تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,500 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,084,319 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,188,644 |
تأملی در باب ورود فلسفۀ غرب به ایرانِ دورۀ قاجار | ||
تاریخ علم | ||
مقاله 5، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 22، مرداد 1396، صفحه 63-80 اصل مقاله (893.06 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jihs.2019.285540.371495 | ||
نویسنده | ||
امین شاهوردی* | ||
دکترای فلسفه از دانشگاه اصفهان | ||
چکیده | ||
در این مقاله، با توجه به برهمکنشهای میان جامعۀ فلسفی و تحولات سیاسی و فرهنگی مهمِ دورۀ قاجار، به دو نکتۀ اصلی در بیتوجهی به فلسفۀ غرب اشاره میشود: نخست اینکه جامعۀ فلسفی سنتی دورۀ قاجار نیازی عمیق و اساسی برای آگاهی از آموزههای فلسفی غرب احساس نمیکرد و بدین ترتیب تلاشی برای اخذ نظرات فیلسوفان غربی انجام نداد. دودیگر اینکه دولتمردان و روشنفکران ایران، جز جمالالدین اسدآبادی، به فراگیری و آموزش فلسفۀ غرب چه در قالب اعزام دانشجو برای تحصیل در این رشته و چه در قالب تأسیس رشتۀ فلسفه در مدارس جدید از جمله دارالفنون، توجه چندانی نداشتند. در بخش پسین مقاله، استدلال میشود که بر خلاف نظر اغلب پژوهشگران، آشنایی ایرانیان با دکارت و کتاب گفتار در روش به پیش از دورۀ ناصری و حضور کنت گوبینوی فرانسوی در ایران باز میگردد. در پایان، فهرستی از کتابهایی به دست داده میشود که در حوزۀ فلسفۀ غرب و در دورۀ قاجار به پارسی ترجمه شدند و به این نکته اشاره میشود که ترجمۀ محمدعلی فروغی از دو رسالۀ افلاطون با عنوان حکمت سقراط، راهی نو در آشنایی با فلسفۀ غرب را پدید آورد. | ||
کلیدواژهها | ||
ترجمه؛ دورۀ قاجار؛ دکارت؛ فلسفه؛ محمدعلی فروغی | ||
مراجع | ||
آدمیت، فریدون. (1349ش). اندیشههای میرزا فتحعلی آخوندزاده. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی. ـــــــــــــــــ . (1387ش). ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران. تهران: نشر گستره. آذرنگ، عبدالحسین. (1395ش). تاریخ ترجمه درایران: ازدوران باستان تاپایان عصرقاجار. تهران: انتشارات ققنوس. آرینپور، یحیی. (1387ش). از صبا تا نیما، ج1. تهران: انتشارات زوّار. اردکانی، احمد بن محمد. (1375ش). مرآت الاکوان: تحریر شرح هدایه ملاصدرای شیرازی. تهران: نشر میراث مکتوب. اسدآبادی، سید جمالالدین. (1379). مجموعه رسائل و مقالات. تهران: کلبه شروق. اصیل، حجتاللّه. (1381ش). رسالههای میرزا ملکم خان ناظم الدوله. تهران: نشر نی. افشار، ایرج. (1381ش). «آغازۀ ترجمۀ کتابهای فرنگی به فارسی»، ایران شناسی، شماره 53، ص79-101. دانش پژوه، محمد تقی. (1360ش). «نخستین کتابهای فلسفه و علوم جدید در ایران»، نشر دانش، شمارۀ 8، ص88-101. رائین، اسماعیل. (1353ش). میرزا ملکم خان. تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی علیشاه. رمضانی، عباس. (1387ش). معاهدات تاریخی ایران. تهران: انتشارات ترفند. صدیق، عیسی. (1340ش). یادگار عمر: خاطراتی از سرگذشت دکتر عیسی صدیق که از لحاظ تربیت سودمند تواند بود، ج1، چ2. تهران: شرکت سهامی طبع کتاب. قیصری، علی. (1393ش). روشنفکران ایران در قرن بیستم (از مشروطیت تا پایان سلطنت). ترجمۀ محمد دهقان، تهران: انتشارات هرمس. کدیور، محسن. (1386ش). «آشنایی ایرانیان با کانت»، در سمینارکانت. ویراستار: ضیاء موحد، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران. معتمد دزفولی، فرامرز. (1393ش)، حکمت ناصریه (کتاب دیاکرت): نخستین ترجمه «گفتار در روش» دکارت در عصر قاجار، ترجمۀ ملا لاله زار همدانی و امیل برنه فرانسوی. نشر تاریخ ایران. مجتهدی، کریم. (1394ش). آشنایی ایرانیان با فلسفههای جدید غرب. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی و مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران. محبوبی اردکانی، حسین. (ش1346). «سومین کاروان معرفت»، یغما، شمارۀ 225، ص26-30. ـــــــــــــــــ . (1344ش). «دومین کاروان معرفت»، یغما، شمارۀ 211، ص592-598. محسنی، احمد و آرسینه خاچاطوریان سرادهی. (1390ش). «نهضت ترجمه در عصر قاجار»، پیام بهارستان، سال سوم، شمارۀ 11، ص787-797. مدرس زنوزی، آقا علی. (1376). بدایع الحکم. تهران: مؤسسه چاپ و نشر علامه طباطبایی. مرادینژاد، حسین و پرویز پژوم شریعتی. (1353ش). «پژوهشی در بارۀ فرستادن دانشجو به خارج در دورۀ قاجار و پهلوی»، نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 4، ص90-115. محیط طباطبایی، محمد. (بیتا). مجموعۀ آثار میرزا ملکم خان. تهران: انتشارات علمی. ملاصدرا. (1381ش). مبدأ و معاد. ترجمۀ احمد بن محمد الحسینی اردکانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. مناف زاده، علیرضا. (1369ش). «نخستین متن فلسفۀ جدید غربی به زبان فارسی»، ایران نامه، شمارۀ 33، ص98-108. مشار، خانبابا. (1342ش). مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی از آغاز چاپ تا کنون، ج4. تهران: چاپخانه رنگین. ناطق، هما. (1368ش). ایران در راهیابی فرهنگی. پاریس: انتشارات خاوران. ـــــــــــــــــ . (1375ش). کارنامۀ فرهنگی فرنگی در ایران. پاریس: انتشارات خاوران. وفائی، محمدافشین و پژمان فیروزبخش. (1396ش). «سالشمار زندگی و تألیفات محمدعلی فروغی»، بخارا، سال 21، شمارۀ 121، ص94-120. هاشمیان، احمد. (1384ش). «محصلان اعزامی به اروپا در زمان فتحعلی شاه (1250-1212ق) و سلطنت محمد شاه قاجار (1264-1222)»، گنجینه اسناد، شمارۀ 58، ص5-9. Ekhtiar, Maryam Dorreh. (1994). “The Dār al-Funūn: Educational reform and cultural development in Qajar Iran”, Ph.D dissertation, New York University. Ringer, Monica. M. (2001). Education, Religion, and the Discourse of Cultural Reform in Qajar Iran. California: Mazda Publishers. Seidel, Roman (2018). “The Reception of European Philosophy in Qajar Iran”, in Philosophy of Qajar Iran, (ed.) Reza Pourjavady, Leiden and Boston: Brill.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 765 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 741 |