پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,766 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,221,268 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,968,440 |
شناسایی و تحلیل مخاطرات سکونتگاه‌های روستایی دهستان آلاداغ شهرستان بجنورد | ||
| مدیریت مخاطرات محیطی | ||
| مقاله 3، دوره 5، شماره 4، دی 1397، صفحه 359-379 اصل مقاله (1.1 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhsci.2019.272188.423 | ||
| نویسنده | ||
| تیمور جعفری* | ||
| استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه کوثر بجنورد. | ||
| چکیده | ||
| چکیده به‌دلیل اهمیت روستا و روستانشینی در ایران و خراسان شمالی، توجه به مشکلات محیطی و برنامه‌ریزی در فضاهای زیستی و مزروعی روستاها الزامی است. از مشکلات روستاها، مخاطرات عدیده‌ای است که سکونتگاه‌ها و امکانات زیستی آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مقر روستاها اغلب در معرض تهدید عوامل مختلف طبیعی است که در مواردی آسایش زیست را از روستانشینان سلب می‌کند. منطقۀ انتخابی در این بررسی، دهستان آلاداغ از توابع بخش مرکزی در جنوب غربی شهرستان بجنورد است که سعی شده مسائل محیطی و ژئومورفولوژی روستاهای آن بررسی شود. وضعیت توپوگرافی به‌عنوان بستر و پهنۀ استقرار و توسعۀ روستاهای تحت بررسی، دارای شرایط متفاوتی است. تعدادی از آنها در بخش کوهستانی قرار دارند که اغلب مسائلی متفاوت با روستاهای واقع در بخش دشتی دارند. به‌منظور آشنایی با مخاطرات روستاها، ویژگی‌های مهم و مرتبط جمعیتی، توپوگرافی، هیدروگرافی، زمین‌شناسی، آب‌وهواشناسی و ژئومورفولوژی به تفکیک بررسی و اطلاعات مربوط در نقشه‌ها و جدول‌هایی تنظیم شده است. مخاطرات طبیعی و ژئومورفولوژی در خصوص سکونتگاه‌های روستایی منطقه در دو گروه درون‌زمینی و برون‌زمینی بررسی شده است. منطقۀ تحت بررسی از نظر عوامل خطرآفرین فرایندهای درونی شامل زمین‌لرزه جزء منطقۀ پرخطر است. فرایندهای بیرونی مخاطره‌آمیز شامل رخداد پدیده‌های زمین‌لغزش، ریزش، سیلاب و اثرهای خشکی محیط است. مواردی از این خطر در تعدادی از روستاها به‌طور تفصیلی بررسی و در پایان ویژگی‌های عوامل مورفوژنز منفی و مثبت مربوط به روستاهای منطقه به تفکیک مطالعه و اطلاعات حاصل در جدول ارائه شده است. نتایج نشان می‌دهد که در بین عوامل آندوژنیکی، زلزله؛ و از نظر عوامل اگزوژنیکی، خشکسالی و سیلاب خطرهای عمده‌ای هستند که روستاهای مذکور را تهدید می‌کنند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بجنورد؛ تحلیل مخاطرات؛ دهستان آلاداغ؛ سکونتگاه‌های روستایی؛ مخاطرات طبیعی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Hazards Identification and Analysis of the Rural Settlements of Aladagh Rural District in Bojnourd Township | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Teimour Jafarie | ||
| Assistant Professor of Geography and Urban Planning Group, University of Kosar, Bojnourd, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Abstract: This research was carried out in Aladagh rural district of Bojnourd township with 801 KM2 area and more than 35 villages, that have been tried be studied its villages environmental and geomorphological problems. in order to understand the rural hazards, important and relevant characteristics contains population, topography, hydrography, geology, climatology and geomorphology are separately investigated. Then, and information is set up in maps and tables. The results show that environmental studies and geomorphology are required in rural planning. Nnatural and geomorphologic hazards on rural settlements in the region in terms of the energy flow have been investigated in terms of the energy flow in both inland and outland groups. The studied area in terms of risk factors for internal processes including earthquakes