سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات158
تعداد شماره‌ها6,225
تعداد مقالات67,685
تعداد مشاهده مقاله114,997,647
تعداد دریافت فایل اصل مقاله89,671,476
خداکرمی, پریسا, باقری ورزنه, مریم, شریفی, سید داود, محمدی سنگ چشمه, عبدالله. (1398). مطالعه تأثیر مکمل کروم بر عملکرد و سطوح خونی هورمون های تیروئیدی و کورتیزول در جوجه‌های گوشتی تحت شرایط عادی و تنش فیزیولوژیک. , 74(3), 348-358. doi: 10.22059/jvr.2018.237929.2667
پریسا خداکرمی; مریم باقری ورزنه; سید داود شریفی; عبدالله محمدی سنگ چشمه. "مطالعه تأثیر مکمل کروم بر عملکرد و سطوح خونی هورمون های تیروئیدی و کورتیزول در جوجه‌های گوشتی تحت شرایط عادی و تنش فیزیولوژیک". , 74, 3, 1398, 348-358. doi: 10.22059/jvr.2018.237929.2667
خداکرمی, پریسا, باقری ورزنه, مریم, شریفی, سید داود, محمدی سنگ چشمه, عبدالله. (1398). 'مطالعه تأثیر مکمل کروم بر عملکرد و سطوح خونی هورمون های تیروئیدی و کورتیزول در جوجه‌های گوشتی تحت شرایط عادی و تنش فیزیولوژیک', , 74(3), pp. 348-358. doi: 10.22059/jvr.2018.237929.2667
خداکرمی, پریسا, باقری ورزنه, مریم, شریفی, سید داود, محمدی سنگ چشمه, عبدالله. مطالعه تأثیر مکمل کروم بر عملکرد و سطوح خونی هورمون های تیروئیدی و کورتیزول در جوجه‌های گوشتی تحت شرایط عادی و تنش فیزیولوژیک. , 1398; 74(3): 348-358. doi: 10.22059/jvr.2018.237929.2667

مطالعه تأثیر مکمل کروم بر عملکرد و سطوح خونی هورمون های تیروئیدی و کورتیزول در جوجه‌های گوشتی تحت شرایط عادی و تنش فیزیولوژیک

مجله تحقیقات دامپزشکی (Journal of Veterinary Research)
مقاله 7، دوره 74، شماره 3، مهر 1398، صفحه 348-358    اصل مقاله (796.71 K)
نوع مقاله: بهداشت خوراک دام، طیور و آبزیان
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jvr.2018.237929.2667
نویسندگان
پریسا خداکرمی1؛ مریم باقری ورزنه* 2؛ سید داود شریفی3؛ عبدالله محمدی سنگ چشمه3
1دانش آموخته پژوهشکده کشاورزی، سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران
2پژوهشکده کشاورزی، سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران
3گروه علوم دام و طیور، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، پاکدشت، ایران
چکیده
زمینۀ مطالعه: اگرچه اثرات مفید استفاده از کروم در شرایط عادی و تنش بر عملکرد جوجه­های گوشتی نشان داده شده است، اما مقدار مناسب کروم در هر یک از این شرایط مشخص نیست.
هدف: تحقیق حاضر با هدف بررسی مقادیر مختلف مکمل کروم بر عملکرد و هورمون­های تیروئید و کورتیزول پلاسمای جوجه­هایگوشتی در شرایط عادی و تنش اجرا شد.
روش‌کار: قطعه جوجه نر راس به یک آزمایش فاکتوریل 4×2 با دو عامل تنش (تنش و بدون تنش) و چهار سطح مکمل کروم-متیونین (صفر، 1000، 2000، 3000 ppb) از 18 روزگی اختصاص یافتند. یک طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار و 14 قطعه پرنده در هر تکرار استفاده شد. دگزامتازون به مدت یک هفته به عنوان عامل تنش­زا استفاده شد (دوره تنش) و سپس آزمایش تا سن 46 روزگی ادامه یافت (دوره بازپروری).
نتایج: در دوره تنش، پرندگان تحت تنشی که 1000 و 2000ppb  کروم مصرف کردند در مقایسه با پرندگانی که صفر و 3000 ppb کروم در جیره داشتند ضریب تبدیل بهتر و هورمون T4 بالاتری داشتند (05/0P< ). در حالی که، مصرف خوراک، وزن بدن و غلظت هورمون T3 در پرندگان بدون تنشی که 1000 ppb  کروم دریافت نمودند بالاتر بود (05/0 .(P< هرچند اثر منفی تنش بر صفات عملکردی تا پایان دوره بازپروری باقی ماند اما پرندگانی که تنش را تجربه کردند ضریب تبدیل بهتری در این دوره داشتند. تغذیه پرندگان تحت تنش در هفته اول با 1000ppb  کروم غلظت کورتیزول خون را افزایش ولی در شرایط بدون تنش غلظت آن را کاهش داد (05/0P< ).
نتیجه‌گیری نهایی: بر اساس نتایج این تحقیق استفاده از کروم به میزان 1000 و 2000 ppb اثرات منفی تنش فیزیولوژیک را کاهش داد. همچنین 1000  ppbکروم بهبود مصرف خوراک و وزن بدن را در شرایط عادی در هفته اول سبب شد. استفاده از مقادیر بالای کروم در هیچ یک از شرایط بهبود عملکرد را ایجاد نکرد.
کلیدواژه‌ها
تنش القایی؛ دگزامتازون؛ جوجه گوشتی؛ کروم آلی
عنوان مقاله [English]
Effects of Chromium Supplementation on The Performance and The Blood Level of Thyroid Hormones and Cortisol of Broiler Chickens in Normal Condition and Under Physiological Stress
نویسندگان [English]
Parisa Khodakarami1؛ Maryam Bagheri Varzaneh2؛ Seyed Davoud Sharifi3؛ Abdollah Mohammadi-Sangcheshmeh3
1Graduated from the Agriculture, Iranian Research Organization for Science and Technology (IROST), Tehran, Iran
2Department of Agriculture, Iranian Research Organization for Science and Technology (IROST), Tehran, Iran
3Department of Animal and Poultry Science, College of Aburaihan, University of Tehran, Pakdasht, Tehran, Iran
چکیده [English]
BACKGROUND: Although numerous reports support the beneficial effects of supplementing chromium (Cr) on broiler performance under normal and stress conditions, the optimal level has not been determined yet.
OBJECTIVES: This study was conducted to investigate the effects of different levels of supplemental Cr on performance, cortisol, and thyroid hormones of broiler under normal and stress conditions.
METHODS: A total of four hundred forty-eight broilers were used. Broilers allocated into 2×4 factorial experiment included: stress (normal and stress) and 4 levels of supplemental chromium (0, 1000, 2000, 3000 ppb) since day 18. A completely randomized design with 8 treatments and 4 replicates (14 birds per replicate) was used. Dexamethasone used as a stressor for one week (stress period, STP) then experiment continued to day 46 (recovery period, RCP).
RESULTS: Feeding 1000 and 2000 ppb Cr improved feed conversion ratio (FCR) and increased T4 compared to 0 and 3000 ppb Cr in stressed broilers in STP (P<0.05). Feed intake (FI), body weight (BW) and T3 concentration were higher in broilers fed with 1000 ppb Cr in the diet and reared without stress in STP (P< 0.05). Despite the negative effect of stress on performance in RCP, dexamethasone-stressed broilers had better FCR. Feeding stressed birds with 1000 ppb Cr increased blood cortisol whereas it reduced cortisol in the normal-reared birds.
CONCLUSIONS: The Dietary supplementation of 1000 and 2000 ppb Cr reduced deleterious effects of physiological stress. Moreover, 1000 ppb Cr improved FI and BW of broilers under normal condition at first week. Feeding high level of chromium under normal and stress conditions did not improve the performance.
کلیدواژه‌ها [English]
Broilers, Dexamethasone, Induced stress, Organic-chromium
اصل مقاله

