پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,765 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,208,735 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,956,811 |
انفجار مادرشهر و توسعۀ گسیختۀ منطقۀ کلان‌شهری تهران در چارچوب نظریۀ زوال شهری | ||
| پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری | ||
| مقاله 2، دوره 6، شماره 3، مهر 1397، صفحه 451-472 اصل مقاله (2 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی - بنیادی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2018.251153.859 | ||
| نویسندگان | ||
| حمیدرضا تلخابی1؛ محمد سلیمانی* 2؛ احمد سعیدنیا3؛ احمد زنگانه4 | ||
| 1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران | ||
| 2دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران | ||
| 3استادیار شهرسازی، پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران | ||
| 4استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران | ||
| چکیده | ||
| شهرنشینی از نیمۀ دوم قرن بیستم با روند شتابانی ادامه یافته و مراحل مختلف «حومه‌نشینی» و «شهرگریزی» (ضد شهرنشینی یا زوال) نیز همزمان در بسیاری از کلان‌شهرها ظاهر شده است. در این پژوهش منطقۀ کلان‌شهری تهران به عنوان قلمرو پژوهش انتخاب شد و فرایند انفجار مادرشهر و پدیدارشدن زوال شهری در شهر تهران، گسیختگی شهری به‌عنوان نمود فضایی و عینی توسعۀ پیرامونی طی سال‌های 1355 تا 1395 مشخص شد. پژوهش حاضر در چارچوب راهبرد پس‌کاوی انجام شده است. همچنین این پژوهش به شیوۀ فراتحلیل و بر اساس داده‌های ثانویۀ جمعیتی مرکز آمار ایران به‌عنوان معیار اندازه‌گیری و اطلاعات اسناد و گزارش‌های رسمی فرادست انجام شده و از سنت‌های روش پژوهش کمی و کیفی استفاده کرده است. روش اندازه‌گیری گسیختگی شهری اغلب از طریق تبدیل داده‌ها، اطلاعات و عوامل کیفی به داده‌ها و شاخص‌های کمی بوده است. به‌منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها، از مدل‌های توزیع جهت‌دار، همبستگی فضایی موران (جهانی و محلی) و آمارۀ عمومی G و برای اندازه گیری رشد گسیختۀ منطقۀ کلان‌شهری در دوره‌های مورد بحث از مدل‌های آنتروپی شانون و هُلدِرن اندازه‌گیری استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که از دهۀ 50 ه. ش «منطقۀ کلان‌شهری تهران» فرایند حومه‌نشینی به سبک مدرن را آغاز کرده و پس از دهۀ 70 ه.ش با فرایند شهرگریزی (زوال) مواجه بوده است. نمود فضایی این دو فرایند در قالب گسیختگی تجلی یافته است. نتایج مدل‌های موران و آمارۀ عمومی G حاکی از شکل‌گیری چند الگوی خوشه‌ای جمعیت خارج از کلان‌شهر تهران است. همچنین نتایج مدل‌های آنتروپیشانون و هلدرن نشان می‌دهد که از دهۀ 70 ه. ش، توسعۀ عرصه‌های شهری در حلقۀ دوم (Suburban) و حلقۀ سوم (Exurban) رخ داده است. نتیجۀ این پژوهش حاکی از بروز پدیدۀ زوال شهری در منطقۀ کلان‌شهری تهران است که از فرایندهای شهرنشینی تجربه‌شده در کشورهای آمریکایی- اروپایی تبعیت می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انفجار مادرشهر؛ توسعۀ پراکنده؛ توسعۀ حومه‌ای؛ منطقۀ کلان‌شهری تهران؛ نظریۀ زوال شهری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Metropolis Explosion and Sprawl of Tehran within the Framework of Urban Decline Theory | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamid Reza Talkhabi1؛ Mohammad Soleimani2؛ Ahmad Saeidnia3؛ Ahmad Zanganeh4 | ||
| 1PhD Student of Geography and Urban planning, Kharazmi University, Tehran, Iran | ||
| 2Assosiate Professor, Department of Geography, Kharazmi University, Tehran, Iran | ||
| 3Assistant Professor of Urban Planning, Faculty of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| 4Assistant Professor of Geography, Kharazmi University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction Urbanization is considered as a profound transformation in the economic and social life of mankind. Patterns, stages and processes of urban development have been studied by many researchers. Various ideas are emerged in this field. The theory of was introduced Urban Decline by Berg et al. (1982) in in four stages including urbanization, suburbanization, de-urbanization and re-urbanization. This model is based on demographic changes within urban areas and population changes in the metropolitan region. Urbanization stage occurs when the growth of the main areas surpasses the rings, while the daily urban system is growing. The suburbanization stage occurs when the growth of the rings surpasses the main areas, while daily urban system is still growing. The de-urbanization