پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,766 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,217,509 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,964,003 |
بررسی شرط لزوم اتحاد مکانی و زمانی رفتار جنایی و فوت، جهت تغلیظ دیه (کاوشی در مبانی فقهی ماده 555 ق.م.ا) | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| مقاله 8، دوره 51، شماره 2، اسفند 1397، صفحه 405-422 اصل مقاله (234.79 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2018.251191.668444 | ||
| نویسندگان | ||
| امین سلیمان کلوانق* 1؛ علی مظهر قراملکی2؛ احمد مرتاضی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم | ||
| 2استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران | ||
| 3استادیار فقه و حقوق اسلامی دانشگاه تبریز | ||
| چکیده | ||
| در ماده 555ق.م.ا تغلیظ دیه، مشروط بر این شده که رفتار مرتکب و فوت، هر دو در ماههای حرام یا حرم مکه باشد. درحالی که اکثر فقیهان امامیه قائل به عدم شرطیت اتحاد مکانی و زمانی فوت و رفتار جنایی، هستند. بر همین اساس، مسئله اصلی نوشتار حاضر، بررسی دیدگاههای مختلف در مورد لزوم یا عدم لزوم وحدت زمان یا مکان وقوع جنایت و فوت مجنیعلیه برای ثبوت حکم تغلیظ دیه و تحلیل ادله ارائه شده در این باره است. یافتههای این تحقیق که مبتنی بر روش توصیفیتحلیلی و با استناد به منابع کتابخانهای صورت گرفته، نشانگر آن است که با وجود خدشه بسیار در اعتبار سندی روایات وارده در خصوص اصل تغلیظ دیه، قول حق، دیدگاه رقیب میباشد که قانونگذار ایران نیز همان را برگزیده است. چرا که مطابق روایات باب، از جمله صحیحه کلیب اسدی، تحقق رفتار جنایی در آن مکان یا زمانهای خاص موضوعیت دارد و از این رو، ملاک در تغلیظ دیه این است که مسمّای قتل در آن زمان یا مکان حاصل باشد و برای صدق عرفی آن لازم است که سبب و مسبَّب، یعنی رفتار و فوت، اتحاد زمانی و مکانی داشته باشند. زیرا قتل، عنوانی است که صدق آن، رفتار فاعلی را میطلبد و بدون آن رفتار، عنوان موت یا فوت یا مرگ بر آن صادق است نه قتل. اکتفا به قدر متیقن در موارد خلاف مثل تغلیظ دیه نیز مؤید نظریه اعتبار اتحاد زمانی و مکانی رفتار جنایی و فوت است. همچنین به نظر میرسد که عبارت «رفتار مرتکب» در ماده یادشده، موجب بروز احتمالاتی میشود که ممکن است در مواردی ماحصل از ارزیابی ادله را نقض کند. از این‌رو، برای دفع آن پیشنهاد میشود عبارت «رفتار جنایی»، جایگزین آن شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اتحاد زمانی و مکانی؛ تغلیظ دیه؛ حرم مکه؛ رفتار جنایی؛ ماههای حرام | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigating on the Condition for the Necessity of Spatial and Temporal Union of Criminal Behavior and Death for Confirmation (Taghlīẓ) of Blood Money (Diya) (An Exploration into the Jurisprudence the principles of Article 555 ICL) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| amin soleyman kolvanaq1؛ Ali Mazhar Gharamaleki2؛ ahmad mortazi3 | ||
| 1Ph. D. Student of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Qum University, | ||
| 2Professor, Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Tehran University | ||
| 3Assistant Professor, Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Tabriz University | ||
| چکیده [English] | ||
| In Article 555 ICL, the confirmation (taghlīẓ) of the diya is conditional on the conduct of both the offender and death to be in the sacred months or in the sanctuary of Mecca, whereas most of the Imāmī jurisprudents are in favor of the non-conditionality of the unity of place and time of death and criminal behavior. Accordingly, the main issue of the present paper is to examine different perspectives on the necessity or unnecessary unity of the time or place of the crime and the death of the innocent person in order to establish the confirmation of the diya and to analyze the evidence presented in this regard. The findings of