مقدمه

 

حیوانات اهلی که در شرایط متراکم پرورش داده می­شوند بیشتر در معرض تنش­های مختلف قرار دارند. گاهی اوقات برخی تنش­ها خسارت اقتصادی هنگفتی به تولید کنندگان تحمیل می­کنند (8). مهم­ترین آثار تنش تغییر فعالیت­های متابولیکی است. در شرایط تنش بسیج ذخایر گلیکوژن و تولید گلوکز جهت تولید انرژی برای حفظ هموستاز در بدن اتفاق می افتد (25). بسته به نوع تنش، ساز و کارهای عصبی یا هورمونی فعال می­شوند. در تحریک سیستم عصبی، نورونهای پس-گره­ای سمپاتیک و بافت مرکزی غده آدرنال دخیل هستند. در حالیکه در مکانیسم هورمونی، محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- قشر آدرنال (HPA) فعال می­شود. لازم به ذکر است در غده آدرنال طیور به مانند پستانداران بخش قشری و مرکزی تفکیک شده نیستند و بخش کورتکسی به صورت بیابینی و بخش مدولایی به صورت وزیکولی به صورت دسته بندی نشده در کنار یکدیگر وجود دارند (11). هر چند که در هر دو مکانیسم افزایش قند خون رخ می­دهد (19)، ولی مکانیسم هورمونی به طور معمول در تنش­های طولانی مدت و به منظور سازگاری با شرایط فعال می­شود (25). گلوکوکورتیکوئیدها که به عنوان هورمون تنش شناخته می­شوند از بخش قشری غده آدرنال ترشح می­شوند (19). با افزایش ترشح کورتیزول به عنوان مهم­ترین گلوکوکورتیکوئید در شرایط تنش غلظت گلوکز خون افزایش می­یابد اما استفاده از گلوکز در بافتهای محیطی کاهش می­یابد (20). برای کاهش اثرات منفی تنش راهکارهای مختلفی استفاده می­شود که دستکاری جیره یکی از آن­ها می­باشد (7،12).

کروم یکی از عناصر معدنی کم نیاز است که نقش آن بر کارآیی هورمون انسولین در پستاندارن به اثبات رسیده است (6). کروم می­تواند تأثیر گذاری انسولین را با افزایش پیوند به گیرنده­های آن در سطح سلول و افزایش حساسیت سلول­های هدف بهبود بخشد (4،6). این عنصر اثر خود را به واسطه یک الیگوپپتید با وزن مولکولی پایین که کرومودولین نام دارد و از چهار اسیدآمینه (گلایسین، سیستئین، آسپارتات و گلوتامات) تشکیل شده­است، اعمال می­کند. هالوکرومودولین با پیوند چهار مولکول کروم به آپوکرومودولین ایجاد می­شود (4). این الیـگوپپتید آنزیم تیروزین کیـناز متصل به گیرنده انسولین را فعال کرده و از این طریق پاسخ سلولها به انسولین را تقویت می­کند (24).یافته­های فوق در مورد مکانیسم اثر کروم در پستانداران بوده و در مورد طیور اطلاعات چندانی وجود ندارد.

پژوهشهای فراوانی ارتباط بین کروم و متابولیسم را در زمان تنش تغذیه­ای، فیزیولوژیکی و پاتولوژیکی نشان دادند. گرسنگی، ضربه، آبستنی، و انواع مختلف تنش تغذیه­ای، محیطی، متابولیکی، فیزیکی یا حتی احساسی تقاضای انسان و دام را برای کروم افزایش می­دهند (6). گزارش شده در شرایط تنش دفع کروم در ادرار افزایش می­یابد (6،7،14). از سویی دیگر شواهدی وجود دارد که نشان می­دهد استفاده از مکمل کروم در برخی از حیواناتی که به علت چاقی، عدم تحرک یا افزایش سن دچار عدم تحمل گلوکز یا مقاومت به انسولین می­باشند، می­تواند مفید باشد (17). از آنجا که در شرایط تنش در طیور، ترشح کورتیکوسترون از حساسیت سلولهای بدن به انسولین می­کاهد (20) به نظر می‌رسد استفاده از مکمل کروم بتواند در کاهش اثرات منفی تنش مفید باشد.

تا کنون مطالعاتی در زمینه اثر استفاده از مکمل کروم در تغذیه طیور جهت مقابله با تنش اجرا شده که در تمام این مطالعات، دما به عنوان عامل ایجاد تنش مورد استفاده قرار گرفته است (12،14،15،22). به جزء پژوهشهایی که روی تنش حرارتی در طیور انجام شده مطالعاتی که از سایر عوامل تنش­زا برای القاء تنش در تحقیق خود استفاده کرده باشند زیاد نیست (25.( از آنجا که ایجاد شرایط تنش حرارتی در طیور کار مشکلی است به نظر می­رسد استفاده از سایر عوامل ایجاد کننده تنش (8،9)، شناسایی جنبه­های مختلف اثر تنش بر عملکرد طیور را راحت­تر می­سازد. از این بین استفاده خوراکی یا تزریقی از منابع خارجی گلوکوکورتیکوئیدها (8،9،25) این امکان را فراهم می­کند که عوامل مؤثر در کنترل اثرات منفی تنش راحت­تر مورد مطالعه قرار گیرند.

Lin و همکاران در سال 2006 از افزودن 30 میلی‌گرم کـــــورتیکوسترون به جیره به عنوان عامل ایـجاد تنش اســـتفاده کردند (9).

Li و همکاران نیز در سال 2009 با تزریق مقادیر 1/0 میلی‌گرم، 1 و 5 دگزامتازون به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن در ناحیه شکمی جوجه­های گوشتی موفق به القاء تنش شدند (8).