stage occurs when the growth of the rings is greater than the growth of the main regions, while the daily urban system is declining. The re-urbanization stage occurs when the growth of the main areas is greater than the growth of the rings, while the daily urban system is declining. The study of Tehran Metropolitan urbanization proved that"Metropolis Explosion" phenomenon and modern suburbanization are based on the intense political focus and service-industry activities followed by the imposed restrictive policies of the city.The objective of this stage is the growth of middle cities in the periphery of the Tehran Metropolis. Methodology Tehran Metropolitan Region is selected as the study area of this research. This research studies the process of explosion of the metropolis and the emergence of urban decline in the main city and urban sprawl as an objective reflection of the development of the city’s periphery from 1976 to 2016. This research has a retroductive strategy and fundamental in terms of purpose, and analytical in terms of its method.This research has applied meta-analysis method and has used secondary population data of the Center of Statistics as a measure of scale and information of outreach schemes. It has used the traditions of quantitative and qualitative method.To analyze the data, we have used the directional trends (Standard Deviational Ellipse), global and local Moran Spatial Correlation model, Hot Spot Analysis (Getis-Ord Gi*). We have used Shannon and Holdren entropy models in the ArcGIS10.3 to investigate the growth of the city in the studied periods. Results and discussion Resukts of population statistics (1976-2016) have indicated that Tehran has experienced an exponential growth since 1950s. This has been influenced by peripheral development policies. The survey of demographic data shows that the peripheral population of Tehran has experienced a growth from 14.73% in 1966 to 54.67% in 2016. Evidence suggests that Tehran Metropolitan region has experienced a Suburban expansion until 1986 with the growth of middle cities as its main feature, but from this time it has an onward Exurban development. This expansion (the completion of the second stage) is characterized by the emergence, development, and rapid growth of small cities. The results of the global and the local Moran Spatial Correlation models and the general Getis-Ord Gi statistics indicate the formation of several cluster patterns of the population outside the Tehran Metropolitan Region. The results of the Shannon model shows the increase of Shannon's value in the peripheral cities and development from the center to the periphery during the second (2000), third (2006) and fourth (2016) periods, while the main spatial development of the cities in the second and third periods (suburbs) has occurred in the second ring. In the fourth period (2016), the density of the Shannon coefficient has also reached the third ring (out of the suburban area). Based on the Holdren model, urban sprawl development has occurred in 25 of 43 cities with more than 30 percent in 19 cities. Conclusion The research findings indicate that "Tehran Metropolitan Region" has begun its modern-day suburban stage since the 1970s and after the 1990s it faced the process of de-urbanization (decline).The spatial representation of these two processes has been manifested in a sprawl. The results of the global and the local Moran Spatial Correlation models and the general Getis-Ord Gi statistics indicate the formation of several cluster patterns of the population outside the Tehran Metropolitan Region. The results of the Shannon entropy and Holdren models state that the development of urban areas has occurred in the second ring (Suburban) and the third ring (Exurban) since the 1990s. The result of this research suggests that the phenomenon of urban decline in the Tehran metropolitan Region follows the urbanization processes experienced in the American-European countries. The adaptation of the empirical findings of this study to Berg et al. (1982) illustrates that Tehran Metropolitan Region also follows the same pattern, and multiple stages of urban development and urbanization have emerged in this area. The findings of this research are consistent with the results of Berry (1970), Beale (1977), McCarthy and P. Morrison (1977) and Sternleib and J. Hughes (1977), Vining and T. Kontuly (1978), Hall and Hey (1978), Fielding (1982), Berg and et al. (1982), Saeid nia (1375), Nazari (2008), Zanganeh (1392), and Rajai (1394). Urban development processes in both developed and developing countries follow a fairly similar set of rules on a global scale. This is the reason behind the similarity of urban development spatial patterns. