پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,751 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,092,834 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,841,358 |
سیاست اقتصادی و ناکامی مذهبی فاطمیان در مغرب | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| مقاله 4، دوره 51، شماره 2، اسفند 1397، صفحه 245-264 اصل مقاله (311.02 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2019.261992.653915 | ||
| نویسنده | ||
| زینب فضلی* | ||
| استادیار گروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشگاه الزهرا | ||
| چکیده | ||
| ناکامی در اشاعۀ مذهب اسماعیلی در مغرب، از موضوعات مهم تاریخی دورۀ فاطمیان است و در بررسی و تبیین آن، مسائل اقتصادی را به عنوان عامل و شاخص مهمی باید در نظر گرفت: حاکمان فاطمی نتوانستند دعاوی روزگار انقلابی‌گری خود را در ایجاد عدالت اقتصادی در جامعۀ مغرب عملی کنند. آنها با بی‌توجهی به شرایط لازم اقتصادی، در تحقق آرمانهای سیاسی ـ مذهبی خود و تأسیس خلافت فراگیر فاطمی، کوشش‌هایی به کار بردند که حاصل آن، تحمیل هزینه‌های مالی گزاف بر اقشار مختلف جامعۀ مغرب بود. علاوه بر این، سیاست خارجی مبتنی بر تخاصم و توسعه‌طلبی، امکان برقراری مناسبات پایدار اقتصادی مغرب با سایر سرزمینهای اسلامی را از میان برد و مردم را به ویژه از نظر اقتصادی در تنگنا قرار داد. از این رو، ساکنان مغرب در ایام شورش ابویزید خارجی، به طور گسترده با آن همدلی و همراهی نشان دادند تا آنجا که دولت فاطمی در آستانۀ سقوط قرار گرفت. اگرچه فاطمیان با درک نارضایتی مردم، کوشیدند با تغییر سیاست‌های مالی و جلوگیری از سودجویی‌های والیان خود، از فشارهای گزاف مالی بر مردم بکاهند، اما این تغییرات دیرهنگام بود و با انتقال مرکز دولت فاطمی به مصر، تحول و تغییر چندانی در اقبال مردم مغرب به مذهب اسماعیلی پدید نیامد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مغرب اسلامی؛ سیاست اقتصادی دولت فاطمی؛ مذهب اسماعیلی؛ فاطمیان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Economic Policy of Fatimids and their Religious Failure in the Maghrib | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Zeinab Fazli | ||
| Assistant Prof., Alzahra University | ||
| چکیده [English] | ||
| The failure to disseminate the Ismaili religion in the Maghrib is one of the important historical issues of the Fatimid era and when this investigated and explained, the economic agenda of the Fatimids as an important factor, should take into consideration. The Fatimid rulers failed to enforce their revolutionary claims of creating the economic justice in the Maghrib society. By failing to provide the necessary economic backing, in pursuing their religious-political aspirations and establishing an inclusive Fatimid caliphate, they have made unsuccessful attempts that imposed enormous financial costs on various sections of the Maghrib community. In addition, adopting a foreign policy based on hostility and territorial development eliminated the possibility of establishing sustainable economic relations with other Islamic territories. Such policies putted the people in financial straits. Therefore, during the Abu Yazid al-Kharidji uprising against the Fatimid government, the Maghrib inhabitants largely sympathized that and the Fatimid state was on the verge of collapse. Although the Fatimids tried to prevent the financial pressures on the people by changing their financial policies and preventing the profiteering of their governors, but due to the delay of this changes and the transfer of their capital to Egypt, there was little change in the desire of the inhabitants of Maghrib into the Ismaili religion. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The Islamic Maghrib, The economic Policy of Fatimid State, The Ismaili Religion, Fatimids | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌الدباغ، ابوزید، معالم الایمان فی معرفة اهل قیروان، ویراسته ابراهیم شبوح و دیگران، قاهره، 1968ـ1987م. ابن‌عذاری، احمد بن محمد، البیان المُغْرِب فی اخبار الاندلس و المَغرب، تحقیق ج. س. کولان و لیفی بروفنسال، لیدن: 1948م. تیجانی، أبومحمد عبدالله بن محمد بن أحمد، رحلة التیجانی، قدّم لها حسن حُسنی‌عبدالوهّاب، تونس، دارالعربیة للکتاب، 1981م. جنحانی، حبیب، «السیاسة المالیة للدولة الفاطمیة فی المغرب»، المجتمع العربی الاسلامیة الحیاة الاقتصادیة و الاجتماعیة، 187ـ220، الکویت، عالم المعرفة، 