حضوری، تهران، طهوری، 1356. Ram, Rahul, politcs of central asia, London, curzon press, 1974. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 574 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 754 |