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| urban decline, suburban development, metropolis explosion and sprawl development, metropolitan region, TEHRAN | ||
| مراجع | ||
|
اسدی، ایرج و اسفندیار زبردست، 1392، «تحلیل الگوهای پراکنده‌رویی شهری در منطقۀ کلان‌شهری تهران با تأکید بر اثرات تفرق نظام تصمیم‌گیری و کنترل رشد»، مجلۀ نامۀ معماری و شهرسازی، دوفصلنامۀ دانشگاه هنر، سال ششم، شمارۀ 11، صص 89-106. حاجی‌پور، خلیل، 1387، «بررسی علل و عوامل اثرگذار در فرایند شکل‌گیری و تکوین مناطق کلان‌شهری»، نشریۀ هنرهای زیبا، سال دهم، شمارۀ 34، صص 37-48. داداش‌پور، هاشم و سید امیررضا میری لواسانی، 1394، «تحلیل الگوهای فضایی پراکنده‌رویی در منطقۀ کلان‌شهری»، فصلنامۀ برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، سال پنجم، شمارۀ 1، صص 123- 146. رنای شورت، جان، 1396، مقدمه‌ای بر جغرافیای شهری، ترجمۀ محمد سلیمانی، احمد زنگانه و حمیدرضا تلخابی، انتشارات جهاد دانشگاهی خوارزمی، تهران. رجایی، سید عباس، 1394، «تحلیل فضایی فرایندهای شهرنشینی در منطقۀ کلان‌شهری تهران»، مجلۀ مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال هفتم، شمارۀ 27، صص 83-102. چایچیان، محمدعلی، 1391، شهر و روستا در خاورمیانه، ایران و مصر در گذار به جهانی‌شدن 1970-1800، ترجمۀ حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. زاهدپور، صابر ، 1394، شناخت و تحلیل الگوی استقرار نظام فضا و فعالیت در منطقۀ کلان‌شهری تهران، پایان نامۀ کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. زبردست، اسفندیار و خلیل حاجی‌پور، 1388، «تبیین فرایند شکل‌گیری، تکوین و دگرگونی مناطق کلان‌شهری»، مجلۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، سال دوم، شمارۀ 69، صص 105-121. زنگانه، احمد، 1392، زوال شهری، فرهنگ واژگان مخاطرات محیطی، جلد اول، قطب علمی تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، جهاد دانشگاهی واحد خوارزمی، تهران. سعیدنیا، احمد، 1376، ساختار ناسازگار تهران، مجلۀ معماری و شهرسازی، دورۀ ششم، شمارۀ 6 و 7 پیاپی، شماره 36 و 37، صص 40-43. صرافی، مظفر و فضیلت تورانیان، 1383، «مروری بر دیدگاه‌های نظری مدیریت کلان‌شهری، با تأکید بر جنبه‌های نهادی»، فصلنامۀ مدیریت شهری، سال پنجم، شمارۀ 17، صص 6-17. کلارک، دیوید، 1392، زوال شهری، ترجمۀ احمد زنگانه و همکاران، انتشارات جهاد دانشگاهی خوارزمی تهران، تهران. مشکینی، ابوالفضل، زنگانه، احمد و حافظ مهدنژاد، 1393، درآمدی بر پراکنده‌رویی (خزش) شهری، انتشارات جهاد دانشگاهی خوارزمی تهران، تهران. نظریان، اصغر، 1387، شهرگریزی یا واگرایی شهری و بازتاب فضایی آن در پیدایش کلان‌شهرها (دیده‌ای نو در شبکه‌های شهری جهان)، اندیشه‌نامه 1، مجموعه مقالات میان‌رشته‌ای شهر و معماری، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، وزارت مسکن و شهرسازی. مرکز آمار ایران، (1395)، داده‌های سرشماری نفوس و مسکن سال‌های 1345 تا 1395. Bradbury, K, L. et al., 1982, Urban Decline and the Future of American Cities, The Booking Institution, Washington DC. Castells, M. E., 2000, The Rise of the Network Society, Oxford: Blackwell Publishers. Downs, A., 2000,How is Suburban Sprawl Related to Urban Decline? htttp://Anthonydowns.Com Forman, R. T. T., et al., 2003, Road Ecology: Science and Solutions, Washington, DC: Island Press Gillham, O., 2002, The Limitless City: A Primer on the Urban Sprawl Debate, Washington, DC.: Island Press. Mieskowski, P., and Mills, S., 1993, The Causes of Metropolitan Suburban, Isation JournalofEconomic Perspective, Vol. 7, No. 3, PP. 134-147. Pacione, M., 2005,Urban Geography a Global Perspective, Second Edition, by Routledge. Peterson, P., 1985,New Urban Reality, Brookings Institution Press. Smolka, M., 2008, Informality and Poverty in Latin American Urban Policies, In: Martine, G. et al., (Eds.), The New Global Frontier: Urbanization, Poverty, and Environment in the 21st