this research, based on the descriptive-analytic method and based on the library resources, indicate that, despite the great disadvantage of the validity of the narratives regarding the principle of confirmation of the diya, the right statement is a rival viewpoint, which the Iranian legislator has chosen the same. Because according to the narrations on this issue, including those in Kulayb al-Asadī’s Ṣaḥīḥa, the realization of criminal behavior is relevant at that location or time. Therefore, the criterion in the confirmation of the diya is that the murder is carried out at that time or place and as its conventional evidence it is necessary that the cause and caused, namely, behavior and death, have a time and place unity. Because murder is the title whose truth requires practical behavior, without which the appellation of death or demise is true for it, not murder. Sufficing the agreed certitude in the opposite cases, like the confirmation of diya, also confirms the theory of the validity of the unity of time and place of criminality and death. It also seems that the term “conduct of the perpetrator” in the mentioned article makes yields to probabilities that might violate the assessment of evidence in some cases. Hence, in order to repel it, it is suggested to replace it with the term “criminal behavior”. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| time and space unity, confirmation of diya, sanctuary of Mecca, criminal behavior, sacred months | ||
| مراجع | ||
|
[1]. ابنداود حلّی (1383ق)، حسن، رجال ابنداود، تهران: دانشگاه تهران. [2]. ابنسعیدحلّی، یحیی(1394ق)، نزهة الناظر، قم: منشورات رضی. [3]. ابنشجاعقطّان، محمد (1424ق)، معالمالدین، قم: مؤسسه امام صادق(ع). [4]. ابنشهر آشوب، رشیدالدینمحمد (1380ق)، معالم العلماء، نجف: الحیدریة. [5]. ابنغضائری، ابوالحسن احمد(؟)، رجال ابنالغضائری، قم: بینا. [6]. ابنفهدحلّی، جمالالدین احمد (1407ق)، المهذب البارع، قم: اسلامی. [7]. ـــــــــــــــــ (1410ق)، المقتصرمنشرحالمختصر، مشهد: الإسلامیة. [8]. ابنمکیعاملی (شهیداول)(1410ق)، محمد، اللمعة الدمشقیة، بیروت: دارالتراث. [9]. اردبیلی، محمدعلی (1392ش)، حقوق جزای عمومی، تهران: میزان. [10]. احسایی، محمدبنابیجمهور (1405ق)، عوالی اللئالی العزیزیة، قم: بینا. [11]. اصفهانی (مجلسیاول)(1406ق)، محمدتقی، روضةالمتقین، قم: کوشانبور. [12]. اصفهانی (مجلسی دوم)(1406ق)، محمدباقر، ملاذ الأخیار، قم: مرعشیره. [13]. ـــــــــــــ (1404ق)، مرآة العقول، تهران: دارالکتبالإسلامیة. [14]. الهیمنش، محمدرضا(1392ش)، جرایم علیه تمامیت جسمانی افراد، تهران: مجد. [15]. انصاری، مرتضی(1428ق)، فرائدالاصول، قم: مجمع الفکر الاسلامی. [16]. ایروانی، باقر (1426ق)، دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیه، قم: دار الفقه. [17]. تبریزی، جواد (1428ق)، تنقیح مبانیالأحکام-کتابالدیات، قم: دارالصدیقة(ع). [18]. ــــــــــــ (1427ق)، صراط النجاة، قم: دارالصدیقة(ع). [19]. تفرشی، سیدمصطفی (1418ق)، نقد الرجال، قم: مؤسسه آلالبیت(ع). [20]. جبعیعاملی (شهیدثانی)(1413ق)، زینالدین، مسالک الأفهام، قم: المعارف الإسلامیة. [21]. حائری اصفهانی، محمدحسین (1404ق)، الفصول الغرویۀ، قم: احیاء العلوم الاسلامیه. [22]. حائریمازندرانی، محمد (1416ق)، منتهی المقال، قم: آلالبیت(ع). [23]. حرّعاملی، محمد (1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت(ع). [24]. ــــــــــــــــ (1412ق)، هدایة الأمة، مشهد: الإسلامیة. [25]. حسینی خامنهای، (1393ش) سیدعلی، درس خارج فقه، اردیبهشت. [26]. حسینیعاملی، سیدجواد(1419ق)، مفتاح الکرامة، قم: انتشارات اسلامی. [27]. حکیم، عبدالصاحب(1413ق)، منتقی الاصول، قم: بینا. [28]. حلّی(علامه)، حسن بن یوسف(1414ق)، تذکرة الفقهاء، قم: آلالبیت(ع). [29]. ــــــــــــــ (1413ق)، قواعد الأحکام، قم: بینا. [30]. ـــــــــــــــ (1381ق)، خلاصةالأقوال، نجفاشرف:الحیدریة. [31]. خمینی(امام)(؟)