 گزارشاتی وجود دارد که نشان می­دهد مصرف کروم غلظت کورتیکوسترون خون را کاهش می­دهد (15،16) و سبب بهبود افزایش مصرف خوراک، ضریب تبدیل و وزن بدن در شرایط تنش می­شود (18، 16، 15)، اما داده­هایی نیز وجود دارند که نشان می­دهند کروم اثری بر مصرف خوراک،‌ افزایش وزن و ضریب تبدیل ندارد (4،5،12،23). در مورد اثر کروم بر وضعیــت هورمونی جوجه­های گوشتی نیز اطلاعات زیادی وجود ندارد (15،16،23). از سویی دیگر هنوز در جداول متداول احتیاجات مواد مغذی طیور (13)، غلظت مناسب کروم در شرایط عادی و تنش برای جوجه‌های گوشتی ارائه نشده است و بر اساس بررسی نویسندگان تاکنون مطالعه­ای در مورد مقایسه مقادیر مختلف کروم بر عملکرد جوجه­های گوشتی تحت تنش حاد و شرایط عادی گزارش نشده است .لذا هدف این تحقیق، مقایسه تأثیر مقادیر مختلف کروم جیره بر عملکرد و غلظت هورمون­های تیروئیدی و کورتیزول پلاسما در شرایط عادی و تنش حاد فیزیولوژیک بوده است.

مواد و روش­ کار

در این آزمایش از 448 قطعه جوجه نر یک روزه سویه تجاری راس در یک آزمایش فاکتوریل 4×2 با دو عامل تنش (تنش، بدون تنش) و چهار سطح کروم (صفر، 1000، 2000، 3000 ppb)، در قالب طرح کاملاً تصادفی با 8 تیمار، 4 تکرار و 14 قطعه پرنده در هر تکرار استفاده شد. جوجه­ها تا رسیدن به 17 روزگی به صورت گروهی نگهداری و با جیره مشابه تغذیه شدند. در سن 17 روزگی به طور تصادفی بین گروه­های آزمایشی توزیع شدند. القای تنش از 18 روزگی تا 25 روزگی به مدت یک هفته صورت گرفت. از قرص دگزامتازون
(5/0 میلی‌گرم شرکت داروسازی ابوریحان) به میزان  5/1 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره، برای ایجاد تنش استفاده شد. بعد از دوره تنش دگزامتازون از جیره­ها حذف شد و آزمایش تا سن 46 روزگی ادامه یافت (دوره بازپروری، 46- 26 روزگی). جیره­های آزمایشی برای فراهم کردن نیازهای مواد مغذی توصیه شده سویه تجاری راس برای سه دوره آغازین (یک تا 10 روزگی)، رشد (24-11 روزگی) و پایانی( 46-25 روزگی) با اســــتفاده از نرم افزار UFFDA تنظیم شدند. جیره­ها دارای مقادیر  مختــلف مکمل کــــروم (Availa-Cr® 1000, Zinpro Co., USA) بودند (جدول1).

مصرف خوراک و وزن بدن در انتهای دوره تنش و دوره بازپروری اندازه­گیری شد و میزان افزایش وزن و ضریب تبدیل محاسبه شد. تلفات روزانه جمع آوری و پس از توزین معدوم شد. وزن تلفات در تصحیح ضریب تبدیل و افزایش وزن استفاده شد.

در سن 25 و 46 روزگی از هر تکرار دو پرنده انتخاب و از آنها با قطع سیاهرگ گردن و در لوله های حاوی ماده ضد انعقاد EDTA خونگیری شد. نمونه های خون به مدت 10 دقیقه با سرعت 3000  دور در دقیقه سانتریفیوژ شدند و پلاسما جدا شده برای اندازه­گـیری هـورمون­های تیروئیدی و کــــورتیزول تا زمان آنالیز در فریزرC  ◦20- نگهداری شد. غــلظت هورمون تیروکســین (T4) و تیری یــدوتیرونین (T3) با اســتفاده از کیت­های دیـاپلاس ((Diaplus Inc. و غلظـت کـورتیزول از کیـت بیـوکـم ((Diagnostic Biochem Canada Inc. و با استفاده از دستگاه الایزا ریدر (BioTek, ELX800,USA)  اندازه­گیری شد.

داده­های به دست آمده با استفاده از نرم افزار آماری SAS، رویه GLM و براساس مدل آماری زیر (رابطه 1) تجزیه و میانگین­ها با استفاده از آزمون توکی مقایسه شدند.

رابطه 1)      Yijk= µ + Ai+ Bj+ AiBj+ ẞ (Xij – X00) +ɛijk

که در این رابطه، µ، میانگین جمعیت؛ Ai ،  اثر تنش؛ Bj، اثر مقدار کروم؛ AiBj، اثر متقابل تنش در کروم؛ ẞ، ضریب رگرسیون خطی؛ و ɛijk ، اثر خطای آزمایشی است.

نتایج

داده­های مربوط به وزن بدن، مصرف خوراک، افزایش وزن و ضریب تبدیل در دو گروه تحت تنش و بدون تنش و هم چنین تفاوت معنی­دار این صفات بین پرندگانی که در جیره مکمل کروم مصرف نکردند و تنش نیز نداشتند و پرندگانی که در جیره مکمل کروم نداشتند ولی تنش را تجربه کردند بخوبی نشان دهنده موفقیت مدل استفاده شده برای القاء تنش بود (جدول 2).

اثر تیمارها در دوره­های تنش و بازپروری بر صفات عملکردی در جدول 2 نشان داده شده است. در گروه بدون تنش، مصرف خوراک در هفته اول آزمایش (دوره تنش، 18-25 روزگی) در پرندگانی که جیره‌های حاوی 1000ppb مکمل کروم مصرف کردند بیشتر از سایر گروه­ها بود )05/0 < P)، اما با مصرف خوراک پرندگانی که 2000ppb  کروم در جیره دریافت کرده بودند و در معرض تنش نبودند تفاوت معنی­داری نداشت. وزن بدن نیز در این پرندگان از پرندگان بدون تنش تغذیه شده با جیره بدون مکمل کروم و تمام پرندگان در معرض تنش بیشتر بود (05/0 > P). مصرف خوراک، وزن بدن و افزایش وزن روزانه پرندگانی که تنش را تجربه کرده بودند نسبت به گروه بدون تنش کاهش معنی‌داری داشت (0001/0<  P). استفاده از کروم در زمان تنش اثری بر بهبود مصرف خوراک و افزایش وزن بدن پرندگان تحت تنش نداشت.

در پرندگانی که تحت تنش نبودند مصرف 2000 ppb کروم سبب افزایش معنی­دار ضریـب تـبدیل نسبت به سایر پرندگان در گروه بدون تنش شد (05/0 < P). در شرایط تنش پرندگانی که 1000 و 2000 ppb مکمل کروم مصرف کرده بودند ضریب تبدیل بهتری نسبت به پرندگان تحت تنش و تغذیه شده با جیره فاقد کروم و پرندگان تحت تنش و تغذیه شده با 3000ppb  کروم داشتند (05/0P < ).

 در دوره بازپروری (46-26 روزگی) تنها اثر تنش بر فراسنجه‌های عملکردی معنی­دار بود (05/0 P <). به طوری که پرندگانی که دوره­ای از تنش را تجربه کرده بودند مصرف خوراک و افزایش وزن کمتری نسبت به پرندگانی داشتند که در شرایط بدون تنش قرار داشتند. اما نکته جالب این که با حذف تنش ضریب تبدیل در پرندگانی که تحت تنش قرار داشتند بدون توجه به مقدار کروم مصرفی نسبت به پرندگان بدون تنش بهبود یافت (0001/0P < ). تغذیه کروم در دوره بازپروری در هر دو گروه تحت تنش و بدون تنش اثری بر مصرف خوراک، افزایش وزن و ضریب تبدیل نداشت.