Century, Earthscan, London, PP. 99-114. Soja, E., 2000, Postmetropolis: Critical Studies of Cities and Regions, Oxford: Basil Blackwell. Van Den Berg, L. et al., 1982, A Study of Growth and Decline (Pergamon Press, Oxford). Webster, F., 2007, Theories of the Information and Society, Londonand New Yourk: Routledge, Asadi, I., and Zebardast, E., 2013, Analysis of Sprawl Pattern in Tehran Metropolitan Region: With Focus on Impacts of Decision-Making and Growth Control Fragmentation, JournalofArchitectureand Urban Palnning, Vol. 6, No. 11, PP. 89-106. (In Persian) Beleiki, N., 2014, Designing Social Research, Translator, Hassan Chavashian, Ninth Edition, Publishing. Center for Urbanand Architectural Studiesand Research, 2000, Summary of the Report on the Design of Urban Complex of Tehran and Its Towns, MinistryofHousingand Urban Development, Tehran. (In Persian) Chaychian, M. A., 2012, City and Village in the Middle East, Iran and Egypt in the Transition to Globalization, 1800-1970, Translated by Hamid Reza Parsiand Arezoo Platani, Second Edition, Tehran University Press, Tehran. (In Persian) Dadashpour, H., and Miri Lavasani, A. R., 2015, Analysis of Spatial Patterns of Sprawl in Tehran Metropolitan Region,Journal ofSpatial Planning, Vol. 5, No. 1, No. 16, PP. 123-146. (In Persian) Downs, A., 2000, How is Suburban Sprawl Related to Urban Decline,htttp://Anthonydowns.Com Glaeser, E. L., and Kahn, M. E., 2004, Sprawl and Urban Growth, Handbook ofRegionaland Urban Economics, Citiesand Geography, Vol. 4, No. 1, PP. 2481-2527, Amsterdam: Elsevier. Hajipour, K., 2008, Investigating the Causes and Factors Affecting the Formation and Development of Metropolitan Region, JournalofHonar Haye Ziba, Vol. 10, No. 34 PP. 37-48. (In Persian) Hamilton, K. D., 1999, Governing Metropolitan Areas: Response to Growth and Change in a Networked Age, 2nd Edition. Iranian Statistics Center, Population and Housing Census Data Years 1966 -2016. (In Persian) Meshkini, A., Zanganeh, A., and Mahdnezhad, H., 2014, Introduction on Urban Sprawl, PublicationofJahad Kharazmi University, Tehran. (In Persian) Nazarian, A., 2008, Urbanization or Urban Sprawl, and its Spatial Reflection in the Emergence of Metropolises (A New Look In the Urban Networks of the World), Thought 1, Interdisciplinary Articles of City and Architecture, Center for the Study and ResearchofUrbanism and Architecture, MinistryofHousing and Urban Development,. (In Persian) Pazhuhan M., 2013, Analysis of Spatial Structure of Tehran Metropolitan Region, Phd Thesis of Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, University of Tehran. (In Persian) Rahnamaei, M. T., 1990, Tehran Development and Transformation in Rural Areas,Journal of Geographic Research, No. 16, PP. 24-53. (In Persian) Rajaei, A., 2015, Spatial Analysis of Urbanization Processes in Tehran's Metropolitan Region, Journalof Urban and Regional Studiesand Research, Vol. 7, No. 27, PP. 83-102. (In Persian) Renne Short, J., 2017, Introduction to Urban Geography, Translated by Soleimani, M., Ahmad Z.,and Talkhabi, H. R, Publicationof Jahad Kharazmi University, First Printing, Tehran. Rodrigue, J., Claude C.,and Brian S., 2006, The Geography of Transport Systems, Routledge. Saeidnia, A., 1997, An Incompatible Structure of Tehran,Journalof Architecture and Urban Development, Vol. 6, No. 6 and 7, No. 36 and 37, PP. 40-43. (In Persian) Sarrafi, M., and Turanian, F., 2004, A Review of the Theoretical Views of Metropolitan Management, With Emphasis on Institutional Aspects, Journal of Urban Management Urban Management, Vol. 17, No. 5, PP. 6-17 (In Persian) United Nations, 2016, The World’s Cities in 2016, Data Booklet. Zahedpour, S., 2015, The Identification and Analysis of Implement Spatial-Activity Patterns in Tehran Metropolitan Region,Master's Thesis for Regional Planning, Tarbiat Modares University, Tehran. (In Persian) Zanganeh, A., 2013,Urban Decline, Vocabulary DictionaryofEnvironmental H, Vol. 1, Scientific Pole, Spatial AnalysisofEnvironmental Hazards, Jahad E Kharazmi, Tehran. (In Persian) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 871 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,185 |
||