پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,764 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,146,231 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,907,376 |
مبانی اعتماد اجتماعی در متون دینی | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| مقاله 3، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 16، فروردین 1398، صفحه 52-80 اصل مقاله (494.92 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2019.72128 | ||
| نویسندگان | ||
| فاطمه وجدانی* 1؛ مرضیه محصص2 | ||
| 1استادیار دانشگاه بهشتی | ||
| 2دانشگاه شهید بهشتی | ||
| چکیده | ||
| تقویت «اعتماد اجتماعی»، برای تقویت هویت جمعی، انسجام و نظم در جامعه، ضروری است و به منزله مؤلفه ای پویا و درونزاد در کنش عمومی تاثیرگذار است. در این تحقیق، زیرساختها و مبانی شناختی و عاطفی اعتماد کردن(بعنوان یک عمل آگاهانه و ارادی) با رویکردی درون دینی (و با استفاده از مفهوم «حسن ظن» ) مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، اهداف پژوهش عبارتند از: ۱)تبیین شرایط و حدود و ثغور «حسن ظن» بر اساس آیات قرآن و روایات؛ و ۲)تبیین عواطف بین فردی مناسب برای اعتماد با توجه به مفهوم «اخوت ایمانی» در قرآن. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی بود. بر اساس یافته ها، در دیدگاه اسلامی اعتماد کردن، مولود پیوند مناسب میان سه عنصر: «اندیشه ها»، «عواطف» و «واقعیت» هاست و ضوابط دقیقی دارد(که در مقاله بحث شده است). خوش گمانی مبتنی بر شناخت نسبت به مومنان، در بافت فرهنگی-اجتماعی که در آن راستی و درستکاری بر ناراستی غلبه دارد، به اضافه احساس قدرتمند اخوت ایمانی که نوعی تعلق خاطر و هویت جمعی ایجاد می کند، زمینه اعتماد اجتماعی خردمندانه را فراهم میکند. لذا اجتناب از تردیدهای ناموجه، خوش بینی واقع بینانه و همچنین، خودمدیریتی در مواجهه با بدگمانی ها از سوی فرد اعتماد کننده، و نیز رفتارهای اعتمادساز از سوی اعتماد شونده، و هم چنین، اصلاح فضای اخلاقی جامعه، در راستای تقویت اعتماد عمومی توصیه می شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| «حسن«؛ «ظن»؛ «اعتماد»؛ «اخوت» | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The foundations of social trust in Islamic texts | ||
| نویسندگان [English] | ||
| f Vojdani1؛ Marzieh Mohases2 | ||
| 1shahid beheshti university | ||
| 2sbu | ||
| چکیده [English] | ||
| Promoting the “social trust” is necessary for strengthening the collective identity, coherence and order; and as a dynamic and intrinsic component influences public actions. In this research, cognitive and emotional foundations of trusting (as a conscious and voluntary action)are investigated with a religious perspective. The purposes of this research are: a. to clarify the conditions and limits of "optimism" based on the Qur'an verses and the traditions of Ahl-al-Bayt(AS); and b. the explanation of the interpersonal emotions, appropriate for trust, with regard to the concept of "faith-based brotherhood" in Qur'an. The research method was descriptive-analytical method. Findings showed that in Islam, trusting is a result of proper combination of thoughts, emotions and reality; and has exact criteria. In general, knowledge-based optimism to believers in the cultural-social context in which truth and honesty overcome unrighteousness, in addition to a powerful faith-based brotherhood that creates a sense of belonging and collective identity, can create a wisely social trust. So, avoiding unjustified doubts, realistic optimism, as well as self-management in confrontation with suspicions on one hand, trust-building behaviors from trusted person on the other hand, and modifying the overall ethical atmosphere of the community, is recommended for strengthening public trust. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| "optimism", "trust", "Islamic", "brotherhood" | ||
| مراجع | ||
|
منابع
قرآن کریم، ترجمه مهدی فولادوند.
ابراهیمی لویه، عادل (1385)، «اعتماد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در بین مردم شهر گرمسار»، پیک نور، سال7، ش3: 84-65.
ابن بابویه، محمد بن علی (1362)، الخصال، تصحیح علی اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین.
ابن بابویه، علی (1406)، فقه الرضا، قم: مؤسسه آل البیت.