it is a part of a high riskhigh-risk area. Exogenous hazardous processes includinge the occurrence of landslides, fallings, floods and drought effects of the environment. After getting acquainted with the demographic characteristics, it was found that, unlike many points, the second and third densely populated villages are the highest villages between villages of rural district, which on the other hand, this characteristic reflects the role of morphogenic processes in creating the proper platform for the development of villages and on the other hand their risk indicator. Tthe villages of the region are located in two zones consisting of mountainous and plain lands. Iin the mountain part, on one hand the high slope, on the one hand, it has been acting as a limiting factor for the rural zone and on the other hand, it has played a role in the formation of slope processes such aslike landslide and rock falls. In addition to raising the groundwater level, llow slope in the downstream part of between the mountain plain, and in addition to raising the groundwater level, flooding the rivers and leading tocausing special damage to farms and buildings when falling down, has led. Firouzeh and Bazkhaneh rivers are the main arteries of the region, which the life of a large number of villages in this rural district, depends on their flow in the countryside of them. the presence of active faults and lithology conditions makes the earthquake occurrence of high intensity and high risk. about Near 21 villages are located adjacent to the fault line. Mmost important slope movements in this region include landslide and rockfall. Tthe establishment of the Reain, Arkan, Taraghie kord and Darsoufian villages on the basis of pebbleof pebble sandstone with clay, marly and evaporative sediments in the upper part, has activated landslide outer process. Oon the other hand, the effects of positive tectonics in the mountainous region and the presence of calcareous and dolomitic height maker formations has activated the process of rockfall in the Paghaleh, Kaykay, Taraghie kord, Darsoufian, Rakhtian and Arkan villages. Tthe proximity of the villages with main and subsidiary waterways and their connection point and also the steep slopes overlooking them, has exposed the flood phenomenon as a risk factor for the population of about 17 villages in the southern, central and northern parts of the region. In the southern part of the rural district, newly built residential units, agricultural lands and roads of Dartoum, Gerivan, Rakhtian and Hesare hosseinie, in central part Khoshmanzar, Mataranlou, down Mehnan, Gharehbashlou, Marz, Kalatehnaghie and Taraghie kord villages and in the southern part Sandalabad, Hamzanlou, Allahverdikhan, Khodagholie, Malkesh and Borj villages are influenced by sudden floods. Ddrought is one of the damaging problems of the villages in recent years. Tthe annual rainfall data of the synoptic meteorological station of Bojnourd in the period of 30 years up leading to to 2017 indicates a gradual decrease in rainfall. In particular, precipitation has dropped dramatically from the long-term average of 30 years (247.2 mm) from 2010 to 2017, and the average of these 8 years has reached 205.5 mm. Tthis process has led to the formation of semi-arid conditions in the area of a large number of rural settlements in this region. Based on this research, the primary nucleus and central space of most villages have a suitable