1426ه/2005م. همو، «الخلفیة الاقتصادیة للصّراع الفاطمی‌ـ الأموی فی المغرب ق 5 ه/10م»، دراسات فی التاریخ الإقتصادی و الإجتماعی للمغرب الإسلامی، 155ـ177، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1986م. جوذری، ابوعلی منصور العزیزی، سیرة الأستاذ جَوْذَر و به توقیعات الأئمة الفاطمیین، تقدیم و تحقیق، محمد کامل حسین و محمد عبدالهادی شعیرة، القاهرة: دارالفکر العربی، 1954م. حسین، محمد کامل، «تقدمة الناشر [لکتاب الهمّة فی آداب اتباع الأئمة]»، فی کتاب الهمّة فی آداب اتباع الأئمة، 5ـ32، نشر و تحقیق محمد کامل حسین، الاسکندریة، دارالفکر العربی، 2002. خشنی، محمد بن حارث بن اسد، کتاب طبقات علماء افریقیه، ویراسته محمد بن شنب، پاریس، 1915م. دشراوی، فرحات، الخلافة الفاطمیة بالمغرب (296ـ365 ه/ 909ـ975م) التاریخ السیاسی و المؤسسات، نقله إلی العربیة حَمّادی السّاحلی، بیروت، دارالغرب الإسلامی، 1994. زغلول عبدالحمید، سَعْد، تاریخ المغرب العربی، الاسکندریة، نشأه المعارف بالاسکندریة، 1979م. شابی، محمد، «دولة صاحب الحمار و نقوده»، المؤتمر الأثار فی البلاد العربیة، العدد 4 (1963)، 584ـ604. عبادی، أحمد مختار، «سیاسة الفاطمیین نحو المغرب و الاندلس»، صحیفة معهد الدراسات الإسلامیة فی مدرید، المجلد الخامس، العدد 1ـ2 (1377ه/19957م)، 193ـ226. عبدالمولی، محمد احمد، القُوی السّنیة فی المغرب من قیام الدولة الفاطمیة إلی قیام الدولة الزیریة (29۶ـ۳۶۱ ق./ ۹۰۹ـ972م.، اسکندریة، دارالمعرفة الجامعیة، 1985م. عبدالوهاب، حسن حُسْنی، ورقات عن الحضارة العربیّة بافریقیة، تونس، مکتبة المنار، 1965م. عودی، ستار، تاریخ دولت اغلبیان در افریقیه و صقلیه، تهران، امیر کبیر، 1385. فضلی، زینب و خضری، سید احمدرضا، «بازخوانی سیاست مذهبی فاطمیان در مغرب»،مطالعات اسلامی ـ تاریخ و فرهنگ، شماره 88، 1391، ص 27ـ46. فیرحی داود، تاریخ تحول دولت در اسلام، قم، انتشارات دانشگاه مفید، 1391. قاضی نعمان، ابوحنیفة النعمان بن ابی عبدالله محمد، تأویل دعائم الاسلام، دو جلد، ویراستة م. ح. الاعظمی، قاهره، 1967-1972. همو، افتتاح الدعوة (رسالة فی ظهور الدّعوة العَبیدیة الفاطمیة)، تحقیق فرحات الدشراوی، تونس، الشرکة التونسیة للتوزیع و الجزایر، دیوان المطبوعات الجامعة، الطبعة الثانیة، 1986م. همو، کتاب الهمّة فی آداب اتباع الأئمة، نشر و تحقیق محمد کامل حسین، الاسکندریة، دارالفکر العربی، 2002. همو، المجالس و المسایرات، تحقیق الحبیب الفقى، ابراهیم شبوّح و محمد یعلاوى، بیروت: دار المنتظر، الطبعة الاولی، 1996م. همو، دعائم الاسلام وذکر الحلال والحرام والقضایا والاحکام، تحقیق آصف بن علی أصغر فیضی، القاهرة، دار المعارف، 1383ق/1963. قرطبی، عریب بن سعد، صلة تاریخ الطبری، بالاهتمام م. ج. دخویه، لیدن، مطبعة بریل، 1897م. مارسیه، جورج، بلاد المغرب و علاقتها بالمشرق الإسلامی فی العصور الوسطی، ترجمة عن الفرنسیة محمود عبدالصمد هیکل، الاسکندریة، منشأة المعارف بالاسکندریة، 1991م. مقریزی، تقی‌الدین ابوالعباس احمد بن على بن عبد القادر العبیدی، اتعاظ الحنفاء باخبارالائمة الفاطمیین الخلفاء، تحقیق جمال‌الدین الشیّال ، القاهرة: المجلس الأعلی للشئون الاسلامیة، 1416/1996م. همو، النقود الاسلامیة، چاپ شده در ثلاث رسائل [فی النقود الاسلامیة]، قسطنطنیة، مطبعة الجوائب، 1298ق. مؤنس، حسین، تاریخ المغرب و حَضَارَتُه، بیروت، العصر الحَدیث للنشر و التّوزیع، الطبعة الاولی، 1412ه/1992 م. نصیری (رضی)، محمد، «امامت از دیدگاه اسماعیلیان»، اسماعیلیه مجموعه مقالات، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1384. یمانی، محمد بن محمد، سیرة الحاجب جعفر بن علی و خروج المهدی، چاپ شده در: مجلةکلیة الآداب، 107ـ133، تحقیق و. ایفانوف، [القاهرة]: الجامعة المصریة، 1936. Abun-Nasr, Jamil M., A History of the Maghrib in the Islamic Period, Cambridge, Cambridge University, 1975. Daftary, Farhad, The Isma'ilis: their History and Doctrines, second edition, Cambridge University Press, 2007. Lane-Poole, Stanley, Catalogue of the collection of Arabic coins preserved in the Khedivial Library in Cairo, London, 1897. Stern, S. M., “Abå YazÊd”, EI2, vol. i. Tourneau, Roger, “North Africa to the sixteenth and seventeenth centuries”, The Cambridge History of Islam, vol. 2a, ed. P. M. Holt, A. K. S. Lambton and B. Lewis, Cambridge, Cambridge University Press, 2008. Walker, Paul E and Madelung, W., “Preface”, The Advent of the Fatimids: A Contemporary Shi‘i Witness, pp. ix-xii, I.B.Tauris Publishers, London-New York, The Institute of Ismaili studies, 2000. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 688 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 362 |
||