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی (1404)، تحف العقول، قم: جامعه مدرسین.
اخگر، مسعود؛ خلیلی، معصومه (1395)، «مؤلفه‌های تربیت شهروندی از منظر قرآن و سنت»، پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، سال22، ش2 (پیاپی 109)، تابستان 1395: 182-151.
ادریسی، افسانه؛ رحمانی خلیلی، احسان و حسینی امین، سیده نرگس (1391)، «اعتماد اجتماعی، رهاورد هنجارهای دینی و ارزش‌های اخلاقی»، جامعه پژوهی فرهنگی، سال 3، ش1، بهار و تابستان 1391: ۲۴-۱.
اسکندری، مجتبی؛ موسوی، سید ابوالفضل (1390)، «بررسی ابعاد مفهوم اعتماد در اندیشه شهید مطهری و کاربرد آن در مدیریت سازمان»، توسعه، سال6، ش 21، پاییز 1390: 101-73.
افسری، علی (۱۳۹۲)، «سرمایه اجتماعی در اسلام»، پژوهش‌های میان رشته‌ای قرآن کریم، سال۴، ش 1، بهار و تابستان ۱۳۹۲: ۱۱۸-۱۰۱.
آمدی، عبدالواحدبن محمد (1410)، غرر الحکم و دررالکلم، تحقیق سیدمهدی رجائی، قم: دارالکتاب الاسلامی.
امیرکافی، مهدی (1380)، «اعتماد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن»، نمایه پژوهشی، سال 5، ش 18: 42-10.
بابایی، حبیب الله (۱۳۹۱)، «اخوت انسانی و پیامدهای اخلاقی آن در عرصه جهانی (بر پایه اندیشه آیت‌الله جوادی آملی)»، اسراء، سال ۵، ش ۱، پیاپی ۱۳، پاییز ۱۳۹۱: ۲۴-۷.
باقریانی، فریده (1393)، «رابطه دینداری با اعتماد اجتماعی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی بهبهان»، رفاه اجتماعی، سال14، ش 55 : 107-79.
بجنوردی، حسن (1383)، القواعد الفقهیه، قم: نشر الهادی.
بختیاری، مهدی (۱۳۸۹)، «اعتماد اجتماعی و رابطه برخی عوامل اجتماعی با آن: مطالعه موردی شهر قم»، مطالعات فرهنگی اجتماعی، پیش شماره ۲: ۹۲-۶۵.
بیدل، پری‌ناز و همکاران (1393)، «رابطه بین اعتماد اجتماعی و فردگرایی افراطی در شهر مشهد»، رفاه اجتماعی. دوره 14، ش 55: 199-167.
بیدل، پری‌ناز (1395)، «رابطه اعتماد اجتماعی با احساس امنیت و امنیت اجتماعی»، انتظام اجتماعی، سال 8، ش 1، بهار 1395: 88-59.
تفلیسی، حبیش بن ابراهیم (1371)، وجوه القرآن، ترجمۀ مهدی محقق، تهران: دانشگاه تهران.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۱ )، سروش هدایت، قم: اسرا.
جوادی آملی، عبدالله (1388)، تفسیر تسنیم، محقق علی اسلامی، قم: مرکز نشر اسراء.
جواهری پور، مهرداد و همکاران (1393)، شکل‌گیری اعتماد اجتماعی و فراتحلیل عوامل مؤثر در آن، مطالعات جامعه‌شناختی ایران، سال4، ش 14، پاییز 1393: 97-75.
چلبی، مسعود(1375). جامعه‌شناسی نظم؛ تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی. تهران: نی.
حاجی‌زاده میمندی، مسعود؛ اسکندری فرد، میرمختار (1392 )، «رابطه اعتماد اجتماعی و وفاق اجتماعی (مطالعه‌ای در شهر یزد)، مسائل اجتماعی ایران»، سال4، ش 2، زمستان 1392: 54-37.
حافظ‌نیا، محمدرضا (۱۳۹۱)، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سمت.
حر عاملی، محمدبن حسن (1409)، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت.
حسن‌زاده، محمدصادق (۱۳۸۳)، «بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی بر توانمندسازی کارکنان در یکی از شرکت‌های فعال در زمینۀ ایران خودرو»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت دانشگاه تربیت مدرس.