location for environmental hazards and most of the dangers are on non-standard constructional outside the villages, farms and agricultural lands, which requires more attention from the residents, and Bonyade Maskan, Jehade Keshavarzie and Abe Mantaghehie experts. Therefore, considering the appropriate environmental conditions of the region and the role of villages in the production, with a little investment in the biological and welfare aspects of these villages, in particular the Tarhe hadie, hydrologic structures and their roads, their biological attractions will increase and we will see the optimal use of the natural resources of this region. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| : Natural hazards, Hazard Analysis, rural settlements, Aladagh rural district, Bojnourd | ||
| مراجع | ||
|
[1]. آدابی، محمدرضا؛ و موسوی حرمی، سید رضا (1377). «نقش لیتولوژی (سنگ‌شناسی) در رانش زمین در شمال‌شرق ایران»، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، مقالۀ شمارۀ 444، ص 89-75. [2]. ادارۀ کل هواشناسی استان خراسان شمالی، «آمارهای میانگین بارش و دمای سالانۀ ایستگاه هواشناسی سینوپتیک بجنورد به‌ترتیب در دوره‌های آماری 1366 تا 1396 و 1367 تا 1396». [3]. آزاده، رضا؛ و تقوایی، مسعود (1396). «تحلیل فضایی آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های شهری و روستایی در برابر مخاطرۀ زلزله (مطالعۀ موردی: استان گیلان)»، نشریۀ تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، دورۀ 4، ش: 3، ص 84-71. [4]. اخوان، پیمان؛ و درویش‌زاده، مرضیه (1390). «ارائۀ چارچوب مدیریت بحران مبتنی بر مکاتب فکری مدیریت دانش در بحران زلزله»، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، دورۀ 27، ش 1، ص 170-143. [5]. ایلدرمی، علیرضا؛ و میرسنجری، میرمهرداد (1389). «بررسی و ممیزی مخاطرات محیطی دامنه‌های مشرف به شهر همدان»، پژوهش‌های محیط زیست، سال 1، ش 2، ص 77-67. [6]. بخش مطالعات پایۀ منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان خراسان شمالی، «آمار حداکثر بارش 24 ساعته در ایستگاه باران‌سنجی اسدلی از سال آبی 64-1363 تا سال آبی 93-1392». [7]. پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، نقشۀ پهنه‌بندی خطر لرزه‌ای ایران، تهران. [8]. پورطاهری، مهدی؛ عینالی، جمشید؛ و رکن‌الدین‌افتخاری، عبدالرضا (1389). «نقش ظرفیت‌سازی در کاهش تأثیرات مخاطرات طبیعی (زلزله) در مناطق روستایی با تأکید بر روش‌های کمّی (مطالعۀ موردی: مناطق زلزله‌زدۀ شهرستان خدابنده)»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، ش 74، ص 39-23. [9]. جعفری، تیمور؛ مقامی مقیم، غلامرضا؛ و عظیمیان، منیر (1394). استان‌شناسی خراسان شمالی، تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران. [10]. جهانگیری، کتایون؛ و فلاحی، علیرضا (1388). اصول و مبانی مدیریت بحران، تهران: انتشارات مؤسسۀ آموزش عالی علمی- کاربردی هلال ایران. [11]. رجایی اصل، عبدالحمید (1382). کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه‌ریزی روستایی، تهران: سمت. [12]. رجبی، معصومه؛ و بیاتی خطیبی، مریم (1384). «بررسی مخاطرات محیطی و ژئومورفولوژی در محدودۀ سکونتگاه‌های روستایی؛ مطالعۀ موردی (بخش آذرشهر)»، جغرافیا و برنامه‌ریزی، ش 19، ص 107-79. [13]. رضایی‌مقدم، محمدحسین؛ یاسی، مهدی؛ نیکجو، محمدرضا؛ و رحیمی، مسعود (1397). «پهنه‌بندی و تحلیل مورفولوژیکی سیلاب‌های رودخانه قره‌سو با استفاده از مدل هیدرودینامیکی hec-ras (از روستای پیرازمیان تا تلاقی رودخانه اهرچای)»، نشریۀ تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، دوره 7، ش 25، ص 15-1. [14]. سعیدی، عباس (1377). مبانی جغرافیای روستایی، تهران: سمت. [15]. شریفی‌کیا، محمد؛ معتمدی‌نیا، محمد؛ و شایان، سیاوش (1389). «تحلیل فضایی مخاطرات ژئومورفولوژیکی ناشی از توسعه فیزیکی شهر ماهنشان»، علوم