نتایج مربوط به اثر تنش و مقادیر مختلف کروم بر غلظت هورمون‌های T3، T4 و کورتیزول پلاسما در دوره تنش و بازپروری به ترتیب در جدول 3 و 4 نشان داده شده­است. در دوره تنش (25-18 روزگی) پرندگان بدون تنش و تغذیه شده با 1000  ppb کروم از غلظت بالاتر هورمون T3 نسبت به سایر تیمارها برخوردار بودند (05/0 >P ). نکته جالب اینکه هر چند اعمال تنش سبب کاهش غلظت هورمون T3 نسبت به شرایط عادی شده بود (05/0 < P) ولی بین غلظت T3 پلاسمای پرندگان تحت تنشی که مقادیر صفر تا 2000 ppb کروم مصرف کرده بودند با پرندگانی که تحت تنش قرار نداشتند و جیره فاقد کروم مصرف می­کردند تفاوتی دیده نشد. علاوه براین، در گروه تحت تنش، تغذیه پرندگان با مقادیر مختلف مکمل کروم اثری بر غلظت هورمون T3 در مقایسه با پرندگان تحت تنش که جیره فاقد مکمل کروم مصرف می­کردند نداشت (جدول 3). در دوره بازپروری (46-26 روزگی) پرندگان تحت تنشی که با جیره­ای حاوی 3000ppb  مکمل کروم تغذیه شدند کمترین مقدار T3 را نسبت به سایر تیمارها داشتند (جدول4).

استفاده از دگزامتازون در 25-18 روزگی به عنوان عامل تنش­زا بدون توجه به مقدار مکمل کروم جیره باعث کاهش غلظت هورمون T4 در پلاسمای خون پرندگان تحت تنش در مقایسه با گروه بدون تنش شد (جدول 3، 0001/0 P<). در این دوره پرندگانی که 1000  ppb کروم مصرف کرده بودند و تحت تنش قرار نداشتند نسبت به پرندگان بدون تنشی که با جیره­های حاوی صفر، 2000، 3000 ppb کروم تغذیه شده بودند از کمترین غلظت هورمون T4 برخوردار بودند (05/0 > (P. اما در پرندگان تحت تنشی که با مقادیر مختلف کروم در جیره تغذیه شدند غلظت هورمون  T4بیشتر از پرندگانی بود که تحت تنش بودند و جیره فاقد کروم مصرف می­کردند (05/0 < P).

در دوره بازپروری (46-26 روزگی)، غلظت هورمون T4 پلاسما در پرندگان تحت تنش بیشتر از پرندگان بدون تنش بود (05/0P < ). در گروه بدون تنش پرندگانی که با جیره حاوی 2000 ppb کروم تغذیه شده بودند از بیشترین غلظت هورمون T4 در این گروه برخوردار بودند (جدول4، 05/0P < ). اما غلظت هورمون T4 در پرندگان تحت تنشی که از مقادیر مختلف کروم استفاده کردند با پرندگانی که در شرایط تحت تنش از جیره فاقد کروم استفاده می­کردند تفاوتی نداشت.

نسبت هورمون T4 به T3 در دوره تنش (25-18 روزگی) به طور متفاوتی درگروه­های بدون تنش و تحت تنش از افزودن کروم به جیره تأثیر پذیرفت. به طوریکه در پرندگانی که تحت تنش نبودند استفاده از مقادیر مختلف کروم سبب کاهش معنی­دار این نسبت در مقایسه با پرندگان بدون تنشی شد که جیره فاقد کروم مصرف می­کردند (05/0 < P). در پرندگان تحت تنشی که از مقادیر مختلف کروم استفاده کردند این نسبت در مقایسه با گروه تحت تنش تغذیه شده با جیره بدون کروم افزایش یافت (05/0 < P).

در دوره بازپروری بیشترین نسبت T4 بهT3  متعلق به پرندگان تحت تنشی بودند که با جیره حاوی 3000 ppb کروم تغذیه شدند (05/0 < P). در شرایط بدون تنش افزودن 2000 ppb کروم به جیره پرندگان سبب افزایش نسبت T4 به T3 نسبت به پرندگانی شد که با جیره حاوی 1000 و 3000 ppb کروم تغذیه شدند (05/0 < P).

در دوره تنش (25-18 روزگی) استفاده از 1000ppb  مکمل کروم به ترتیب سبب کاهش و افزایش غلظت کورتیزول خون درپرندگان بدون تنش و تحت  تنش شد (05/0 < P). در دوره بازپروری (46-26 روزگی) غلظت کورتیزول خون پرندگان تحت تنشی که با جیره حاوی 1000 ppb کروم تغذیه شده بودند در مقایسه با پرندگان تحت تنش مصرف کننده صفر، 2000، 3000 ppb کروم، کاهش معنی­داری نشان داد (05/0 < P)، اما غلظت کورتیزول بین این تیمار و پرندگانی که تحت تنش قرار نداشتند تفاوت معنی­داری نداشت.