خادم علیزاده، امیر؛ افسری، علی (1395)، «تأثیر آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی اسلام بر سرمایه اجتماعی مسلمانان جهان (با تأکید بر شاخص اعتماد تعمیم یافته)»، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال 6، ش 23، تابستان 1395: 58-45.
خدایار، دادخدا (1390)، «نقش راهبردی اخلاق در ایجاد وحدت»، پژوهشنامه اخلاق، سال4، ش 13، پاییز 1390: 142-119.
خمینی، روح الله (۱۳۷۷ )، صحیفه امام، تهران: مرکز نشر اثار امام خمینی.
دامغانی، حسین بن محمد (1366)، الوجوه و النظائر فی القرآن، تصحیح اکبر بهروز، تبریز: انتشارات دانشگاه.
دانشیار، علیرضا (۱۳۹۳)، «همگرایی و تقریب اسلامی با تحلیل مفاهیم قرآنی «اخوت»، «وحدت» و «امت» در اندیشه امام خمینی(ره)و مقام معظم رهبری»، حبل المتین، سال سوم، بهار 1393 ش 6: ۷۷-۶۰.
دستغیب شیرازی، سید عبدالحسین (1351)، قلب سلیم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
دستغیب شیرازی، سید عبدالحسین (1361)، گناهان کبیره، تهران: کانون ابلاغ اندیشه‌های اسلامی.
دلاور، علی (۱۳۸۴)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: انتشارات رشد.
دیالمه، نیکو؛ تجلی، منیر و کریمیان، ندا (1395)، «اعتماد در سازمان‌های آموزشی از پنداره تا واقعیت براساس رهنمودهای اسلام»، علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، سال4، ش 7، پاییز و زمستان 1395: 67-45.
راغب اصفهانی، محمد حسین (1379)، المفردات فی الفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
زارع شاه‌آبادی، اکبر؛ نوریان نجف، محمد (1391)، «بررسی رابطه اعتماد با مشارکت اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه یزد»، جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، ش 1: 69-47.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه (۱۳۷۶)، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: آگاه.
سروش، مریم (۱۳۹۱)، «احساس مسئولیت فردی و اجتماعی، دیگرخواهی و اعتماد اجتماعی مطالعه نوجوانان شیراز»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال ۲۳، شماره پیاپی (۴۶)، ش ۲، تابستان ۹۱: ۲۱۱-۱۹۳.
سلیگمن، مارتین و همکاران (۱۳۸۳)، کودک خوش‌بین، ترجمۀ فروزنده و داورپناه، تهران: رشد.
سهرابی فر، محمدتقی (1391)، علم، ظن و عقیده، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
شریفی، حسن پاشا؛ شریفی، نسترن (۱۳۸۳)، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات سخن.
شهید ثانی، زین الدین بن علی (بی تا)، شرح مصباح الشریعه، محقق عبدالرزاق گیلانی، تهران: قیام حق.
شهید ثانی، زین الدین بن علی (1390)، کشف الریبه، بی‌جا: دارالمرتضوی للنشر.
طباطبایی، سید محمد حسین (1374)، المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن (1374)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
طریحی، فخرالدین بن محمد (1375)، مجمع البحرین، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الاثار الجعفریه.
طیب، سید عبد الحسین (1378)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام.
ظهیری نیا، مصطفی و همکاران (1395)، «اعتماد اجتماعی و تأثیر آن بر مشارکت اجتماعی دانشجویان دانشگاه هرمزگان»، پژوهش نامه فرهنگی هرمزگان، شماره 11، بهار و تابستان 95: 136-86.
عبداللهی عابد، صمد؛ رزمی، ام‌کلثوم (1393)، «نقش مثبت اندیشی در حل مسائل زندگی با تأکید بر آیات قرآن کریم و روایات»، قرآن در آینه پژوهش، سال اول. شماره دوم، پاییز و زمستان 93: 188-159.
علی‌پور، پروین و همکاران (1388)، «اعتماد و مشارکت (برسی رابطه بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در شهر تهران»، جامعه‌شناسی ایران، دوره10، ش 2: 135-109.
علیزاده اقدم، محمد باقر؛ علمی، محمود و ملکوتی دیزج یکان، عبدالحسین (۱۳۹۱)، «بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با اعتماد اجتماعی دبیران مقطع متوسطه آموزش و پرورش شهرستان مرند»، جامعه‌شناسی کاربردی، ش ۴۷: ۱۸۴-۱۶۷.