جغرافیایی، ج 13، ش 6، ص 126-125. [16]. صلاحی، برومند؛ رضایی بنفشه درق، مجید؛ واعظی، عبدالرضا؛ و فریدپور، مجتبی (1396). «پایش و تحلیل تطبیقی نقش خشکسالی‌های هواشناسی بر تغییرات سطح ایستابی چاه‌های پیزومتری دشت مرند»، نشریۀ تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، دورۀ 4، ش 4، ص 78-61. [17]. غضبان، فریدون (1389). زمین‌شناسی زیست‌محیطی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. [18]. فرید، یدالله (1372). کاربرد جغرافیا در روش تحقیق شهر و روستا، تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز. [19]. مرکز آمار ایران، سالنامۀ آماری استان خراسان شمالی، «شناسنامۀ آبادی‌های کشور (استان خراسان شمالی) و گزیدۀ نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395». [20]. مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، «گزارش مقدماتی- فوری زمین‌لرزۀ 16 بهمن 1375 گرمخان (شمال بجنورد)»، نشریۀ شمارۀ 240، تهران، بهمن 1375، ص 14-13. [21]. مطیعی لنگرودی، سید حسن (1388). برنامه‌ریزی روستایی با تأکید بر ایران، چ چهارم، جهاد دانشگاهی مشهد. [22]. مقیمی، ابراهیم؛ ممقانی بنابی، عباس؛ یمانی، مجتبی؛ و جعفربگلو، منصور (1396). «پهنه‌های مخاطره‌آمیز شهر مراغه از نظر ژئومورفولوژیک با استفاده از روش‌های ترکیبی Fuzzy، SAW و AHP»، نشریۀ مدیریت مخاطرات محیطی (دانش مخاطرات سابق)، دورۀ 4، ش: 3، ص 302-281. [23]. مهدوی، مسعود (1377). مقدمه‌ای بر جغرافیای روستایی ایران، ج اول، تهران: سمت. [24]. نبتی، میتو؛ و پیتر دویل (1380). زمین‌شناسی محیطی، ترجمۀ احمد هرمزی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. [25]. وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سازمان جغرافیایی، «عکس‌های هوایی با مقیاس 1:50000 جنوب بجنورد، نقشه‌های توپوگرافی 1:50000 برگ‌های بجنورد، ارکان، توی و اسفراین و 1:250000 برگ بجنورد به شمارۀ 11– 40 NJ». [26]. وزارت صمت، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، «برگ 1:100000 نقشۀ زمین‌شناسی بجنورد». [27]. Ash, Kevin D., Cutter, Susan L., & Emrich, Christopher T. (2013), “Acceptable losses? The relative impacts of natural hazards, in the United States: 1980– 2009”, International Journal of Disaster Risk Reduction, Volume 5, September 2013, pp: 61–72. [28]. Badri, S. A., Ramezanzadeh Lasbooi, M., Asgari, A., Ghadiri Masoum, M. & Salmani, M. (2013). “The role of local management in improving resilience to natural disasters with emphasis on floods (Persian)”, Journal of Emergency Management, 2(3),pp: 37-48. [29]. Keller, E. A. & DeVecchio, D. E. ; with assistance from Robert H. Blodgett. (2012). Natural hazards: earth's processes as hazards, disasters, and catastrophes, 1 Vol, Third edition, by Pearson Prentice Hall. New Jersey USA. [30]. Manitoba-Health-Disaster-Management (2002). Disaster Management Model for the Health Sector: Guideline for Program Development. Version 1, November. [31]. Sadeghloo, T. & Sojasi, H. (2015), “Survey relationship between rural settlement livability and rural resilience in front of natural disaster in rural areas of Mravehtapeh and Palizan county (Persian)”, Journal of Emergency Management, 3(2),pp: 37-44. [32]. Salman, A. B., Howari, F.M., El-Sankary, M.M., Wali, A.M., Salehm, M.M. (2010), “Environmental impact and natural hazards on Kharga Oasis monumental sites”, Western Desert of Egypt, Volume 58, Issue 2, pp: 341–353. [33]. Smith, K. (2001), Environmental hazards, Routledge UK. [34]. Verstappen, H. (1983), Applied geomorphology: geomorphological surveys for environmental development, Elsevier. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 648 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 639 |
||