بحث

در این مطالعه استفاده از پایین­ترین مقدار مکمل کروم در شرایط بدون تنش تنها در یک هفته افزایش مصرف خوراک و وزن بدن را ایجاد کرد اما بر افزایش روزانه وزن بدن و ضریب تبدیل اثری نداشت. این در حالی است که افت ضریب تبدیل در پرندگانی که 2000  ppb کروم مصرف کردند در همین زمان دیده شد. نگاهی کلی به نتایج 26 تا 46 روزگی نشان داد که از نظر عملکردی بین پرندگان بدون تنش که مقادیر مختلف کروم در جیره دریافت کرده بودند با پرندگانی که جیره فاقد کروم مصرف می­کردند تفاوتی وجود ندارد. کاهش ضریب تبدیل در تیماری که 2000ppb کروم دریافت کرده بود احتمالاً مربوط به عواملی غیر از مقدار کروم جیره می­باشد. چرا که در پرندگانی که مقدار بالاتر مکمل کروم مصرف کردن (3000ppb) اثر منفی بر ضریب تبدیل دیده نشد. در مورد اثر استفاده از مکمل کروم در شرایط عادی بر مصرف خوراک و صفات عملکردی پرندگان نتایج مختلفی گزارش شده است.  Siriratو همکاران در سال 2013 نشان دادند مصرف 500، 3000 ppb نانو ذرات کروم در جیره مرغان تخمگذار اثری بر مصرف خوراک،‌ وزن بدن و راندمان استفاده از خوراک نداشت (20). Anandhi و همکاران در سال 2006 بی اثر بودن افزودن 250، 500، 750 ppb کروم آلی را بر مصرف خوراک، وزن بدن و ضریب تبدیل جوجه­های گوشتی گزارش کردند (1). استفاده از مقادیر بالاتر کروم (400، 800، 1200، 1600، 2000 ppb) هم عدم تأثیر آن بر مصرف خوراک، افزایش وزن بدن و ضریب تبدیل در شرایط عادی را نشان داد (5). Uyanik و همکاران در سال 2002 گزارش کردند، استفاده از 20، 40، 80 میلی‌گرم کروم به صورت کلریدکروم در کیلوگرم جیره اثری بر افزایش وزن نداشت. اما تیماری که 20 میلی­گرم کروم در هر کیلوگرم جیره دریافت کرده بود از نظر عددی 57/18 درصد کاهش در مصرف خوراک و 77/16 درصد بهبود در راندمان خوراک داشت. در تیمارهایی که 40 و 80 میلی‌گرم کروم مصرف کرده بودند نیز به ترتیب 14/3 و 78/4 درصد کاهش عددی در مصرف خوراک دیده شد (23). استفاده از 500 و 3000 میکرو‌گرم نانو ذرات کروم پیکولینات در تغذیه جوجه­های گوشتی نشان داد که مصرف خوراک در تیمار­هایی که 3000 میکرو‌گرم  نانو کروم در جیره مصرف کردند کاهش یافت اما افزایش وزن بدن و وزن بدن تغییری نکرد. در این تحقیق ضریب تبدیل در کل دوره تحت تأثیر مصرف کروم قرار نگرفت اما پرندگانی که با جیره حاوی 3000 میکرو‌گرم در کیلوگرم نانو کروم تغذیه شدند از ضریب تبدیل بهتری تا سن 3 هفتگی برخوردار بودند (21). Brooks و همکاران در سال 2015 گزارش کردند استفاده از 200، 400، 600 میکرو‌گرم کروم پروپیونات در کیلوگرم جیره جوجه­های گوشتی اثری بر وزن بدن و افزایش وزن نداشت (2).  Debskiو همکاران نیز در سال 2004 نشان دادند استفاده از 200 میکرو‌گرم کروم به صورت مخمر غنی شده در جیره جوجه­های گوشتی اثری بر سرعت رشد، مصرف خوراک و ضریب تبدیل نداشت (4). این احتمال وجود دارد که متیونینی که در ساختار مکمل کروم وجود دارد به دلیل نقشی که در متابولیسم چربی­ها و تأمین گروه متیل دارد (12) بتواند متابولیسم چربی­ها را در پرندگان دریافت کننده مکمل کروم تغییر دهد اما نتایج این مطالعه برای تأیید این فرضیه کافی نیستند.

تنش با استفاده از مکانیسم­های اختصاصی (تغییر بیان ژن ناقلینی که جذب مواد مغذی مختلف در روده را به عهده دارند) و غیر اختصاصی (تغییر مورفولوژی روده) می­تواند جذب مواد مغذی از روده را تحت تأثیر قرار دهد و کاهش رشد را سبب گردد. Li و همکاران در سال 2009 نشان دادند که استفاده از دگزامتازون در جیره جوجه­های گوشتی سبب کاهش طول پرزها و سطح جذب در مخاط روده، و افزایش عمق فرورفتگی­های روده می­گردد. کاهش بیان ژن ناقلین گلوکز که وابسته به سدیم هستند نیز مکانیسم دیگری است که جذب گلوکز از روده را مهار می­کند (8). علاوه بر این بخشی از کاهش سرعت رشد در پرندگان تحت تنش ناشی از کاهش مصرف خوراک است (6). کاهش مصرف خوراک، وزن بدن، و ضریب تبدیل در اثر افزودن دگزامتازون به جیره در تحقیق حاضر نشان دهنده القاء موفق تنش فیزیولوژیکی در پرندگان بود.Lin  و همکاران در سال 2006 با افزودن 30 میلی‌گرم در کیلوگرم کورتیکوسترون در جیره به مدت 12 روز تنش را در جوجه­های گوشتی القاء کردند و گزارش کردند که وزن بدن کاهش و ضریب تبدیل در اثر مصرف کورتیکوسترون افزایش می­یابد (9) هم چنین افت وزن بدن با تزریق مقادیر  1/0، 1، 5 میلی‌گرم دگزامتازون در کیلوگرم وزن بدن جوجه­های گوشتی هم گزارش شده است (8).

از آنجا که در شرایط تنش غلظت کورتیکوسترون در جریان خون افزایش می­یابد و این هورمون دریافت گلوکز در بافت عضلانی که به وسیله انسولین تحریک می­شود را کاهش می­دهد، نوعی مقاومت به انسولین را در طیور القاء می­کند (20)، انتظار می­رفت با افزودن کروم به جیره بتوان بهبودی در پاسخ عملکردی پرندگان تحت تنش بدست آورد. چرا که بر اساس گزارشات، در شرایط تنش، آزاد شدن و دفع کروم از بافتها افزایش می­یابد (6،7،14) و لذا ممکن است در این شرایط موجود زنده در معرض کمبود کروم قرار گیرد یا نیاز آن به کروم افزایش یابد (14). هر چند شواهدی وجود دارد که نشان می­دهد استفاده از دگزامتازون به عنوان عامل بروز تنش با اثر بر گیرنده­های کورتیکوسترون در مغز سبب فعال شدن مکانیسم­های مهار کننده ترشح کورتیکوسترون می­شود (3) اما به نظر می­رسد به عنوان یک آنالوگ اثرات کورتیکوسترون را در بدن ایفا کند.

 افزایش انسولین می­تواند سبب افزایش انتقال اسیدهای آمینه به داخل سلول، افزایش ترجمه mRNA از طریق روشن کردن ماشین ریبوزومی، کاهش کاتابولیسم پروتئین و کاهش گلوکونئوژنزدر کبد شود (19). بهبود ضریب تبدیل در دوره تنش در پرندگانی که جیره­ای با 1000  و 2000 ppm کروم مصرف کردند تأیید کننده نقش کروم در بهبود عملکرد در شرایط تنش است. هرچند که اثر تنش بر مصرف خوراک و افزایش وزن تا پایان دوره باقی ماند ولی ضریب تبدیل در دوران بازپروری در گروهی که تنش را تجربه کردند بدون توجه به مقدار کروم جیره بهتر از گروه بدون تنش بود. هر چند شواهد قوی وجود ندارد اما احتمالاً نشان دهنده تلاش پرندگان در جبران کاهش رشد در زمان تنش است.

 در مورد پاسخ عملکردی طیور به مقدار کروم جیره در شرایط تنش نتایج مختلفی گزارش شده است. Moeini و همکاران  در سال 2011 گزارش کردند مصرف 800 و 1200 ppb کلراید کروم و کروم- متیونین اثری بر افزایش مصرف خوراک، وزن بدن و ضریب تبدیل پرندگان تحت تنش حرارتی نداشت (12). در مقابل گزارش‌هایی که نشان از عدم تأثیر کروم بر فراسنجه­های عملکردی دارند، شواهدی وجود دارد که نشان می­دهد استفاده از مکمل کروم در جیره جوجه­های گوشتی که تحت تنش حرارتی قرار دارند می­تواند عملکرد را بهبود بخشد (15،16،22). Toghyani و همکاران در سال 2006 نشان دادند استفاده از  500، 1000، 1500 میکروگرم در کیلوگرم کروم به صورت کروم پیکولینات در کیلوگرم جیره جوجه­های تحت تنش حرارتی، سبب بهبود وزن بدن، افزایش وزن بدن، و مصرف خوراک شد (22). Sahin و همکاران نیز در سال 2001 گزارش کردند مصرف 100، 200، 400 ppb کروم پیکولینات در جیره مرغان تخم گذاری که تحت تنش سرمایی قرار داشتند سبب بهبود وزن زنده، درصد تولید تخم مرغ و راندمان تولید تخم مرغ می­شود (15).    