فتحی، یوسف (۱۳۹۰)، «اخوت اسلامی به‌مثابه سرمایه اجتماعی معنوی در اندیشه امام خمینی»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال ۸. زمستان ۱۳۹۰. ش ۲۷: ۱۹۸-۱۷۳.
فیروزآبادی، سید احمد؛ ایمانی جاجرمی، حسین (1385)، «سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی-اجتماعی در کلان شهر»، رفاه اجتماعی، سال6: 224-197.
قرائتی، محسن (1375)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
کتابی، محمود؛ ادیبی سده، مهدی؛ قاسمی، وحید و صادقی ده چشمه، ستار(۱۳۸۹)، «سنجش اعتماد اجتماعی و عوامل موثر بر آن در مراکز شهرستان‌های چهارمحال و بختیاری»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال ۲۱، شماره پیاپی ۴۰: ۱۲۲-۲۶.
کلمن، س. ج. (۱۳۷۷)، بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
کلینی، محمد بن یعقوب (1344)، اصول کافی، قم: دارالحدیث.
کووی، استفن م. ر.( 1388)، سرعت اعتماد، ترجمۀ رضوان صدقی‌نژاد، تهران: نشر علم.
گیدنز، آنتونی (1377)، پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
مجلسی، محمدباقر (1404)، مرآه العقول فی شرح اخبا آل الرسول، مصحح سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی (1403)، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محمدی ری شهری، محمد (1388)، میزان الحکمه، قم: دارالحدیث.
مطهری، مرتضی (بی تا)، مجموعه آثار، قم: صدرا.
مکارم شیرازى، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مکارم شیرازی، ناصر( 1392)، اخلاق در قرآن، قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع).
میرفردی، اصغر؛ احمدی قارنایی، حکیم (1395)، «بررسی میزان اعتماد اجتماعی در روابط بین شخصی و رابطه آن با میزان قانون گریزی در یاسوج»، انتظام اجتماعی. سال 8، ش 4، زمستان 1395: 84-59.
نراقی، احمد (1390)، معراج السعاده، تصحیح موسوی کلانتری دامغانی، تهران: پیام آزادی.
نراقی، مهدی (۱۳۷۹)، علم اخلاق اسلامی؛ گزیده جامع السعادات، ترجمه و گزینش سید جلال‌الدین مجتبوی، تهران: حکمت.
نوری طبرسی، حسین (1408)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: آل البیت لاحیاء التراث.
نوریان نجف آبادی، محمد؛ جهانگیر، نرجس (1390)، «رابطه بین میزان اعتماد اجتماعی و سلامت روانی (مطالعه موردی: معلمان شهرستان تیران و کرون)»، جامعه‌شناسی تاریخی، دوره 3، ش 2، پاییز و زمستان 1390: 59-35.
وطن‌دوست، رضا (۱۳۸۴)، «اخوت ایمانی در آموزه‌های اسلامی»، مجله تخصصی الهیات و حقوق، پاییز ۱۳۸۴، سال ۵، ش ۱۷: ۲۱۴-۱۸۹.
Brower, H., F. Holly, David Schoorman, and Hwee Hoon Tan (2000), "A Model of Relational Leadership: The Integration of Trust and Leader-Member Exchange", Leadership Quarterly, Vol: 11.: 227-250.
Delhey, J.; Welzel, C.(2012), "Generalizing Trust: How Outgroup-Trust Grows Beyond Ingroup-Trust", World Values Research, 5(3): 46-69.
Erden, A.; Erden, H. (2009), "Predicting organizational trust level of school managers and teachers at elementary schools", Procedia Social and Behavioral Sciences,: ۲۱۸۰-۲۱۹۰.
Fukuyama, Francis. (1995), Trust: the social Virtues and the Creation of Prosperity, New York: free press.
Newton, K.(2002), Social Trust and Political Disaffection Social Capital and Democracy, EURSCO Conference on Social Capital: Exeter: 5-35.
Simmel, G.(2004), The philosophy of money, Translated by T. Bottomor, London: Routledge Press.
Zucer L.G. (1986), "Production of Trust: institutional sources of economic structure 1840-1920", Organ. Behav, 8: 53-111.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 959 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,014 |
||