، سیدروح اللّه، تحریر الوسیلة، قم: دار العلم. [32]. خواجوئی، محمداسماعیل (1413ق)، الفوائد الرجالیة، مشهد: الإسلامیة. [33]. خوانساری، سیداحمد (1405ق)، جامع المدارک، قم: اسماعیلیان. [34]. خویی، سیدابوالقاسم (1422ق)، مبانیتکملةالمنهاج، قم: مؤسسة الخوئی(ره). [35]. ـــــــــــــــ (؟)، معجم رجال الحدیث، قم: مؤسسة الخوئی(ره). [36]. ــــــــــــــــ (1418ق)، موسوعة الإمام الخوئی، قم: مؤسسة الخوئی(ره). [37]. خویی، سیدابوالقاسم تبریزی، جواد(1427ق)، فقه الأعذار الشرعیة، قم: دارالصدیقة. [38]. راغباصفهانی، حسین (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، سوریه: دارالعلم. [39]. زراعت، عباس (1387ش)، شرح قانون مجازات اسلامی(بخش دیات)، تهران، ققنوس. [40]. سبحانی، جعفر(؟)، تأریخ الفقه الإسلامی و أدواره، قم: مؤسسه صادق(ع). [41]. سبزواری، سیدعبدالأعلی(1413ق)، مهذّب الأحکام، قم: مؤسسه المنار. [42]. سیوری، فاضلمقداد(1404ق)، التنقیح الرائع، قم: انتشارات مرعشی(ره). [43]. شامبیاتی، هوشنگ(1386ش)، حقوق کیفری اختصاصی، تهران: مجد. [44]. شبیریزنجانی، سیدموسی(1419ق)، کتاب نکاح، قم: مؤسسه رای‌پرداز. [45]. شوشتری، محمدتقی(1406ق)، النجعة فی شرح اللمعة، تهران: صدوق. [46]. شیخ طوسی، ابوجعفرمحمد(1390ق)، الاستبصار، تهران: الإسلامیة. [47]. ـــــــــــــ (؟)، الفهرست، نجف اشرف: المکتبة الرضویة. [48]. ــــــــــــــ (1407ق)، تهذیب الأحکام، تهران: الإسلامیة. [49]. طباطباییحکیم، محمدسعید(1428ق)، الکافیفیاصولالفقه، بیروت:بینا. [50]. طباطبایی قمّی، سیدتقی(1417ق)، الغایة القصوی، قم: محلاتی. [51]. ــــــــــــــ (1426ق)، مبانی منهاج الصالحین، قم: قلم الشرق. [52]. علوی، عادل (1424ق)، القول الرشید فی الاجتهاد و التقلید، قم: کتابخانه مرعشی(ره). [53]. فاضل لنکرانی، محمد (1418ق)، تفصیل الشریعة-الدیات، قم: مرکز فقهی. [54]. فاضل لنکرانی، محمدجواد (1387ش)، تقریرات درس خارج اصول. [55]. فاضلآبی، حسن (1417ق)، کشف الرموز، قم: انتشارات اسلامی. [56]. فاضلهندی، محمد (1416ق)،کشف اللثام، قم: انتشاراتاسلامی. [57]. فیاض، محمداسحاق (1426ق)، المسائل المستحدثة، کویت: رفیع. [58]. فیومی، احد بن محمد (1414ق)، المصباح المنیر، قم: دارالهجره. [59]. کارخیزان، محمدحسین (1392ش)، کاملترین مجموعه محشای قانون مجازات اسلامی جدید، تهران: راه نوین. [60]. کشّی، ابوعمرو محمد (1409ق)، رجال الکشی، مشهد: دانشگاه. [61]. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة. [62]. محدث نوری، میرزاحسین (1407ق)، خاتمة المستدرک، قم: آل البیت (ع). [63]. محققحلّی، نجمالدینجعفر (1412ق)، نکت النهایة، قم: انتشارات اسلامی. [64]. ـــــــــــــــ (1418ق)، المختصرالنافع، قم: الدینیة. [65]. ــــــــــــــــ (1408ق)، شرائعالإسلام، قم: اسماعیلیان. [66]. مدنیکاشانی، آقارضا (1408ق)، کتاب الدیات، قم: انتشارات اسلامی. [67]. مصطفوی، حسن (1430ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب العلمیه. [68]. مقدساردبیلی، احمد (1403ق)، مجمعالفائدة و البرهان، قم: اسلامی. [69]. مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، الفتاوی الجدیدة، قم: مدرسه امام علی(ع). [70]. منتظری، حسینعلی (؟)، رساله استفتاءات، قم: بینا. [71]. ــــــــــــــــ (1415ق)، نهایۀ الاصول، تهران: نشر تفکر. [72]. موسویعاملی، محمدبنعلی(1411ق)، مدارکالأحکام، بیروت: آلالبیت(ع). [73]. میرزایقمی، ابوالقاسم (1430ق)، القوانینالمحکمهفیالاصول،قم:الاسلامیه. [74]. میرمحمدصادقی، حسین (1392ش)، جرایم علیه اشخاص، تهران: میزان. [75]. نجاشی، ابوالحسن احمد (1407ق)، رجال النجاشی، قم: انتشارات اسلامی. [76]. نجفیکاشفالغطاء، احمد (1423ق)، سفینة النجاة، نجف: کاشف الغطاء. [77]. نجفی، محمدحسن (1404ق)، جواهرالکلام، بیروت: إحیاء التراث. [78]. نراقی، میرزاابوالقاسم (1422ق)، شعبالمقالفیدرجاتالرجال، قم: کنگرهنراقی. [79]. نوربها، رضا (1390ش)، زمینه حقوق جزای عمومی، تهران: گنج‌دانش. [80]. ولیدی، محمدصالح (1385ش)، جرایم علیه اشخاص، تهران: امیرکبیر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 564 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 391 |
||