 در مورد اثر کروم بر غلظت هورمونهای خون در شرایط عادی و تنش در جوجه گوشتی اطلاعات کمتری وجود دارد. کاهش غلظت کورتیکوسترون با افزایش غلظت کروم جیره در خون مرغان تخم گذاری که در تنش سرمایی قرار داشتند (15) و در جوجه­های گوشتی در معرض تنش گرمایی گزارش شده است (16). که با نتایج بدست آمده در تحقیق حاضر که نشان داد مصرف 1000 ppb کروم در دوره تنش سبب افزایش مقدار کورتیزول می­گردد مطابقت نداشت. هر چند در شرایط بدون تنش کاهش غلظت کورتیزول در اثر مصرف 1000ppb  کروم دیده شد که البته این اثر دوره 46-26 روزگی از بین رفت.

طبق گزارشات، در تنش به علت افزایش کورتیکوسترون فعالیت غده تیروئید در جوجه­های گوشتی کاهش می­یابد و چون هورمون T4 و T3 نقش مهمی در تحریک رشد پرنده دارند کاهش آنها افت عملکرد را به دنبال خواهد داشت (10). lin  و همکاران در سال 2006 کاهش غلظت T3  (در روز 11 پس از اعمال تنش) در خون جوجه­های گوشتی که با مصرف30 میلی­گرم کورتیکوسترون در کیلوگرم جیره تنش در آنها القاء شده بود را گزارش کردند (9). Sahin و همکاران در سال 2002 نشان دادند که افزودن مقادیر 200، 400، 800 و  1200 ppb مکمل کروم سبب افزایش غلظت هورمون T3و T4 در خون جوجه­های گوشتی تحت تنش حرارتی می­شود (16). در تحقیق دیگری افزودن 400 میلی­گرم کروم به کیلوگرم جیره جوجه­هایی که در معرض تنش حرارتی قرار داشتند مقدار T3 و T4 خون جوجه­های گوشتی را افزایش داد (14). پایین بودن هورمون­های T3 و T4 در پایان دوره تنش در گروه تحت تنش در مقایسه با گروه عادی هم نتایج پیشین در مورد اثر منفی تنش بر غلظت هورمون­های تیروئید را تأیید می­کند.

 افزایش هورمونهای تیروئید در خون می­تواند سبب افزایش مصرف خوراک و افزایش وزن گردد (26). در مطالعه حاضر با افزایش مصرف کروم، افزایش غلظت T4 در پرندگان تحت تنش دیده شد که با بهبود ضریب تبدیل در پرندگانی که 1000 و 2000 ppb مکمل کروم دریافت کرده بودند همراه بود. علاوه براین بهبود مصرف خوراک در پرندگانی که 1000 ppb کروم در جیره خود دریافت کردند و در شرایط عادی قرار داشتند با افزایش غلظت T3 خون در این گروه همراه بود که نتایج گزارشی که افزایش مصرف خوراک در اثر افزایش T3 را در پرندگان مصرف کننده کروم گزارش کردند را تأیید کرد (26).

نتیجه گیری نهایی: نتایج نتایج این تحقیق نشان داد که در شرایط عادی استفاده کوتاه مدت از 1000 ppb مکمل کروم در جیره پرندگان سبب افزایش هورمون T3 و به تبع آن افزایش مصرف خوراک و وزن بدن شد. اما در شرایط تنش مصرف 1000 و 2000ppb  مکمل کروم می­تواند بازده استفاده از خوراک را در کوتاه مدت بهبود بخشد. علاوه براین نتایج این تحقیق نشان داد مصرف 3000 ppb مکمل کروم مصرف خوراک، وزن بدن وضریب تبدیل را در کل دوره تحت تأثیر قرار نمی­دهد.

سپاسگزاری

بدینوسیله از همکاری مدیر عامل محترم شرکت یسنامهر برای فراهم کردن مکمل کروم مورد استفاده قدردانی می­گردد.

تعارض منافع

بین نویسندگان تعارض در منافع گزارش نشده است.

 

جدول1. مواد خوراکی و ترکیب شیمیائی جیره های دوره آغازین (10-1 روزگی)، رشد (24-11 روزگی)، پایانی (46-25 روزگی)

 

مواد خوراکی(%)

آغازین

رشد

پایانی

دانه ذرت

45/56

30/59

05/62

کنجاله سویا(44 % پروتئین)

69/36

00/30

64/28

کنجاله گلوتن

00/1

83/3

50/1

روغن سویا

38/1

50/2

91/3

دی کلسیم فسفات

76/1

55/1

33/1

سنگ آهک

14/1

09/1

99/0

مکمل معدنی1

30/0

30/0

30/0

مکمل ویتامین2

30/0

30/0

30/0

نمک معمولی

25/0

25/0

25/0

متیونین

34/0

31/0

25/0

ال لیزین

29/0

33/0

23/0

ال ترئونین

10/0

10/0

10/0

کولین کلراید

 

15/0

15/0

جمع

100

100

100

مواد مغذی محاسبه شده

 

 

 

انرژی قابل متابولیسم (Kcal/Kg)

2850

3000

3100

پروتئین خام (%)

8/21

8/20

9/18

کلسیم (%)

92/0

84/0

75/0

فسفر قابل دسترس (%)

46/0

42/0

37/0

لیزین (%)

23/1

12/1

1

متیونین (%)

65/0

63/0

53/0

متیونین+ سیستین (%)

91/0

88/0

76/0

1هر کیلوگرم مکمل معدنی حاوی  gr5/64 منگنز، gr 8/33 روی، gr 100 آهن،  gr8 مس، mg 640 ید،  mg190 کبالت، و  gr8 سلنیوم بود.2هر کیلوگرم مکمل ویتامینی حاوی IU 4400000 ویتامین A،  IU72000 ویتامین D3،  mg14400  ویتامین E،  mg2000 ویتامین K3،  mg640  تیامین،  mg3000  ریبوفلاوین،  mg4896  اسید پانتوتنیک، mg 12160  نیاسین، mg612  پیرودکسین،  mg2000 بیوتین، و  mg260   کولین کلراید بود.

