
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,623 |
تعداد مقالات | 71,545 |
تعداد مشاهده مقاله | 126,899,227 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 99,948,149 |
شرحی بر دو مفهوم «حل و عقد» در رسالۀ مفاتیح الرحمة و میزان الحکمة مؤیدالدین طغرایی | ||
تاریخ علم | ||
مقاله 3، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 21، بهمن 1395، صفحه 175-199 اصل مقاله (873.08 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jihs.2019.242633.371423 | ||
نویسنده | ||
امین متولیان* | ||
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
چکیده | ||
مؤیدالدین طُغرایی (متولد453ق) در دو باب از رسالۀ منسوب به او، مفاتیح الرحمة و میزان الحکمة، مفاهیمی اساسی در کیمیا یعنی، «حل و عقد» را شرح کرده است. حل و عقد و دو مفهوم وابسته به آنها یعنی «ترکیب و تفصیل»، اصلیترین مفاهیم در کیمیای طغراییاند. هر تبدیلی که خواص کیمیایی، فیزیکی و مکانیکی مواد و اجساد (فلزات) را دگرگون میکند، نیازمند حل یک یا چند ماده سپس عقد آنهاست و ممکن است که این عمل، بسته به ماهیت مواد و هدف فرآیندهای کیمیایی، چندینبار تکرار شود. این دو مفهوم را در متون کیمیایی قبل از طغرایی کمتر میتوان دید و ازاین رو شرح طغرایی، آن هم به تفصیل و تشریح، ممتاز است. علاوه بر آن طغرایی میکوشد تا در متن رساله، مفاهیم و متغیرهایی را طرح و تعریف کند که از لحاظ تجربی، محسوساند و لذا قابلیت اندازهگیری شدن دارند. این مقاله ضمن مرور مفاهیم پایه در کیمیای طغرایی، تعریف، شرح و تفاسیر طغرایی از دو مفهوم حل و عقد و همچنین انواع آن را بر اساس رساله مفاتیح صورتبندی و بیان کرده و سپس، مفاهیم مرتبط با آنها را به همراه ذکر نوآوریهای طغرایی در مفهومسازی ارائه میکند. | ||
کلیدواژهها | ||
اجساد؛ حل و عقد؛ طغرایی؛ کیمیا؛ مفاتیح الرحمة و میزان الحکمة | ||
مراجع | ||
ابن اثیر. (1987م). الکامل فی التاریخ. به تحقیق ابوالفدا قاضی. دارالکتب الاسلامیه. انواری، سعید و انواری، عباس. (1392ش). «بررسی پدیدۀ تخلخل و تکاثف در طبیعیات فلسفۀ اسلامی (بحثی منتقدانه از منظر دانش فیزیک)». فلسفه و کلام اسلامی. سال چهل وششم، شمارۀ54. ص23-54. ایبک صفدی. (1977م). شرحی بر لامیة العجم. با اضافات جمالالدین مصری. اسکندریه: مکتب النشورات. همان (1309ق). به تحقیق محمد الدمیری. قاهره: دار الادب. جابربن حیان. الأجساد السبعه. نسخۀ خطی شمارۀ 20544 کتابخانۀ حججی اصفهان. ــــــــــــــــ . (1354ق). الإخراج من القوة الی الفعل. از مجموعۀ مختار الرسائل به تصحیح پل کراوس. قاهره: مکتبه الخانجی. ــــــــــــــــ . (2006م). کتاب الحدود. به تصحیح پیرلوری. بیروت. ــــــــــــــــ . (1389ق). کتاب الرحمه. به تصحیح برتلو. پاریس. طغرایی، مؤیدالدین. مجربات. نسخۀ خطی شمارۀ 9378 کتابخانۀ آستان قدس رضوی. ــــــــــــــــ . (1394ق). ذاتالفواید. به تصحیح رزوق فرج رزوق. بغداد. ــــــــــــــــ . (1982م). حقایقالاستشهاد. به تصحیح رزوق فرج رزوق، بغداد. ــــــــــــــــ . مفاتیح الرحمة و اسرار الحکمه. نسخۀ خطی شمارۀ 730 کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی. ــــــــــــــــ . المقاطیع فی الصنعـة. نسخه خطی شمارۀ 8047 موزه لندن. عبودیت، عبدالرسول. (1386ش). درآمدی بر فلسفۀ اسلامی. قم. قوامصفری، مهدی. (1394ش). نظریۀ صورت در فلسفۀ ارسطو. تهران. El-Khadem, H.S. (1996). “A Translation of Zosimus’ Text in an Arabic Alchemy Book.” Journal of the Washington Academy of Science, vol 94, no 3. pp.168-178. Fraser, K.A. (2004). “Zosimus of Panapolis and the Book of Enokh.” Aries, vol14, no2. pp. 121-139. Grimes, R.N. (2006). Zosimus of Panpolis: Alchemy, Nature and religion in the late Antiquity, Dissertation, UMI number: 3241855. Jastrzebski, Z.D. (1976). The Nature and Properties of Engineering Materials. John Wiley. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 714 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 465 |