تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,502 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,117,475 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,223,047 |
بررسی و تطبیق مقام معشوقی مولانا با نظریۀ فردانیّت یونگ | ||
پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت | ||
مقاله 4، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 15، اردیبهشت 1398، صفحه 61-80 اصل مقاله (343.72 K) | ||
نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2019.71457 | ||
نویسندگان | ||
شکراله پورالخاص1؛ بیژن ظهیری ناو1؛ جعفر عشقی2 | ||
1دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقّق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
چکیده | ||
در اندیشۀ عرفانی، علاوه بر «مقام عاشقی» به عنوان مقام اولیای مشهور، «مقام معشوقی» وجود دارد که مقام اولیای پنهان و مستور است. در این مقاله، با بررسی نظریههای بزرگان تصوّف از آغاز تا پایان سدۀ هفتم هجری درمییابیم که چنین دیدگاهی دربارۀ مراتب عشق، در اندیشههای احمد غزالی، عینالقضات همدانی، روزبهان بقلی شیرازی، شمس تبریزی و سلطانولد آمدهاست و برآمده از عبارت «یُحِبُّهم» در قرآن و حدیثی از پیامبر اکرم(ص) است. در اندیشۀ متعالی عرفانی، مقام معشوقی، بسیار برتر از مقام عاشقی است. سالک در مراتب عشقِ به حق به مرتبهای میرسد که جایگاه عاشق و معشوق عوض میشود و این بار خدا عاشق بنده است و بنده در جایگاه معشوقی قرار دارد. رسیدن به چنین مقامی مستلزم دیدار سالک با فردی است که به مقام معشوقی رسیدهاست. به زعم سلطانولد، شمس تبریزی از جمله کسانی است که به مقام معشوقی رسیدهاست و مولانا نیز پس از دیدار با شمس به این مقام نائل میشود. با مطالعۀ زندگی مولانا به عنوان نمونه، و تطبیق «مقام معشوقی» او با نظریۀ «فردانیّت» به این نتیجه میرسیم که مراحل رسیدن به این مقام، مطابق با مراحل دستیابی به فردیّت (کشفِ سایه، انکشافِ آنیما، تجلّیِ پیر خردمند و...) در اندیشۀ کارل گوستاو یونگ است و شمس تبریزی به عنوان پیر خردمند، شخصیت مولانا را گسترش داده، به تولّد دوباره رساندهاست. | ||
کلیدواژهها | ||
مقام معشوقی؛ مولانا؛ یونگ؛ فردانیّت؛ پیر خردمند؛ گسترش شخصیت | ||
مراجع | ||
افلاکی العارفی، شمسالدّین احمد (1362)، مناقب العارفین، با تصحیحات، حواشی، تعلیقات و به کوشش تحسین یازیجی، تهران، دنیای کتاب. امامی، صابر (1382)، «مولانا و کهنالگوهای یونگ: تجربۀ دیدار با خویشتن»، فصلنامۀ هنر، ش58، صص8ـ16. بقلی شیرازی، روزبهان (1366)، عبهر العاشقین، به تصحیح و مقدمۀ فارسی و فرانسوی هانری کُربن و محمد معین، تهران، کتابخانۀ منوچهری. بیانی، شیرین (1384)، دمساز دو صد کیش: دربارۀ مولانا جلالالدّین، تهران، جامی. بیلسکر، ریچارد (1384)، یونگ، ترجمۀ حسین پاینده، تهران، طرح نو. پالمر، مایکل (1395)، فروید، یونگ و دین، ترجمۀ محمد دهگانپور و غلامرضا محمودی، تهران، رشد. پورجوادی، نصرالله (1394)، دریای معرفت (از بایزید بسطامی تا نجم دایه)، تهران، هرمس. جعفری، محمدتقی (1362)، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلالالدّین محمد بلخی، تهران، اسلامی. زمانی، کریم (1393)، شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر ششم، تهران، اطلاعات. ــــــــــ (1394)، میناگر عشق: شرح موضوعی مثنوی معنوی مولانا جلالالدّین محمد بلخی، تهران، نشر نی. سپهسالار، فریدونبن احمد (1387)، رسالۀ سپهسالار در مناقب حضرت خداوندگار، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدافشین وفایی، تهران، سخن. ستاری، جلال (1388)، عشقنوازیهای مولانا، تهران، نشر مرکز. سلطانولد، محمدبن محمد (1376)، ولدنامه، به تصحیح جلالالدین همایی و اهتمام ماهدختبانو همایی، تهران، مؤسسۀ نشر هما. شایگان، داریوش (1392)، هانری کربن: آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران، فرزانروز. شمس تبریزی، محمدبن علی (1391)، مقالات شمس تبریزی، تصحیح و تعلیق محمدعلی موحد، تهران، خوارزمی. صادقی حسنآبادی، مجید (1386)، «غم و شادی در تجربۀ دینی مولوی»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، د2، ش49، صص75ـ90. صدرینیا، باقر (1388)، فرهنگ مأثورات متون عرفانی، تهران، سخن. صرفی، محمدرضا و جعفر عشقی (1387)، «نمودهای مثبت آنیما در ادبیات فارسی»، نقد ادبی، س1، ش3، صص59ـ88. صفا، ذبیحالله (1351)، تاریخ ادبیات در ایران، ج3 (بخش اول)، تهران، دانشگاه تهران. صلاحی، عسگر و جعفر عشقی (1394)، «بررسی نمودهای منفی آنیما در ادبیات و اسطورهها»، ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، س11، ش40، صص263ـ289. طاهری، قدرتالله (1392)، روایت سرّ دلبران: بازجست زندگی و تجارب تاریخی مولانا در مثنوی، تهران، نشر علمی. طغیانی، اسحاق و تقی اجیه (1392)، «نگاه قرآنمدارانۀ مولوی در معنویسازی هیجان غم»، پژوهشهای ادبی ـ قرآنی، س1، ش1، صص77ـ98. عینالقضات همدانی، عبداللهبن محمد (1377)، تمهیدات، با مقدمه، تصحیح، تحشیه و تعلیق عفیف عسیران، تهران، کتابخانۀ منوچهری. غزالی، احمدبن محمد (1359)، سوانح، بر اساس تصحیح هلموت ریتر، با تصحیحات جدید، مقدمه و توضیحات نصرالله پورجوادی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران. فروزانفر، بدیعالزّمان (1315)، رساله در تحقیق احوال و زندگانی مولانا جلالالدین محمد، مشهور به مولوی، تهران، چاپخانۀ مجلسی. کتابی، احمد (1394)، از دریای معارف مولانا، تهران، اطلاعات. گولپینارلی، عبدالباقی (1375)، مولانا جلالالدّین: زندگانی، فلسفه، آثار و گزیدهای از آنها، ترجمه و توضیح توفیق سبحانی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. محمدی آسیابادی، علی (1390)، مولوی و اسرار خاموشی: فلسفه، عرفان و بوطیقای خاموشی، تهران، سخن. موحّد، محمدعلی (1389)، قصّۀ قصّهها: کهنترین روایت از ماجرای شمس و مولانا، تهران، کارنامه. مورنو، آنتونیو (1380)، یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمۀ داریوش مهرجویی، تهران، نشر مرکز. مولوی، محمدبن محمد (1358)، فیه ما فیه، تصحیحات و حواشی بدیعالزّمان فروزانفر، تهران، امیرکبیر. ــــــــــــــــــــ (1376)، کلیات شمس تبریزی، به انضمام شرح حال مولوی به قلم بدیعالزّمان فروزانفر، تهران، امیرکبیر. ــــــــــــــــــــ (1377)، مثنوی معنوی،بر اساس نسخۀ قونیه، به تصحیح و پیشگفتار عبدالکریم سروش، تهران، علمی و فرهنگی. ناظرزاده کرمانی، فرهاد (1367)، نمادگرایی (سمبولیسم) در ادبیات نمایشی، تهران، برگ. هال، کالوین اس. و ورنون جی. نوردبای (1375)، مبانی روانشناسی تحلیلی یونگ، ترجمۀ محمدحسین مقبل، تهران، مرکز فرهنگی انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلّم. یونگ، کارل گوستاو (1370)، روانشناسی و دین، ترجمۀ فؤاد روحانی، تهران، شرکت سهامی کتابهای جیبی، با همکاری انتشارات امیرکبیر. ـــــــــــــــــ (1376)، چهار صورت مثالی: مادر، ولادت مجدد، روح، چهرۀ مکار، ترجمۀ پروین فرامرزی، مشهد، آستان قدس رضوی. ـــــــــــــــــ(1377)، انسان و سمبلهایش، ترجمۀ محمود سلطانیه، تهران، جامی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 945 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 564 |