 

 

 

جدول 2.تأثیر تیمارهای آزمایشی بر عملکرد جوجه­های گوشتی در دوره تنش و دوره بازپروری

 

 

 

دوره تنش(25-18 روزگی)

دوره بازپروری (46-26 روزگی)

منابع تغییرات

مصرف خوراک

(g/d)

وزن بد

(g)

افزایش وزن

(g/d)

ضریب تبدیل

مصرف خوراک

(g/d)

وزن بدن

(g)

افزایش وزن

(g/d)

ضریب تبدیل

اثرات اصلی

    

 

      

 

    

تنش

    

 

      

 

    

بدون تنش

  

a0/76

a0/818

a1/50

b64/1

a9/145

a2/1528

a5/86

a68/1

تحت تنش

  

b2/64

b4/560

b2/12

a85/4

b1/115

b6/1345

b9/72

b57/1

SEM

  

614/0

72/6

413/0

036/0

92/1

90/20

13/1

011/0

مقدار کروم (ppb)

  

 

      

 

    

صفر

  

b2/68

b4/667

b6/29

a44/3

2/129

8/1436

8/79

61/1

1000

  

a0/72

a8/710

a1/33

b71/2

2/131

3/1387

4/78

66/1

2000

  

a2/72

ab4/688

ab3/31

a33/3

1/127

2/1463

7/78

60/1

3000

  

b9/67

ab4/690

ab5/30

a50/3

6/134

4/1460

9/81

64/1

SEM

  

85/0

43/9

57/0

051/0

69/2

33/29

58/1

015/0

اثرات متقابل

    

 

      

 

    

تنش    ×    کروم (ppb)

  

 

      

 

    

بدون تنش

صفر

1/74bc

b6/786

3/48

54/1e

0/146

1/1532

1/87

67/1

بدون تنش

1000

5/81a

a5/859

2/52

58/1e

4/146

1/1440

6/85

70/1

بدون تنش

2000

2/76ab

ab7/793

6/49

99/1d

7/143

8/1601

2/86

66/1

بدون تنش

3000

bc0/72

2/832ab

2/50

43/1e

6/147

9/1538

1/87

69/1

تحت تنش

صفر

4/62d

c1/548

0/11

34/5a

5/112

4/1341

5/72

55/1

تحت تنش

1000

6/62d

0/562c

1/14

84/3c

9/115

4/1334

4/71

61/1

تحت تنش

2000

2/68cd

0/583c

0/13

66/4b

4/110

6/1324

3/71

54/1

تحت تنش

3000

8/63d

6/548c

8/10

58/5a

7/121

9/1381

7/76

58/1

SEM

 

24/1

68/13

842/0

0745/0

87/3

55/42

30/2

022/0

P- value

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تنش

 

0001/0

0001/0

0001/0

0001/0

0001/0

0001/0

0001/0

0001/0

کروم

 

0029/0

041/0

0047/0

0001/0

274/0

196/0

447/0

087/0

تنش× کروم

 

0054/0

029/0

435/0

0001/0

731/0

502/0

732/0

875/0

 

 

 

جدول 3. تأثیر تیمارهای آزمایشی بر مقدار هورمون­های مختلف در پلاسمای خون جوجه‌های گوشتی در دوره تنش(25-18 روزگی)

 

     منابع تغییرات

µg/dl) T3)

T4(µg/dl)

T4/T3

Cortisol(ng/ml)

اثرات اصلی

 

 

 

 

 

تنش

 

 

 

 

 

بدون تنش

 

a83/2

a16/13

a60/4

81/1

تحت تنش

 

b99/1

b91/4

b41/2

70/1

SEM

 

054/0

267/0

084/0

064/0

مقدار کروم ( ppb)

 

 

 

 

صفر

 

b30/2

38/8

b44/3

ab67/1

1000

 

a67/2

00/9

c93/2

a87/1

2000

 

b28/2

50/9

a00/4

b49/1

30000

 

ab39/2

27/9

ab65/3

a00/2

SEM

 

076/0

377/0

120/0

091/0

اثرات متقابل

 

 

 

 

 

تنش    ×    کروم (ppb)

 

 

 

 

بدون تنش

صفر

bcd40/2

a62/14

a92/5

bc99/1

بدون تنش

1000

a41/3

b38/11

de33/3

e00/1

بدون تنش

2000

bc62/2

ab66/12

bc34/4

bcd89/1

     منابع تغییرات

 

µg/dl) T3)

T4(µg/dl)

T4/T3

Cortisol(ng/ml)

بدون تنش

3000

ab91/2

a../14

b82/4

ab37/2

تحت تنش

صفر

cde21/2

d15/2

g97/0

def35/1

تحت تنش

1000

de94/1

c62/6

ef53/2

a73/2

تحت تنش

2000

de95/1

c35/6

cd67/3

ef09/1

تحت تنش

3000

e86/1

cd54/4

f48/2

cde64/1

SEM

 

108/0

534/0

169/0

129/0

P- value

 

 

 

 

 

تنش

 

0001/0

0001/0

0001/0

260/0

کروم

 

0082/0

22/0

0001/0

006/0

تنش× کروم

 

0002/0

0001/0

0001/0

0001/0

a-fتفاوت میانگین­ها با حروف نامشابه، در هر ستون معنی­دار است (05/0  .(P <

SEM: خطای استاندارد میانگین­ها
             

 

 

 

 

 

جدول 4. تأثیر تیمارهای آزمایشی بر مقدار هورمون­های مختلف در پلاسمای خون جوجه‌های گوشتی در دوره بازپروری (46-26 روزگی)

 

 منابع تغییرات

 

µg/dl) T3)

T4 (µg/dl)

T4/T3

Cortisol (ng/ml)

اثرات اصلی

 

 

 

 

 

 

تنش

 

 

 

 

 

بدون تنش

 

20/2

b13/5

b38/2

b78/1

تحت تنش

 

05/2

a14/12

a35/6

a87/2

SEM

 

057/0

270/0

190/0

168/0

مقدار کروم ( ppb)

 

 

 

 

صفر

 

13/2

39/8

b92/3

45/2

1000

 

17/2

82/7

b60/3

07/2

2000

 

27/2

21/9

b06/4

55/2

30000

 

93/1

12/9

a89/5

24/2

SEM

 

081/0

382/0

269/0

238/0

   اثرات متقابل

 

 

 

 

تنش    ×    کروم (ppb)

 

 

 

 

بدون تنش

صفر

a05/2

d44/4

cd19/2

bcd75/1

بدون تنش

1000

a19/2

d40/3

d55/1

abc84/2

بدون تنش

2000

a08/2

c95/7

bc87/3

cd49/1

بدون تنش

3000

a49/2

d74/4

d91/1

d03/1

تحت تنش

صفر

a21/2

ab35/12

b65/5

ab15/3

تحت تنش

1000

a16/2

ab24/12

b66/5

cd29/1

تحت تنش

2000

a46/2

bc48/10

b24/4

a61/3

تحت تنش

3000

b36/1

a49/13

a87/9

a44/3

SEM

 

115/0

541/0

381/0

337/0

P- value

 

 

 

 

 

 منابع تغییرات

 

µg/dl) T3)

T4 (µg/dl)

T4/T3

Cortisol (ng/ml)

تنش

 

077/0

0001/0

0001/0

0003/0

کروم

 

056/0

0652/0

0001/0

503/0

تنش× کروم

 

0001/0

0001/0

0001/0

0001/0

a-dتفاوت میانگین­ها با حروف نامشابه، در هر ستون معنی­دار است (05/0P<)

SEM: خطای استاندارد میانگین­ها

 

مراجع
  1. Anandhi, M., Mathivanan, R., Viswanathan, K., Mohan, B. (2006). Dietary inclusion of organic chromium on production and carcass characteristics of broilers. Int. J Poult Sci. 5: 880-884 https://doi.org/10.3923/ijps.2006.880.884
  2. Brooks, M. A., Grimes, J. L., Lloyd, K. E., Krafka, K., Lamptey, A., Spears, J. W. (2016). Chromium propionate in broilers: effect on insulin sensitivity. Poult Sci. 95: 1096-1104 https://doi.org/10.3 382/ps/pew018
  3. Cole, T. G.,Wilcox, H. G., Heimberg, M. (1982). Effects of adrenalectomy and dexamethasone on hepatic lipid metabolism. J Lipid Res. 23: 81-91.
  4. Debski, B., Zalewski, W., Gralak, M. A., Kosla, T. (2004). Chromium-yeast supplementation of chicken broilers in an industrial farming system.  J Trace Elem Med Biol. 18, 47–51 https://doi.org/ 10.1016/j.jtemb.2004.02.003
  5. Ghanbari, Sh., Ebrahimnazhad, Y., Eshratkhah, B., Nazeradi, K. (2012). Effect of dietary chromium supplementation on performance and carcass traits of broiler chicks. Pakistan J Nutr. 11, 467-472
  6. Habibian, M., Ghazi, S., & Moeini, M. M. (2013). Lack of effect of dietary chromium supplementation on growth performance and serum insulin, glucose, and lipoprotein levels in broilers reared under heat stress condition. Biol. Trace Elem Res. 153(1-3), 205-211. https://doi.org/10.1007/s12011-013-9663-2
  7. Khan, R. U., Naz, S. H., Dhama, K. (2014). Chromium: Pharmacological application in heat stressed poultry. Intl. J. Pharmacol. 10, 213-217. https://doi.org/10.3923/ijp.2014.213.217 
  8. Li, Y., Cai , H. Y., Liu, G. H., Dong, X. L., Chang, W. H., Zhang, S. (2009). Effects of stress simulated by dexamethasone on jejunal glucose transport in broilers. Poult Sci J. 88, 330–337 https://doi.org/10.3382/ps.2008-00257
  9. Lin, H., Sui, S., Jiao, H., Buyse, J., Decuypere, E. (2006). Impaired development of broiler chickens by stress mimicked by corticosterone exposure. Comparative Biochemistry and Physiology, Part A, Mol. Integr. Physi. 143, 400-405 https://doi.org/10.10 16/j.cbpa.2005.12.030
  10. Mahmoud, U. T., Abdel-Rahman, M. A., & Darwish, M. H. (2014). Effects of propolis, ascorbic acid and vitamin E on thyroid and corticosterone hormones in heat stressed broilers. J Advanced Vet Res, 4(1), 18-27.
  11. Moawad, U. K., & Randa, M. H. (2017). Histocytological and histochemical features of the adrenal gland of Adult Egyptian native breeds of chicken (Gallus Gallus domesticus). Beni-Suef University J. basic and applied sci. 6(2), 199-208. https://doi.org/10.10 16/j.bjbas.2017.04.001
  12. Moeini, M. M., Bahrami, A., Ghazi, S., Targhibi, M. R. (2011). The effect of different levels of organic and inorganic chromium supplementation on production performance, carcass traits and some blood parameters of broiler chicken under heat stress condition. Biol. Trace Elem. Res. 144, 715-724. https://doi.org/10.1007/s12011-011-9116-8
  13. NRC, 1994. Nutrient requirements of poultry. 9th Rev.Edn., Natl. Acad. Press, Washington, DC
  14. Sahin, K, Sahin N and Kucuk O (2003). Effects of chromium, and ascorbic acid supplementation on growth, carcass traits, serum metabolites, and antioxidant status of broiler chickens reared at a high ambient temperature (32 C). Nutrition Research. 23, 225-238. https://doi.org/10.1016/S0271-5317(02)00513-4
  15. Şahin, K., Küçük, O., Şahin, N. (2001). Effects of dietary chromium picolinate supplementation on performance and plasma concentrations of insulin and corticosterone in laying hens under low ambient temperature. J. Anim. Physiol. Anim Nutr. 85, 142-147 https://doi.org/10.1046/j.1439-0396.2001.00314.x 
  16. Sahin, K., Sahin, N., Onderci, M., Gursu, F., Cikim, G. (2002). Optimal dietary concentration of chromium for alleviating the effect of heat stress on growth, carcass qualities, and some serum metabolites of broiler chickens. Biol. Trace Elem Res. 89, 53–64 https://doi.org:10.1385/BTER:89:1:53
  17. Sahin, K., Tuzcu, M., Orhan, C., Sahin, N., Kucuk, O., Ozercan, I. H.,Juturu, V., Komorowski, J. R. (2013). Anti-diabetic activity of chromium picolinate and biotin in rats with type 2 diabetes induced by high-fat diet and streptozotocin. Br J Nutr. 110, 197-205. https://doi.org/10.1017/S0007114512004850
  18. Sands, J. S., Smith, M. O. (1999). Broilers in heat stress conditions: Effects of dietary manganese proteinate or chromium picolinate supplementation. J Appl Poult Res. 8, 280–287.  https://doi.org/10. 1093/japr/8.3.280
  19. Scanes, C. G. (2016). Biology of stress in poultry with emphasis on glucocorticoids and the heterophil to lymphocyte ratio. Poult. Sci. 95(9), 2208-2215. https://doi.org/10.3382/ps/pew137
  20. Sirirat N., Lu, J. J., Yhung, A. T., Chen, S. Y., Lien, T. F. (2013). Effects different levels of nanoparticles chromium picolinate supplementation on performance, egg quality, mineral retention, and  tissues minerals accumulation in layer chickens. J Agr Sci. 5,150-159.
  21. Sirirat, N., Lu, J. J., Yhung, A. T., Chen, S. Y., Lien, T. F. (2012). Effects different levels of nanoparticles chromium picolinate supplementation on growth performance, mineral retention, and immune responses in broiler chickens . J Agr Sci. 4, 48-58
  22. Toghyani, M., Shivazad, M., Gheisari, A. A., Zarkesh, S. H. (2006). Performance, carcass traits and hematological parameters of heat-stressed broiler chicks in response to dietary levels of chromium picolinate. Int J Poult Sci. 5, 65-69
  23. Uyanik, F., Atasever, A., Ozdamar, S., Aydin, F. (2002). Effects of Dietary Chromium Chloride Supplementation on Performance, Some Serum Parameters, and Immune Response in Broilers. Biol Trace Elem Res. 90, 99-115. https://doi.org/10.1385/BTER:90:1-3:99
  24. Vincent, J. B. (2000). The biochemistry of chromium. J Nut. 130, 715.–718
  25. Virden W. S., Kidd, M. T. (2009). Physiological stress in broilers: Ramifications on nutrient digestibility and responses. J Appl Poult. Res. 18,338–347  https://doi.org/10.3382/japr.2007-00093
  26. Yahav, S. (1999). The effect of constant and diurnal cyclic temperatures on performance and blood system of young turkeys. J Therm  Biol. 24, 71-78. https://doi.org/10.1016/S0306-4565(98)00042-4

 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 2,203
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 490


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب